• |
ide | kryesore

Takim pas 75 vitesh, historia e gruas hebreje që u shpëtua nga familja shkodrane në 1943

Dossier



Drita nga Izraeli dhe Ahmeti nga Shkodra megjithëse kanë lindur në një shtëpi dhe sot janë me “kokën e zbardhur”, takohen për herë të parë në Shkodër pas 75 vitesh.

“Drita”, vajza e hebrejes Mimi Kamhi Ergas Faraxhi dhe Alberto, e pagëzuar me këtë emër shqiptar ka një histori të gjatë dhe krenare për ne.

Në vitin e largët 1943 një familje hebre u detyrua të udhëtojë nga Shkupi në Shkodër për ti shpëtuar përndjekjes naziste.

Alberto mbante në dorë një copë letër ku shkruhej një adresë.

“Rruga për në Shqiperi ishte në një mal me kthesa shumë të ngushta dhe të rrezikshme. Të gjithë heshtnim. Secili prej nesh ishte zhytur në mendimin e tij. E ardhmja dukej e zymtë. Gjithë rruga deri në Shkodër ishte ferr.

Nën mbulesë kisha veshur rrobat e dimrit dhe një pallto shumë të trashë. Në mesditë arritëm në Shkodër në adresën qe Alberto i kishte dhënë shoferit. Njeriu qe hapi derën ishte shumë i befasuar kur pa tre të panjohur qe qendronn para tij. Ai lexoi letrën qe vëllai i tij, Bledi, i kishte dërguar. Në këtë letër ai i tregonte vëllait të tij kush ishim dhe i kërkonte të na ndihmonte. Emri i tij ishte Xhemil”.

Ky është një nga pasazhet e librit me kujtime “Jeta ime nën pushtimin nazist”, të Mimi Kamhi Ergas Faraxhi, i botuar në tre gjuhë, shqip, maqedonisht, anglisht nga autori Skender Asani.


Libri memoristik tregon jetën e një familje hebreje e cila ka gjetur mbështetje tek një familje shkodrane.

Mimi, autorja e kujtimeve në këtë libër, lindi në Shkodër vajzën e saj Drita, e cila sot udhëtoi nga Izraeli, për tu kthyer në vendlindje pas 75-vjetësh.

Në muzeun Marubi, të pranishmit nuk i mbajtën dot emocionet teksa Drita u takua me Ahmetin, djalin e Xhemilit që para 75 vjetësh i kishte hap derën dhe mikpritur në shtëpinë e tij prindërit e saj.

Drita dhe Ahmeti janë fëmijët e dy familjeve, një hebreje dhe shqiptare që shtojnë dëshmitë e “gjalla”, mbi kontributin që populli shqiptar ka dhënë për të shpëtuar hebrejtë.

Këtë vit Ministri Ditmir Bushati kishte zgjedhur që aktivitetetin në ditën përkujtimore të Holokaustit ta zhvillonte në Shkodër duke përuruar librin me kujtime “jeta ime nën pushtimin nazist”.

Duke folur para të pranishmëve jo pa emocion, Drita u shpreh “ shkodrën e mbaja mend si nëpër endrra, si dicka që nuk e dija sa ishte e vërtetë dhe sa fantazmë, por tani që erdha dhe e pashë, jam e lumtur që mu rikthyen kujtimet, shkodra është po aq e bukur”.

Ahmet Shurdha, e coi më tej kujtimin e atyre ditëve, ndërsa shpjegoi me detaje si u miqësua Mimi me vajzat dhe gratë e familjes ndërsa Alberto punonte.

Momenti më prekës i këtij takimi ishte kur Ahmeti tregon fotot e vjetra por të ruajtura me kujdes te atyre viteve.



2 Comments

  1. Po disa flasin,por ka disa te tiers tee rrezikshe.

    pse ju dha 100 passport fallso
    Hebrejve saplo dole nga Zahra semretarib I
    prefecture
    Prem Gjeto Ulin e arrestuane.
    pre?ka ku tha jam secretary I prefecture a e
    dine??
    Po po intha politic. Hajde me ne’
    Po kush Ishta Prek Gneto Uli???
    I birk I nje fammilje shame te square ne shkoder
    me kutirevecautorite te pa diskutushme
    Prekavqysh ne shkollen de jezuitve patio
    shkrurerose e poezi?.
    Ne skilled e large shone ne academic ushtarake
    mbretrore ne vitrt 1926.
    Atje njfet me student ngsa krahina te nfdryhme
    Messier I Benin italisht.
    Pre, ka Ishta k shkqerushem me te gnithe,dhe
    gzonte respek.merrej die me letesi.
    Atje u aktivozue de skusren e futbollit.
    Nje dote lunte gripe ame grupin b gnat
    Deskjet portheri kuvishte Preka de zvoglonn

    qe lunge beg pose mbrojtes e shaking qe porters
    levizi porten.Lojtari beg mbroojtes
    E QUANIN. VVELI NIMAN DOCI NGA MALSIA
    E GHAKOVES(nje student I gjate,tryp Atlee folk
    te
    Zee,sy geshtrenje ftyravkafe),I THOTE
    COKPIKETAT ATY KU ISHIN.PPORTJER BERI
    SIKUR NUK DEGJOJ.Ube Pak pushim der Sa
    u normalizuua portal.
    pas ndeshes lojtare kundershtare badri spahiu
    (nga ghrokastralagja plerti),mevtrupe misstate
    porcqe shquhej ne marathon evvrapim;
    preka thotvpo shkonim per Tulare me M..B.
    bajraktari(eedhe ky nga tripoja bani) mere

    vein dhe une..
    Shalala filljje ne. Tetor veliiuiu esrdhi me vines

    Bedriut I kishte beret pershtypje. Kstudent
    Kasei sinaertdhe
    ii drejte
    Ebpyet bedriu Mehmet Bajramin,kush ky
    student qe ngulkin. Kembevqe portavte
    benches

    sic Ishta
    Perks thotevaty e pashe aeqe Mehmet kishte

    per babanjn e velit e 5- brezame larte.
    Itha Kane qene Baba e djale ne Lichen
    shqiptar porizregjyshi e babaj valise
    sly orucci plagose ne lufte emoeses
    Ali Pasha Gucia I ka dhuruare njevore murk
    me puimevornametvdruri,si kamandant e
    trim qevubplogose,Nevlidhje shkoj syka me
    drain
    Nimanin.?
    Ne luftfen e shrines Nimani 20-21 vjecmerr
    martineen e balance, ne lute trump me truleve
    mere gjyla shorten evkembes,nNgeli. Knnvalifd
    der Sa mbylli sute ne vying 1933.
    NE TRESHJA VLI,MEHMET DHE PREKA M
    PERGJEGJE ASIM VOKSHI(NGA GHAKOVA. )
    FFORMUAM LLGRUPIN E OFICERSAVE PRO
    DEMOKRATE,ME I HESHTURI ISHA UND-
    PREKA,ME KONSPIRATIVI ESHTE VELIJ,ME
    SHOERTHYSI NEVRIKBISHTE MEHMETI.
    Ptrekaa per mis bindje u Laguna nag ushtria,
    filloj pun ne prixren,,atje bie ne contact me
    antigfashite,Atje Ishta veli officer me ‘
    pregatitej me dale dezertura me gnjith repute.
    Mehmet e kusherintvjah kdrizi Ishii konunsa
    zhuri,istog,veliu mbante lidhje me te gnth
    ptre those kurdshova ne pristine pas vrasjes Murata pack shove ven tinkj secretary prefekture.!Atje Ishta actuary gjendja.Veliu kishte debenture se kgshin organizers njde arentate.?

    Ii parasite kerkeesen edge unde me dal pertizane ne male.Jo me tha perk se ma shimmy Na ndijmone me prishtii,na duhesh atje.per te me bunde than kemi finzeneli officer,jahen,mehmetin etj.
    Ne vjeshte vine mi sjellin xbandare 100 xhuis me ii paise me documents PASAPORTA
    Xhandarret Ishii NBA troplja qe ndihmonin partisan.k
    preka disha ware I ka dergure veliju.Ashtu grope grupe ju. Memo f
    dene 400 pasapo fresh 20 Ishii famrafill pas me arrestuane ne nje burg qe kishte wend stalls kuajsh Pas Pak kohe Na Kane derguare ne kame perqendrimk deri 45.Ur u kgheva kosovde me luten per pund
    Ne tirade mnuk po oriftohesha fdoteevgjerat kishin ndryshard,ndejta Pak kohe pa pine.DUKE HEXURE FRUGESNE TROTUARE NDAN NJE MAKI N I BIE BORI.KJR SHKF ZBRIT GNENERALE BADRI SPAHI.PO KU KE MORE PRE KI SPJEGOVA PUNENHYPE MAKINE ME DHA MRE FDEGOJE NE NJE ZYRE THIRTI NJE NENKOLONES KY DO TE JET SHEFI PER PRAPACVINE.
    MR PRRK ULI KA WWENE PROTOTIPI I NJE OFICERITEKEKTUALE
    QE LETTAT.’LAPSAT. LIBRAGT NUK I MDA MGA CAMTA QE MBANTE DERI SA VDIQ
    MMNDOFTA SHKRIM I FUNDITE KA ADNE MJNE IN MOMOTH” PER SHKKUN E TIMK MAJJOR VELI NIMAN DOCK VRA TRGJKISHTR PA BESISHT,M,BNE .RRETHA. ENIGMATIKE PAKLERSUARE ATEHER ASE TASH PAS VITEVVE 90,ket in memory ja ka den te Brit Velia Neiman Doci,Fatbadh Doc tash ne Kushner democracies cur njerzite Jane te lire e documented Jan me te. Ekspozuara.
    Preka ka pasture nje vlla,Mark Uli me shkolll,i prfshire ne kevzjen antigsshiste studetore.
    Nje roasted I biro I veliut F…….hyne ne arkiven de shtetit per shkkiar chard edhte shkruare e fole per v.n.d.
    sepse te tjerve nu kishin den dodge bosh.
    I biro kerkon !10-15 kujtimre ender Ta perk ull,Zhme hall balidemaj,
    Ali Kondi,Ndreko.Rino leshojn kujtime me te hollsishme,nga W20 beta qe premtysne dy nuke lesbian present Prof Nuri Llazani posh student ne ital kthyrbperblufture kinder pushtikit,kuder I rendesishe,ne shkoder e rirane,me vonei braktisur per mendim te lire tash antare I kryedsise k komitete mom petard te veterave
    Nuke po I permendi emirate se njeri ka vdek tjtri nuke e dime.shim te S.sh teak shkollaa e po.artiste, ne sate kohe kishte vdek haki Tuska,varem ne shte’io.Nuriu I than a donemusafi??
    hymecarty nuriu hail problem in e 20 network 1-2 nuke e di.
    Dior I than f.kerkojn disa kuntime Si e njef V.zN??U nite ne kembe’.”Me kishte tribute large ne tavsj fjke tundure dore,”keni me pa ju chard ame per te shkrurr per v.’n.d.r

  2. Imtesisht Jane shkruregjera verteta,
    Or kujtimenmka dhenevgjenerat bedri spagiu bashkstudentve bashkluftetare mvv,,d
    Wail gavocibishe kudervkryesorevibqarkutvshkodres,mv gjenersakkompandantbi zones tree operariveceqazim kapishszi e v,n doze zv komandantv pek libedhe ne democracy Si de ali komdibkomandant batsloonkit perlattvexhepiprofvdrvdijetare dhimitervpilika,kolonel envervmehmetvDahci,cykapiyenvali mane
    Prof ndreci placard.Geeralvethemvgjinu

    Barhamiantare oresudjumitbkuvenditbpopullotr
    Fasadik gaxikryerare I shkwqaregabi begin, ish officer I latrevpasvvclirikite?
    N
    Lfiof nuribllazabnibishvantarevi qarkotitbshjkkoder
    Meek dodani kosh kudervgjatblufte korones shkrimrare
    ilkri balkshva fjnksinare gnat lifted
    “pas l.sanrae byyrose politikecsekrtsre kombqen ppshbevdenurevpooitikishtevashper

    SADEI ZEA DOCI ISHHE KUDERVKOSOBVVE SHQIOERI
    ETJ. 1.5.2019 USA.svbd so bb mvd p v

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email s’do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme janë shënuar me një *