Amerikanë, lëreni Vetëvendosjen të qeverisë!

Nga Lorenzo Capussela/BIRN

Të shqetësuar dhe të dëshpëruar, mbrëmë diplomatët bilateralë dhe multilateralë të Prishtinës kërkuan këshillën time. I pashë ata këtë mëngjes në ambasadën amerikane. Kjo është ajo çfarë u thash. Biseda është e imagjinuar.

Në zgjedhjet e fundit, paraardhësit tuaj bënë një gabim, efektet e të cilit tani po ua djegin duart. Pra, dëgjoni me kujdes.

Ata gabuan që nuk lejuan që Vetëvendosje ta bëjë gabimin dhe të hyjë në një koalicion qeveritar të udhëhequr nga një segment i elitës së Kosovës.

Arsyetimi i tyre, në qoftë se ju doni ta quani kështu, ishte se ngritja e Vetëvendosjes në pushtetin ekzekutiv do të kishte penguar përparimin e mëtejshëm të dialogut Prishtinë-Beograd dhe do të pengonte zbatimin e marrëveshjeve tashmë të arritura.

Pasojat i dini më mirë se unë. Dialogu pati ngecje dhe u bojkotua përkohësisht nga elita. Marrëveshjet qëndrojnë të pazbatuara dhe tani janë edhe më të papëlqyeshme sesa ishin. Dhe Vetëvendosje dyfishoi votat.

Përveç paaftësisë dhe korrupsionit të qeverisë së fundit, ata i fituan të gjitha këto vota edhe për shkak se i përjashtuat nga qeveria. Natyrisht që Vetëvendosje shtoi një dozë populizmi dhe ekstravagance ndaj apelit të saj si opozita e vetme e vërtetë. Por ju nuk mund të ankoheni për shkak se ishte e qartë se ata do ta bënin këtë, po ashtu edhe kur policia i arrestoi ilegalisht ata, ju nuk e ngritët gishtin.

Çfarë do të kishte ndodhur nëse do ta lejonit Vetëvendosjen në qeveri? E pra, është e thjeshtë. Dialogu do të ishte po aq i lodhur, por çdo përparim i bërë do të ishte mbështetur në mbështetjen e vërtetë politike dhe popullore në Kosovë: do të ishte progres i vërtetë dhe jo imagjinar. E njëjta gjë vlen edhe për zbatimin e marrëveshjeve. Por ajo që ka më shumë rëndësi është se Kosova do t’i kishte debatuar ato çështje dhe kjo do të ishte një shkollë shumë e nevojshme e demokracisë, e cila është menaxhimi i konflikteve politike: një shkollë e hapur dhe e arsyetuar rreth çështjeve të vështira politike. Kështu që ju dhe Kosova nuk do të kishit qenë më keq se sa jeni aktualisht.

Por paralelisht, Vetëvendosje do të ishte dëmtuar nga bashkimi i saj me elitën. Kjo do të ishte e keqe për Kosovën, por e mirë për ju. Vetëvendosje kurrë nuk do t’i kishte dyfishuar votat e saj të dielën. Ajo do të ishte ose e ndarë, midis radikalëve dhe të moderuarve, ose do të fillonte një transformim të pandjeshëm në një parti tjetër elitare, sepse tundimet ndaj vjedhjes dhe mosndëshkimit janë vështirë të rezistueshme dhe as Vetëvendosje nuk mund të supozohet të jenë shenjtorë. Ju tani do të keni një Vetëvendosje në rrugën drejt normalizimit.

«Tani e shihni gabimin?», thashë në këtë pikë. «Po!», u përgjigjën. «Mirë – i inkurajoja unë – por tani dëgjoni edhe më me kujdes, sepse bëhet pak më e vështirë».

Duke dyfishuar votën, Vetëvendosje tani është më mirë e mbrojtur nga rreziku i infektimit nga elita. Cilido qoftë numri, ka të ngjarë të jetë partneri politikisht dominues i ndonjë koalicioni me elitën. Pra, një koalicion i tillë mund ta menaxhojë me heshtje daljen graduale të elitës ekzistuese dhe të përgatisë Kosovën për një formë më të mirë të politikës. Shënoni këto fjalë: «heshtje» dhe «graduale»: unë po flas për një tranzicion, si një alternativë ndaj trazirave sociale, të cilat i frikësoheni dhe drejtësisë së pamposhtur, të cilën ata do ta meritonin.

Sigurisht, nuk do të fitonit shumë në dialogun Beograd-Prishtinë. Por: (1) kujt po i bëhet vonë? Dialogu është gjithsesi një fiksion (e vetmja gjë që ka rëndësi është pranimi në BE, i cili do të zgjidhë të gjitha problemet, por është shumë larg); (2) ju nuk do të keni përparim gjithsesi, me një kundërshtim dy herë më të madh të Vetëvendosjes.

Ajo që ju dhe Kosova do të merrni është qeveria më e mirë, më e pastër dhe më e përgjegjshme, dhe ndoshta një ndryshim në gjendjen popullore: pakënaqësia mund të shndërrohet në shpresë.

Sigurisht asnjë nga këto nuk mund të funksionojë. Por ju nuk keni mundësi tjetër, sinqerisht. Nëse e mbani Vetëvendosjen dhe bekoni një qeveri tjetër të udhëhequr nga elita, ju rrezikoni një kryengritje në çdo kohë së shpejti dhe ndoshta një valë të refugjatëve, ndoshta më të madhe se në vitin 2014.

Ju nuk jeni, ta themi, mendjet më të ndritura të shërbimeve tuaja të huaja. Por ju me të vërtetë do të dukeni budallenj nëse kjo do të ndodhë.

Pra, hidhni në shportë raportet që po shkruani në kryeqytetet tuaja kryesore, dhe për një herë u jepni atyre analiza të vërteta dhe këshilla të guximshme. Ju mund ta përballoni atë: shpresat tuaja për një karrierë të shkëlqyeshme janë harruar tani, nëse e gjeni veten në Prishtinë edhe mund t’i lejoni vetes të merrni rreziqe. Në të vërtetë ju duhet, nëse doni ta shpëtoni karrierën tuaj.

Kjo është ajo që duhet të bëni. Së pari ndani të dy koalicionet e elitës: thyeni ato. Pastaj zgjidhni disa pjesë të elitës (ju zgjidhni ato) dhe i bashkoni ata me Vetëvendosjen në një koalicion qeveritar, me një shumicë të shëndetshme. Pjesët që nuk i përdorni i hidhni në opozitë, dhe ua dërgoni emrat e tyre në Gjykatën e Hagës duke thënë se ata mund të paditen dhe të shpallen fajtorë. Para se të bëni ndonjë prej këtyre, thirrni disa trupa të NATO-s dhe i dërgoni ato me tanke për të patrulluar fshatrat e elitave që do të largohen, që të mos bien në tundimin e një zyrtari të paditur të EULEX-it. Pasi të keni bërë gjithçka tërhiquni në ambasadat tuaja dhe lëreni që politika e Kosovës ta vazhdojë rrugën e saj.

Kjo do të jetë e mjaftueshme. Pjesët e elitës që do të shpëtonin do të luanin sipas rregullave, sepse ata do të kenë parë se ata që u hodhën poshtë shkuan në burg dhe detyrimet e zyrës së lartë do ta përqendrojnë mendjen e Vetëvendosjes në çështjet sociale dhe republikane. Dhe të gjithë do të jenë mirë, nëse e gjitha nuk do të shkojë keq. Por është një rrezik që duhet ta merrni.

(https://www.reporter.al/keshilla-ime-per-diplomatet-ne-prishtine/)