• |
ide | kryesore

A është Putin një “kriminel lufte” dhe kush vendos për këtë

-Instant, Arkiva, F1, Lajme, Planet, Të fundit



Joe Biden e quajti Vladimir Putin një “kriminel lufte” për sulmin e në Ukrainë, ku janë bombarduar spitalet dhe maternitetet. Por të shpallësh dikë “kriminel lufte” nuk është aq e thjeshtë sa të thuash fjalët. Ka përkufizime dhe procese të caktuara për të përcaktuar se kush është “kriminel lufte” dhe si duhet të dënohet.

Kush është kriminel lufte?

Termi vlen për këdo që shkel një sërë rregullash të miratuara nga liderët botërorë të njohur si “ligji i konfliktit të armatosur”. Rregullat përcaktojnë se si vendet sillen në kohë lufte. Këto rregulla janë modifikuar gjatë shekullit të kaluar duke u sanksionuar në konventat e Gjenevës pas Luftës së Dytë Botërore dhe protokollet e shtuara më vonë.

Rregullat synojnë të mbrojnë njerëzit që nuk marrin pjesë në luftime dhe ata që nuk mund të luftojnë më, përfshirë civilët si mjekët dhe infermierët, trupat e plagosur dhe të burgosurit e luftës. Traktatet dhe protokollet përcaktojnë se kush mund të goditet dhe me çfarë armësh. Disa armë janë të ndaluara, duke përfshirë agjentët kimikë ose biologjikë.

Cilat krime specifike e bëjnë dikë kriminel lufte?

“Shkeljet e rënda” të konventave që përbëjnë krime lufte përfshijnë vrasjen e qëllimshme dhe shkatërrimin apo përvetësimin e gjerë të pronave që nuk justifikohet nga nevoja ushtarake. Krimet e tjera të luftës përfshijnë shënjestrimin e qëllimshëm të civilëve, përdorimin e forcës joproporcionale, përdorimin e mburojave njerëzore dhe marrjen e pengjeve.

Gjykata Ndërkombëtare Penale ndjek penalisht edhe krimet kundër njerëzimit të kryera në kontekstin e “një sulmi të përhapur ose sistematik të drejtuar kundër çdo popullsie civile”. Këto përfshijnë vrasjen, shfarosjen, transferimin me forcë, torturën, përdhunimin dhe skllavërinë seksuale.

Mënyra më e mundshme që Putini mund të përkufizohet si “kriminel lufte” është përmes doktrinës ligjore të njohur si “përgjegjësia komanduese”. Nëse komandantët urdhërojnë ose dinë për krime dhe nuk kanë bërë asgjë për t’i parandaluar ato, ata mund të jenë ligjërisht përgjegjës.

Cilat janë rrugët drejt drejtësisë?

Në përgjithësi, ekzistojnë 4 rrugë për të hetuar dhe përcaktuar krimet e luftës, megjithëse secila prej tyre ka kufij. Njëra është përmes ICC-së ose siç njihet Gjykata Penale e Hagës. Një opsion i dytë do të ishte nëse OKB-ja do ta kthejë punën e saj nga një komision hetimor, në një gjykatë ndërkombëtare të posaçme për krimet e luftës në Ukrainë për të ndjekur penalisht Putin.

Një rrugë e tretë do të ishte krijimi i një tribunali ose gjykate për të gjykuar Putinin nga një grup shtetesh dhe grupesh të interesuara, siç mund të jetë NATO, BE dhe SHBA. Gjykatat ushtarake në Nuremberg kundër udhëheqësve nazistë janë një shembull i tillë.

Së fundi, disa vende kanë ligjet e tyre për ndjekjen penale të krimeve të luftës. Gjermania, për shembull, tashmë po heton Putinin. Shtetet e Bashkuara nuk kanë një ligj të tillë, por departamenti i drejtësisë ka një seksion që fokusohet në akte që përfshijnë gjenocidin ndërkombëtar, torturën, rekrutimin e fëmijëve ushtarë dhe gjymtimin gjenital femëror.

Ku mund të gjykohet Putin?

Nuk është e qartë. Rusia nuk e njeh juridiksionin e GJNP-së dhe nuk do të dërgonte asnjë të dyshuar të saj në selinë e gjykatës në Hagë të Holandës. As SHBA nuk e njeh autoritetin e gjykatës. Putin mund të gjykohet në një vend të zgjedhur nga OKB-ja ose nga një bashkim i vendeve të interesuara. Por marrja e tij atje do të ishte e vështirë.

A janë ndjekur penalisht liderët kombëtarë në të kaluarën?

Po. Nga gjykatat në Nuremberg dhe Tokio e deri te seancat më të fundit ad hoc, liderë të lartë janë ndjekur penalisht për veprimet e tyre në vende duke përfshirë Bosnjën, Kamboxhian dhe Ruandën.

Ish-udhëheqësi jugosllav Slobodan Millosheviç doli në gjyq nga një gjykatë e OKB-së në Hagë për nxitje të konflikteve të përgjakshme kur Jugosllavia u shkatërrua në fillim të viteve 1990. Ai vdiq në qeli para se gjykata të merrte një vendim. Aleati i tij serb i Bosnjës Radovan Karaxhiç dhe udhëheqësi ushtarak serb i Bosnjës, gjenerali Ratko Mlladiq, u ndoqën me sukses dhe po vuajnë dënimin e përjetshëm.

Ish-presidenti liberian Charles Taylor u dënua me 50 vjet pasi u dënua për sponsorizimin e mizorive në Sierra Leone. Ish-diktatori i Çadit, Hissène Habré, i cili vdiq vitin e kaluar, ishte ish-kreu i parë i shtetit që u dënua për krime kundër njerëzimit nga një gjykatë afrikane. Ai u dënua me burgim të përjetshëm. ©LAPSI.al



3 Comments

  1. Nexhmije Hoxha dhe Ramiz Alia u denuan gjithashtu… per krime kunder kuzhines dhe shpenzime frenetike ne kafe dhe pije…..

  2. Per krimet e luftes funksionon koncepti i juridiksionit universal qe sanksionohet pergjithesisht nga ligjet e brendshme por edhe nga Konventa e Romes per themelimin e Gjykates Nderkombetare Penale. Me duket se ka qene Zvicra para ca vjetesh qe nxorri urdher arresti ndaj Bush per krime lufte.

  3. Per sa kohe qe strukturat gjyqesore ndodhen dhe kontrollohen nga Perendimi, nuk ka fare shprese per paanshmeri dhe drejtesi te vertete. Keshtu qe le te vendosin sa te duan ata sa “fajtor” eshte Putini, nuk pin uje.

    Deri tani cdo strukture perendimore ka treguar nje pabarazi ne gjykimin e ceshtjes, armiqesi te hapur ndaj Rusise dhe plot mekate te tjera, nder te cilat mund te permenden laboratoret biologjike vdekjeprures ne Ukraine apo shpelarja masive e parave te pista te shume oligarkeve ne ate vend.

    Ka disa gjera te tjera edhe me te renda qe peshojne mbi Ukrainen, por mund te tingellojne si te pabesueshme per veshin e pastervitur te publikut, (trafiku i qenieve njerzore).

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email s’do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme janë shënuar me një *