Kjo e diel është afati kur Armenia duhej të fillojë dorëzimin e territorit të diskutueshëm Azerbajxhanit si pjesë e një marrëveshje paqeje që përfundoi gjashtë javë luftimesh të ashpra mbi rajonin e Nago-Karabakut.
Banorët e rrethit Kalbajar në Azerbajxhan, i cili ishte kontrolluar nga separatistët armenë për dekada, filluan një eksod masiv të krahinës malore.
Gazetarët e AFP panë banorët që po iknin duke grumbulluar mobilje dhe enë gatimi në automjete përpara se të niseshin për në Armeni dhe disa midis armenëve etnikë që po largoheshin thanë se kishin zhvarrosur varret që kishin frikë se do të përdhoseshin nga azerbajxhanasit.
Shtëllunga të mëdha tymi po ngriheshin mbi luginën afër fshatit Charektar pasi banorët u vunë flakën shtëpive të tyre duke preferuar të linin shkatërrime pas dhe shtëpi që do të ishin të pabanueshme nga azerbajxhanasit.
Një kontingjent paqeruajtës rus u vendos këtë javë në Nago-Karabak. Ata vendosën pika kontrolli dhe pozicione në qendrën administrative të rajonit, Stepanakert, si pjesë e kushteve të marrëveshjes ku Armenia i jep pjesë të territorit që forcat e Azerbajxhanit fituan në luftime.
Misioni paqeruajtës i Moskës, për të cilin ushtria tha se përfshinte ushtarë që më parë ishin vendosur në Siri, përfshin rreth 2,000 trupa për një mision të rinovueshëm pesë-vjeçar.
Ish-rivalët sovjetikë ranë dakord për t’i dhënë fund luftimeve më parë këtë javë pasi përpjekjet e Rusisë, Francës dhe SHBA për armëpushim dështuan gjatë dy muajve të përplasjeve.
Një pjesë kryesore e marrëveshjes së paqes përfshin kthimin e Kalbajar, si dhe rrethin e Aghdam deri në 20 nëntor dhe rrethin Lachin deri më 1 dhjetor, të cilat janë mbajtur nga armenët që nga një luftë shkatërruese në vitet 1990.
Inat për marrëveshjen e paqes
Armenia pranoi të shtunën se 2,317 luftëtarë u vranë në përleshjet në të cilat të dy palët akuzuan njëra-tjetrën për shënjestër të civile.
Azerbajxhani nuk ka zbuluar viktimat e tij ushtarake dhe numri i vërtetë pas disa javësh luftimesh pritet të jetë shumë më i lartë.
Presidenti rus Vladimir Putin tha të premten se numri i viktimave kishte kapërcyer 4,000 dhe se dhjetëra mijëra njerëz ishin detyruar të largoheshin nga shtëpitë e tyre.
Para se të niseshin masivisht, armenët u dyndën në manastirin Dadivank, të vendosur në një grykë në Kalbajar për një vizitë të fundit para se të transferohej në Azerbajxhan, ndërsa gazetarët e AFP thanë se panë një duzinë grash që kërkonin të pagëzoheshin në vendin fetar.
Kalbajar ishte populluar pothuajse ekskluzivisht nga azerbajxhanasit etnikë para se ata të dëboheshin nga Armenët në luftën e viteve 1990 pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, dhe shumica e shtëpive që u braktisën u përkisnin më parë azerëve. Qeveria armene subvencionoi në mënyrë të diskutueshme zgjidhjen e rajonit nga armenët etnikë.
Marrëveshja e paqes me Azerbajxhanin ka shkaktuar një javë protestash në Armeni ku demonstratat dhe partitë e opozitës po bëjnë thirrje që Kryeministri Nikoll Pashinyan të japë dorëheqjen.
Ish-kreu i shërbimit të sigurimit kombëtare të Armenisë Artur Vanetsyan u arrestua të shtunën me akuzat e komplotit për të vrarë Pashinin dhe për të marrë pushtetin.
Azerbajxhani ka bërë përpjekje për përfshirjen e Ankarasë në zgjidhje dhe Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan tha këtë javë se vendi i tij do të mbikëqyrë së bashku armëpushimin me Rusinë.
Turqia, aleat kryesor i Azerbajxhanit, u akuzua gjerësisht nga vendet perëndimore, Rusia dhe Armenia për dërgimin e mercenarëve nga Siria për të forcuar ushtrinë e Azerbajxhanit.
Por Rusia ka përjashtuar përfshirjen e drejtpërdrejtë të Ankarasë në misionin paqeruajtëse dhe në vend të kësaj këmbënguli se Turqia do të monitoronte misionin nga një qendër vëzhgimi në territorin e Azerbajxhanit.