Asnjë vend në botë nuk e di numrin e saktë të përgjithshëm të personave të infektuar me SARS-CoV-2, virusin që shkakton sëmundjen COVID-19. E gjithë kjo që dihet është ajo që mund të mësohet nga të dhënat zyrtare të mbajtura nga autoritetet shëndetësore bazuar në rezultatet e testeve të kryera. Të gjitha infeksionet që vërtetohen laboratorike konsiderohen raste të konfirmuara.
Kjo do të thotë që numri i çështjeve të konfirmuara varet nga numri i testeve të kryera sipas vendit dhe nga zgjedhja se kush do të testohet. Pa testime, pa të dhëna. Për numrin e testeve të kryera dhe për rezultatet e dhëna nga modele të ndryshme të testeve, secili vend ka pamje dhe qasje të ngjashme, por diametralisht të ndryshme. Pyetja është nëse numri i pacientëve dhe vdekjeve si rezultat i COVID-19 nga vende të ndryshme mund të krahasohet fare, d.m.th. nëse krahasime të tilla japin rezultate të besueshme.
Vendet e Ballkanit nuk kanë një strategji të qëndrueshme kur bëhet fjalë për testimin COVID-19. Kështu, pothuajse çdo vend thotë se ata ndjekin rekomandimet e OBSH-së, por duket se këto rekomandime në secilin vend interpretohen ndryshe. Për shembull, në shumicën e vendeve të rajonit, testet postmortem nuk kryhen, d.m.th. njerëzit që kanë vdekur për arsye të tjera nuk testohen për COVID-19. Këtë e konfirmoi Ministri i Shëndetësisë Venko Filipče, si dhe Presidenti i Komisionit Maqedoni për Sëmundje Infektive, Dr Zarko Karadzoski. Sidoqoftë, në Maqedoninë e Veriut, testime të tilla postmortem janë kryer që nga fillimi i epidemisë, në mënyrë që, siç thonë ata, të kemi një pasqyrë dhe kontroll më të madh mbi situatën. Gjithashtu, ndryshe nga vendet e tjera të Ballkanit, në Maqedoninë e Veriut, një person duhet të ketë dy teste negative për tu konsideruar të rikuperuar.
Dr Aleksandar Stojanov, një epidemiolog shumëvjecar dhe drejtor i përkohshëm i Qendrës për Shëndet Publik, si dhe anëtar i Komisionit Maqedonas për Sëmundje Infektive, thotë se kur bëhet fjalë për numrin e testeve të kryera në Maqedoni duhet të merret në konsideratë një fakt llogari – politika shëndetësore kërkon që edhe ata që vdiqën në një aksident automobilistik, dhe që më pas u vërtetuan se ishin pozitivë për infeksionin, regjistrohen si vdekje të COVID-19.
– Kohët e fundit kemi pasur një njeri i cili u var me veten e tij dhe kishte një provë pozitive postvort COVID-19. Në realitet, ai kishte vdekur sepse e kishte varur veten, jo sepse ishte pozitiv ndaj COVID-19, dhe megjithatë ne kemi regjistruar se ai kishte vdekur si rezultat i virusit. Ka aksidente trafiku në të cilat njerëzit vdesin, dhe nëse vërtetohet se janë pozitivë nga virusi, ne i regjistrojmë ato si viktima të COVID-19, thotë Dr Stojanov. Ai beson se është e nevojshme të pastrohen të dhënat e tilla për të arritur numrin e vërtetë të vdekjeve.
– Shumë vende në Evropë ndjekin parimin që të gjithë ata që kanë vdekur jashtë spitalit nuk duhet të konsiderohen vdekje të COVID-19 – shtoi ai.
Dr Stojanov shpjegon se kur bëhet fjalë për testimin, shtetet ndjekin rekomandimet e përgjithshme të dhëna nga Organizata Botërore e Shëndetit.
– Do të ishte ideale nëse të gjithë qytetarët në vend do të testoheshin. Por realisht, asnjë sistem shëndetësor nuk mund ta durojë atë. Laboratorët tanë nuk mund ta arrinin këtë. Kina ka testuar gjashtë milion njerëz dhe ka një popullsi të përgjithshme prej 1.5 miliardë. Testimi masiv është një mundësi e shkëlqyeshme, por ne nuk kemi shansin ta realizojmë – shpjegon Stojanov.
Në Serbinë fqinje, numri i çështjeve pozitive është në rritje. Më shumë se 50,000 teste janë kryer atje javën e kaluar. Në të njëjtën periudhë, rreth 2.500 testime u kryen në Mal të Zi, rreth 2.800 në Shqipëri, 6.300 në Slloveni dhe 8.266 teste u kryen në Maqedoninë e Veriut gjatë një jave. Në fakt, sipas autoriteteve serbe, vetëm në javën e kaluar, Serbia ka kryer dy herë e gjysmë më shumë prova sesa të gjitha këto vende të kombinuara. Sidoqoftë, kjo do të pritet, duke pasur parasysh që Serbia ka popullsinë më të madhe dhe numrin më të madh të rasteve të regjistruara të COVID-19 në rajon.
Në Serbi, të gjithë qytetarët që kanë simptoma të koronavirusit dhe që kanë qenë në kontakt të ngushtë me një person të infektuar kanë të drejtën e testimit falas. Testimi është gjithashtu i detyrueshëm për pacientët që i nënshtrohen operacionit dhe procedurave të caktuara, siç është bronkoskopia.
Nga fundi i majit, një test mund të bëhet me kërkesë personale, dhe shtupat merren në institucione dhe qendra të shëndetit publik, si dhe në spitale. Testi i kërkesës personale kushton 50 Euro dhe procedura është e tillë që qytetarët së pari transferojnë paratë në llogarinë e dhënë bankare, dhe më pas caktojnë një test në një institut, qendër shëndetësore ose spital.
Serbët ankohen se përveç që presin rezultatet për një kohë të gjatë, spitalet ndonjëherë refuzojnë t’i testojnë ato, edhe pse pretendojnë se kanë simptoma. Qytetarët po ankohen për turmat e njerëzve dhe radhët e gjata para qendrave COVID-19 ku po kryhen testet.
Me rreth 300 raste të reja në ditë të regjistruara në Serbi javët e fundit, shfaqen gjithnjë e më shumë pretendime se ekziston një ndryshim midis atyre që kanë vdekur për shkak të COVID-19 dhe atyre që kanë vdekur me COVID-19
Rasti i ish-selektorit të ndjerë tashmë të ndjerë të ekipit kombëtar të futbollit serb, Ilija Petkovic, është një nga shenjat dalluese. Petkoviç u pranua kohët e fundit në spital me një ulçerë të shpuar të duodenit, por pasi u testua, ai u gjet se ishte pozitiv për koronavirus. Ai vdiq disa ditë më vonë, dhe një nga anëtarët e Komisionit serb për sëmundje infektive, Dr Branimir Nestorovic, u tha mediave se Petkoviç nuk vdiq nga koronavirusi por nga gjakderdhja për shkak të ulçerit të shpuar.
Ky rast, sipas Dr Stojanov, do të hynte në statistikë në Maqedoninë e Veriut si një pacient koronavirus dhe i ndjerë.
Në Shqipëri, që nga fillimi i epidemisë, testimi ka qenë i kufizuar tek ata që kanë pasur kontakte me një person të infektuar. Mund të testohen edhe njerëz të sëmurë kronikë, si dhe njerëz mbi moshën 65 vjeç, të cilët konsiderohen më të prekurit.
Autoritetet shqiptare pretendojnë se po zbatojnë protokollin e Organizatës Botërore të Shëndetit (WHO), duke testuar vetëm njerëzit me simptoma dhe ata që ishin në kontakt me njerëzit e infektuar. Komiteti teknik lokal i ekspertëve, pas akuzave të shumta dhe kritikave nga publiku në lidhje me strategjinë e testimit, tha se testet COVID-19 bazohen në ekspertizë dhe një model të zgjedhur sipas rekomandimeve të OBSH-së, për të zbuluar raste, monitoruar situatën e tyre dhe prishjen e zinxhir infeksioni.
Në vende të tilla si Shqipëria, ku ka një transmetim të madh lokal, OBSH ka rekomanduar që të përdoret modeli i testimit-zbulimit-trajtimit. Njerëzit me simptoma testohen, atëherë zbulohen të gjithë ata që kanë qenë në kontakt me personin e infektuar, dhe pas kësaj pacientët e konfirmuar pozitivë izolohen dhe mjekohen.
Në Bullgarinë fqinje, testohen vetëm njerëzit me simptoma. Në disa vendbanime ose zona ku shfaqen grupime me një numër të madh të pacientëve, kryhen testime të rastit. Një mjek ose inspektor shëndetësor do t’ju drejtojë për testim.
Në Kosovë, si në vendet e tjera të rajonit, testohen ata me simptoma dhe ata që kanë qenë në kontakt me një person të infektuar.
Për vendet që përballen me grupime (siç janë vendet në rajon), Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandon që të gjitha rastet e dyshimta të testohen.
“Kur grupimet bëhen të mëdha, është e rëndësishme që testimi i rasteve të dyshuara të vazhdojë në mënyrë që rastet të izolohen, kontaktet mund të karantinohen, dhe zinxhirët e transmetimit mund të prishen”, thuhet në rekomandimin e OBSH.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit, ekzistojnë tre raste të transportuesit të dyshuar të koronavirusit:
Një pacient me sëmundje akute të frymëmarrjes (ethe ose të paktën një simptomë e sëmundjes së frymëmarrjes, të tilla si kollë, gulçim) i cili, në 14 ditët e kaluara ka udhëtuar ose ka banuar në vendet ku ka pasur transmetim lokal të COVID-19.
Një pacient me një sëmundje akute të frymëmarrjes që ka qenë në kontakt me një rast të regjistruar ose të dyshuar të COVID-19 në 14 ditët e fundit.
Një pacient me sëmundje të rëndë akute të frymëmarrjes (ethe ose të paktën një simptomë e sëmundjes së frymëmarrjes, gulçim; kush duhet të shtrohet në spital) i cili nuk ka një diagnozë alternative që shpjegon plotësisht figurën klinike.
Rekomandimet e OBSH-së janë që në përcaktimin e burimeve të kufizuara në zonat me transmetim të komunitetit, përparësi për testimin duhet t’i jepet:
personat që janë në rrezik të zhvillimit të sëmundjes së rëndë dhe popullsisë së prekshme, të cilët do të kërkojnë shtrimin në spital dhe kujdes të avancuar për COVID-19;
punonjësit e shëndetit (përfshirë shërbimet e urgjencës dhe stafin jo klinik), pavarësisht nëse janë kontakt i një rasti të konfirmuar;
individët e parë simptomatikë në një ambient të mbyllur (p.sh. shkolla, burgje, spitale) për të identifikuar shpejt shpërthimet dhe për të siguruar masat e kontrollit. /meta.mk