• |
ide | kryesore

Vigjilenca e një familjeje për të mbrojtur kujtimin e diktatorit të Shqipërisë

-Instant, Arkiva, Dossier



Sabire Plakut i merret fryma kur ngjitet në kodrën që të çon te statuja e fundit e paprekur e ish-diktatorit komunist të Shqipërisë, Enver Hoxha.

Çdo mëngjes, 85-vjeçarja kontrollon që askush të mos e ketë prekur diktatorin, i cili e përshkruan si një luftëtar.

Hoxha sundoi me një grusht të hekurt për 45 vjet deri në vdekjen e tij në 1985-n, duke persekutuar dhe ekzekutuar mijëra njerëz.

Kur regjimi komunist ra gjashtë vjet pas vdekjes së tij, dhjetëra statuja të Hoxhës nuk i mbijetuan zemërimit të bashkatdhetarëve të tij.

Në Labinot Mal, një fshat i vendosur në male në pjesën qëndrore të Shqipërisë, efiçiti i bronzit më shumë se dy metra (6.6 metra) mbetet i paprekur dhe i fshehur, falë përpjekjeve të Plakut dhe fshatarëve të tjerë që duan të mbrojnë një “hero” të kombit.

Fshati luan rol mikpritës të një pjese thelbësore të historisë së Shqipërisë – Hoxha instaloi selinë e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare në një shtëpi të madhe guri atje në qershor 1943, gjatë luftës kundër fashistëve italianë dhe okupatorëve gjermanë nazistë.

Pushtuesit u dëbuan nga Shqipëria menjëherë më pas, dhe regjimi komunist më vonë e shndërroi shtëpinë në një muze ushtarak.

Sidoqoftë, tani është hija e vetvetes së saj të mëparshme.

Lagështia pikon poshtë mureve të saj dhe çatia është në prag të kolapsit. Të gjithë e kanë braktisur atë – përveç Plakut dhe familjes së saj.

Çdo ditë, ajo ngjitet pa frymë kodrën dhe shkallët që çojnë në shtëpi.

Atje ajo do të pastrojë me kujdes statujën e diktatorit, të fshehur nën kashtë në një stallë në katin e parë që dielli mezi arrin.

– Prania e padukshme –

“Eshtë i padukshem, por nuk mungon”, tha Plaku, aq e brishtë sa që mezi mund të hapë derën e shkatërruar të siguruar me një shufër hekuri.

“Unë e kam ruajtur atë me vite, që nga rënia e regjimit,” tha ajo, duke iu referuar ngjarjeve të prillit 1991.

Në atë kohë, dhjetëra njerëz përdorën litarë për të shembur statujën nga piedestali i tij prej guri pranë muzeut.

Vetë muzeu, që shfaqte armët, fotot dhe shtratin e diktatorit, u grabit.

Për të mbrojtur statujën nga viktimat e regjimit të Hoxhës – si dhe tregtarët e skrapit – “e fshehim këtu, nën kashtë”, tha Plaku.

Ajo është e kujdesshme dhe nuk beson të huajt që vizitojnë fshatin, i aksesueshëm nga një rrugë e keqe malore nga Elbasani, qyteti më i afërt rreth 30 kilometra larg.

Por kujdesja për statujën po bëhet e vështirë për Plakun.

“Ne bëjmë atë që mundemi, forca na braktis”, psherëtiu ajo.

“Autoritetet duhet të gjejnë një zgjidhje,” tha vajza e saj 60-vjeçare, Fatush Balla.

Fshati mbetet i ndarë për këtë çështje.

Sheqet Burraj është ndër ata që mendojnë se muzeu duhet të rihapet përsëri dhe statuja të hiqet nga vendi ku po fshihet.

Kjo nuk do të “lavdëronte meritat” e diktatorit, thotë Burraj, por do t’i ndihmonte shqiptarët të kuptojnë të kaluarën dhe të tërheqin vizitorët.

– Diktator apo vepër arti? –

Në kryeqytetin Tiranë, ku dhjetëra mijëra demonstrues hodhën një statujë të Hoxhës në shkurt 1991, pak ka mbetur nga diktatori.

Sidoqoftë, skulptori Muntaz Dhrami ka një memorandum – pjesë të një efigie prej 80 tonësh në mermer gri që ai mban në studion e tij në Tiranë.

Ai e bëri atë në vitin 1988 në Gjirokaster, vendlindja e Hoxhës.

Me rënien e regjimit komunist, statuja u bë viktimë e tërbimit të njerëzve, kujtoi Dhrami.

“Ata thyen hundën, dorën, e dekapituan, koka u transportua në Tiranë për t’u shembur”. 

Nga statuja ai tani ka vetëm dy skaje të një jake dhe një copë këmbë.

“Unë nuk krijova diktatorin, krijova një vepër arti”, tha Dhrami, 84 vjeç.

E vetmja gjurmë tjetër e Hoxhës ende e dukshme në Tiranë është koka e një statuje, e braktisur pas një galerie arti.

Është vendosur menjëherë pranë statujave të liderëve sovjetikë Lenin dhe Stalin.

Një prej statujave i ishte dhënë Hoxhës nga bashkëshortja e tij Nexhmije, duke e ditur që ai ishte një admirues i shkëlqyeshëm i udhëheqësve sovjetikë.

Vendet e mëparshme komuniste në të gjithë botën u është dashur të llogarisin trashëgiminë e totalitarizmit. Disa janë përpjekur të fshijnë të kaluarën, të tjerë e lavdërojnë atë dhe akoma të tjerë e përkujtojnë atë.

Shqipëria duhet të zgjedhë një rrugë të qartë.

/France 24, ©LAPSI.AL 



6 Comments

  1. Ashtu eshte o kerriç, Shqiperia duhet te zgjedhe nje rruge! Posi ta zgjedhe kur ti koke e madhe nuk ja tregon?

  2. Shpesh here endhjeri thoshte per kundershtaret e tije: “Te shkoje ne hale te gomerve” ne kete stanin ku e ruajne keta te rrjedhurit, tamam ja ken gjetur vendin, jo ne hale te gomerve por ne stanin e gomereve, te cileve i sherben per hale e fjetje njekohesisht

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email s’do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme janë shënuar me një *