• |
ide | kryesore

The Guardian: Në gjurmim të të papriturës, një udhëtim përreth Shqipërisë

Arkiva, Kryesore, Lajme



A ishte një ujk? Ndërsa makina jonë u rrotullua në një hark tjetër të ngushtë të thellë në fshatrat shqiptare, një krijesë e çuditshme dhe e egër shihte nga cepi. Pa dyshim që ishte. Kjo, pasi sapo kishim lënë një rezervë natyrore ku një panel në faunën lokale përshkruante një lupus të njëjtë Canis. As nuk ishte përvoja e vetme e papritur në vendin e Zogut (mbreti i vetëm shqiptar, në vitet 1920 dhe 30), vend i cili nën diktatorin represiv Enver Hoxha, u mbyll hermetikisht nga pjesa tjetër e Evropës deri në vitet 1990.

Ne kishim vendosur të nisnim udhëtimin tonë në Korfuz, për të shmangur kaosin dhe shpenzimet e kryeqytetit, Tiranës. Nga gjithë ngushtica, silueta malore e Shqipërisë ikte e vinte në formë reshë dhe shkoi deri në Sarandë, ku përqafonte bregun.

Kjo nisje për në “Rivierën Shqiptare” nuk ishte për ne, megjithatë, si partneri im dhe unë kishim planifikuar udhëtimin tonë rrugor thellë në brendësinë e thyer të jugut, në kërkim të xhevahireve bizantine, bujtinave të çuditshme osmane, xhamive, kështjellave dhe restoranteve që prodhojnë produkte të këndshme lokale.

“Shqipëria ka vetëm një rrugë – ajo shkon deri në Kosovë. Ju nuk mund të humbni!” tha njeriu ynë i makinës me qira në port. Nuk është saktësisht rasti, në të vërtetë një hartë është thelbësore. Në këtë kapsulë kurioze kohore, kur makinat private kanë qenë vërdallë për vetëm 25 vjet, parkimi i dyfishtë, ngarje të çrregullta dhe shenja të paqarta rrugore u bënë pjesë e përvojës së pasur tonën në Shqipëri. Mercedesë të fortë dhe fuoristrada me shkëlqim ishin norma, por kur shkoje pas një njeriu të vjetër në biçikletë ose gomar, ndryshoje shekuj.

Këto skena grumbullohen, jo më pak zakonin shqiptar të lëkundjes së kokës për të thënë po, dhe duke u anuar për jo. Gjuha në vetvete është ndryshe nga çdo tjetër, megjithëse spërkatet me importet italiane. Disa gjëra vepruan në anë të kundërt: një mëngjes i bollshëm filloi me tortë dhe u shoqërua me feta, domate dhe suxhuk të skalitur para se të mbaronte me vezë dhe, më në fund, kafe – me fruta në anën tjetër.

Destinacioni ynë i parë ishte vendi i trashëgimisë botërore të UNESCO-s, Butrint, në jug të Sarandës. I shpërndarë mbi një gadishull të egër dhe të pyllëzuar dhe i qasur përmes një vargu të shtigjeve të panumërta është një shumëllojshmëri e pabesueshme e ndërtesave të lashta greke, romake, bizantine dhe veneciane, si dhe një muze i vogël i shkëlqyer. Disa orë rrëshqitën me magji, duke u ndihmuar nga pamja e detit dhe lulet e aromatizuara. Jo shumë larg ndaluam për drekë në restorantin e Mussel House. Në një tavolinë pranë një lagune të madhe, të lagësht, të rrethuar nga malet, hanim midhje lokale, linguine të detit, guaskë të pjekur në skarë dhe gota verë lokale – të gjitha për 22 paundë.

‘Të mbushur’, ne shkuan në në vendin më të bukur të zonës, Syri i Kaltër, në një luginë të gjelbër. Këtu, një burim nga shkëmb karstik dukej se krijonte një pishinë me çdo ngjyrë të mundshme të smeraldeve, në një rrjedhë hipnotike rrethore. Ishte si një mirazh, ose ndoshta një përrallë shqiptare, sepse së shpejti ne e dalluam atë ujk, me gjuhë jashtë. Jo vetëm ai, por edhe kuaj të egër, tufa delesh dhe kope dhendsh.

Gjirokastra, ndalesa jonë e ardhshme, është e njohur për kështjellën e saj dhe lagjen harmonike osmane. Bukuritë përfshinin shtëpinë e rrëmbyer Skëndulaj, turin e së cilës na e bëri një anëtar i familjes së gjeneratës së 11-të. E konfiskuar nën sundimin komunist të Hoxhës, shtëpia iu kthye pronarëve në vitin 1993, shkruan lapsi.al. Njëkohësisht, megjithëse ishte tronditëse, strehimi i ajrit, një labirint i tuneleve dhe zyrave nëntokësore ishin një reflektim tronditës i paranojës së regjimit të Hoxhës. Megjithatë, përsëri, ne nuk mund të fajësojmë ushqimin ose mirësinë e banorëve vendas.

Rrëpira, male të pjerrta shkëmbore dhe arna të industrisë së lehtë na shoqëruan rrugës drejtuar veriut, drejt autostradës kryesore që përshkon vendin përgjatë lumit Vjosa të argjendtë. Rrënojat më të lashta na pritnin një udhë të afërt, e cila me ngadalë na çoi në Bylis, një qytet ilir 2500-vjeçar, i frikshëm dhe i braktisur, përpara se të arrinim në Berat – për mua ylli i shfaqjes.

I gjallë dhe përqafues, ky “qyteti i një mijë dritareve” mahnitës (një tjetër vend i trashëgimisë botërore – përkthyer nga lapsi.al) që shtrihet përgjatë lumit Osum, është formuar nga dy kodra përballë njëra-tjetrës të shtëpive osmane me tarraca të forta dhe me një kështjellë që kurorëzon rrethin më të lartë, Mangalem. Në brendësi të mureve, kishave mesjetare, dy xhamive të shkatërruara, shtëpive private dhe një muzeu të jashtëzakonshëm të artit bizantin, mbushej me lehtësi një vizitë mëngjesi, ndërsa hotelet dhe restorantet me tarifa të ulëta siguronin vende pushimi.

Ushqimi vinte ndryshe në Berat. Një mbrëmje, ulur në një dritare të restorantit me një pamje të ngushtë poshtë në lumë, unë provova bretkosa të skuqura, të freskëta nga ujërat më poshtë. Një natë tjetër ne shkuam deri në kështjellë për të biseduar me Bashkimin, pronar i restorantit simpatik Antipatrea. Dreka përfshinte byrek me spinaq dhe tavë kosi gjithësej 18 paundë. Ndërsa pimë verë të kuqe të butë nga vreshti i tij, Bashkimi na tregoi për 17 vitet e tij të punës në Firence dhe se një e treta e popullsisë shqiptare jeton jashtë vendit. Gjuha italiane flitet gjerësisht, edhe pse anglishtja është afër, kështu që komunikimi rrallëherë është problem.

Berati ishte aty ku ne kuptuam gjithashtu se si krishterimi, islami, bektashizmi dhe judaizmi kanë bashkëjetuar në mënyrë harmonike për shekuj me radhë në Shqipëri – përveç një ndarje ateiste nën Hoxhën kur feja u ndalua. Kjo tolerancë u ilustrua nga një xhami e sulltanit të shekullit të 15-të, ende në përdorim, një teqe, një muze i vogël hebre dhe më në fund një katedrale madhështore ortodokse, të gjitha brenda një distance të pallogaritshme mes njëra-tjetrës.

Nga atje, mbështetur nga malet e largëta të mbuluara me borë, ne u kthyem në një bulevard të gjatë me kafe. Perëndimi u afrua dhe qindra burra dhe gra po shëtitnin para mbrapa dhe me radhë, duke u ndalur për një bisedë apo kafe, shkruan lapsi.al. Kjo ishte xhiro, si kalimi italian ose paseo spanjoll – një shenjë se pavarësisht nga e kaluara e saj ekzotike, Shqipëria është një vend shumë mesdhetar. Kështu doli se Shqipëria është një udhëkryq kulturor i ndritshëm ku takohen Greqia, Italia dhe Ballkani. Në kulm të ndryshimit, ende jo e shtrenjtë dhe, deri më tani, me vetëm një lëvizje të vogël turistësh, është patjetër një kohë e mirë për të vizituar Shqipërinë.

The Guardian, përshtati në shqip ©LAPSI.AL 



9 Comments

  1. Paskan bere nje perpjekje te stermundimshme per te shmangur Tiranen e Lali Erit. Nuk cuditem!
    Por, ne te ardhmen e afert mund te kthehet ne destinacion turistik si zhgarravine betoni.

  2. Shih se çthote ne fund shkrimi : “Në kulm të ndryshimit, ende jo e shtrenjtë dhe, deri më tani, me vetëm një lëvizje të vogël turistësh, është patjetër një kohë e mirë për të vizituar Shqipërinë ” . Po ministri ine Klosi thote se kemi 6 milion turista ne vit ? Kujt ti besoj ? Ti besoj Klosit qe ja keput kodra pas bregut apo ketyre pseudo Kolombave qe ju duket se ne 2019 zbulluan ameriken ne evrope ?
    Kur ju ishit ne peme ne benim histori or anglezer idiota .

  3. Berti manalli,
    Tiranen e kane pare sapo kane hapur syte por natyren dhe relievin shqiptar, kulturen Bizantine, Islamike, qytetet antike etj. jo o loqja e vellait.
    Po ty deri tek Lali Eri te punon truri.

    1. O koqe kane ardhu nga Korfuzi, me deshiren e theksuar nga vete ato per te shmangur Tiranen. Lexoje shkrimin or derdimen, para se te me lexosh mua. Apo nuk ke aq aftesi? Edhe po te kene ardhur me pare ne Shqiperi, gje qe nuk thuhet askund, do kishin deshiren te shihnin mrekulline e lalit, ose te pakten te thoshin qe nuk e shohim dot se na verbon syte gjithe ajo bukuri, dhe jo te thonin qe bene cmos per ta shmangur, prej kaosit dhe shpenzimeve.

  4. Edhe nje here per ty Berti.
    Kame lindur dhe jame rritur ne Tirane. Kame punuar dhe punoj ne fushen e ndertimit dhe arkitektures ne Shqiperi dhe jashte saj prej mese 45 viteve. Nuk kame bere dhe nuk bej pjese ne asnje parti apo organizate politike.
    Tiranes, dhe ne pergjithesi gjithe Shqiperise, i eshte bere nje masaker urbane e pa shembellt ne historine e saj ne periudhen kur ka sunduar Sali Berisha, ku u shkateruan shkolla, parqe publike, lagje te tera te ndertuara brenda kritereve urbanistike duke ndertuar shtesa anesore hundore veshore qe finalizohen me Bythoren e Kamzes.
    Tirana perfundoi me dy stine, te pluhurit dhe baltes.
    Per hir te se vertetes heren e fundit qe isha ne Tirane para 2 viteve ndjeva se isha ne Tirane, vendlindjen time. Rruget laheshin, parqet e cliruara nga kjoskat ku te asfiksonte ere e shurres, populli edhe pse dallohej qe vinte nga malokeria kishte filluar te fliste me ze te ulet, cupulinat me xhinset e grisura per treguar nje cope shale,……shemtuar por qe e vrisnin cinizmin tim,…..shkurt vinte “era” qytet.
    Nuk e njoh edhe as dua t’a njoh kush eshte Lali Eri por do desha t’a shohe Tiranen time te dashur qytet ashtu sic e meriton.
    Tani gjeje vete se kush eshte koqe apo loqja e vellait!

  5. Nuk e di ku jeton ti, por nese je ne perendim duhet ta kishe kuptuar tani qe origjina e njerezve nuk prish as strukturen apo urbanistiken e qytetit. Kryeqytetet perndimore jane te permbytur me afrikane dhe aziatike por nuk krahasohen me Tiranen, qe ne fakt veshtire ta krahasosh dhe me kryeqytetet nga vijne keta afrikanet. Nuk te ben nder te thuash qe je i fushes se arkitektures, sepse vetedeklarosh me nje fare pergjegjesie edhe ti, per faktin qe Tirana eshte nje nga kryeqytetet me asimetrik, te ndotur dhe te shemtuar ne bote. Po them nder edhe pse vete nuk kam pare kryeqytet me te shemtuar se Tirana. Ne keto kushte nuk ta heq dot as me mik epitetin koqe. Kolegeve te tu te ketushem i ka hije ta lavderojne kete menyre zhvillimi, sepse xhepi j’u gezon dhe shpirti j’u kendon, kur ndertohen pallate, kulla apo rruge shkel e shko dhe jo kur ndertohen parqe. Por ti?!?! Nuk e kuptoj si mund te te shijoje nje zhgarravine betoni pa qene perfitues prej saj, ose pa qene koqe. Me thene te drejten eksperienca ime ma ka shkurajuar plotesisht respektin per inteligjencen e njerezve ne moshen tuaj, apo ne pergjithesi per inteligjencen e atyre te formuar ne ate kohe. Jeni inferiore ne cdo aspekt. Dje po shikoja rezultatet e testimit te mesuesve, ku rezultonte se te rinjte kishin dale shume me mire se te vjetrit. Ta mendosh qe tek mesuesia sot shkojne me te dobetit e me te dobeteve. Shqiperia vuan paaftesine, deshtimin dhe injorancen tuaj, jo te verioreve te bathores qe nuk kane pasur asnje hise ne pushtet. Nuk po e zgjas me tej , se qenke zero i informuar per ate qe ndodh me bashkine e Lalit. Nuk ka siperfaqe te mjaftueshme per te shkruar bemat dhe gjemat e tij. Dikur kam thene qe pasardhesit te Lalit, edhe nese do te merrej per dite, per 4 vjet, vetem me shkeljet e lalit, nuk do t’ja dilte t’i kapte te gjitha. Jane pa fund!

  6. Per here te fundit Berti.
    Te kerkoj ndjese qe u mora me ty. Ri ne nivelin tend ashtu sic ri Derri ne lluce se nuk qenke vetem loqja e vellait por edhe agurith.

  7. Filmi i shkëlqyeshëm, por është një kopje e keqe! Më në fund e pashë HD streaming të këtij filmi. Mendova se disa prej jush do të donin ta shihnin gjithashtu.

    Lirimi Filma 2018-2019 Full Movie Pa pagesë Online

    Ky është vendi ku unë isha duke e shikuar atë >> STARMOVIE32.XYZ

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email s’do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme janë shënuar me një *