“O Zot! I kemi pasur të gjitha këto”, thërret Alina Radu, një biznesmene 43-vjeçare që viziton Muzeun Rumun, Kitsch. Ajo admiron punime me grep, një televizor të viteve ‘80, peshq dekorativë prej xhami dhe shamitë e pionierëve rumunë, një organizatë rinore e kohës komuniste. “Mua më pëlqente të dukesha si gjeneral!” Muzeu, i cili u hap në maj, ishte një sukses.
Ju mund të shtriheni në një shtrat dhe të hidhni kartmonedha të rreme mbi veten tuaj për një foto- “edhe pse jo lakuriq, OK?”, vërshon një zonjë që blen bileta për veten dhe shokët e saj 60-vjeçarë. Mund të shohim kryqëzimet e dritave të natës, disa prej rrobave më pa shije të çerekut të katërt të shekullit dhe fotot e skeptërve që përdornin “mbretërit” romë.
Por për shumë vizitorë, artikujt më interesantë janë ato që datojnë përpara revolucionit të vitit 1989.
Dekadat e zymta të komunizmit rumun tërheqin turma të konsiderueshme. Në të gjithë qytetin deri në 400 njerëz në ditë vizitoni rezidencën e banuar nga diktatori komunist Nicolae Ceausescu dhe familja e tij nga viti 1965 deri më 1989. Pas revolucionit, vila luksoze u bë një shtëpi –pritje e qeverisë, por ajo ruhet e pandryshuar. Shtëpia është e mbushur me mobilje të stilit të vjetër, dhoma gjumi të zymta dhe shumë mozaikë ari dhe çezma ari – megjithëse jo ar i vërtetë, udhëzuesi shton me ngut: “Kjo ishte një histori e përhapur gjatë revolucionit”.
Nuk është vetëm në Rumani që vendasit dhe turistët mund të binden që të paguajnë para në këmbim të biletave për të hulumtuar të kaluarën e tyre.
Në Shqipëri po planifikohet të hapet shtëpia e Enver Hoxhës, komunistit që qeverisi vendin për 41 vjet.
Në Rijekë, në Kroaci, autoritetet lokale kanë siguruar fonde nga BE për të rivendosur Galebin, një jaht shumë luksoze, në të cilin Josip Broz Tito, kreu jugosllav, dikur lundroi shtatë dete.
Sondazhet e opinionit në Evropën Lindore tregojnë se shumë njerëz besojnë se gjërat ishin më të mira nën komunizmin.
Gabriela Alexandru, duke shitur bileta në Muzeun e Kitsch, ka një tjetër interpretim. Ajo mendon se vizitorët janë nostalgjikë “jo për të kaluarën, apo Ceausescu-n, por për rininë e tyre”.
Në vendet përbërëse të ish-Jugosllavisë ata e quajnë atë “Jugonostalgji”. Radu është dakord. Askush nuk dëshiron të kthehet në mënyrën se si ishte. Por, thotë ajo, në ato kohë njerëzit “u kujdesën për njëri-tjetrin”. /The Economist –Përgatiti Lapsi.al