Ukraina pritet të miratohet si kandidate për BE në një samit të liderëve në Bruksel, pasi Komisioni Evropian dha dritën jeshile.
Ukraina aplikoi disa ditë pas pushtimit rus në shkurt dhe që atëherë procesi ka ecur me një shpejtësi rekord. Ambasadori i saj në BE i tha BBC-së se do të ishte një nxitje psikologjike për ukrainasit.
Por Vsevolod Chentsov pranoi se “integrimi i vërtetë” mund të fillonte vetëm kur të mbaronte lufta.
Statusi i kandidatit është hapi i parë zyrtar drejt anëtarësimit në BE dhe Franca tha këtë javë se kishte “konsensus total” për Ukrainën. Por mund të duhen shumë vite për t’u bashkuar dhe nuk ka asnjë garanci për sukses.
‘Pse duhet të presim?’
Disa shtete të BE-së kanë rënë dakord të mbështesin kandidaturën e Ukrainës, me kusht që t’i bashkëngjiten kushte përpara fillimit të negociatave të pranimit, duke përfshirë reformat gjyqësore dhe kundër korrupsionit.
Nuk është e qartë se kur mund të fillojnë negociatat, por presidenti i Komisionit Evropian tha se procesi do të jetë “i bazuar në merita” dhe “nga libri”. Komisioni do të bëjë një bilanc në fund të vitit 2022.
Aplikimi i Moldavisë rekomandohet gjithashtu për miratim të kushtëzuar ndërsa Gjeorgjia pritet të refuzohet, megjithëse Komisioni Evropian tha se vendi mund t’i përkasë BE-së në “kohën e duhur”.
Hapi do të jetë padyshim një moment i madh për Ukrainën, dhe një moment popullor. Presidenti Volodymyr Zelensky ka folur për dëshirën e vendit të tij për statusin e kandidatit në pothuajse çdo fjalim gjatë javës së kaluar. Ai e di se nisja e rrugës së anëtarësimit në BE do ta zhvendosë përgjithmonë Ukrainën jashtë orbitës së Rusisë.
Jashtë ndërtesës së samitit në Bruksel, aktivistja Anna Melenchuk nga Kievi tha për BBC: “Njerëzit që njoh po vdesin çdo ditë nga duart e ushtarëve rusë. Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të kemi mbështetjen e Bashkimit Evropian”.
Ishin protestat pro BE-së që rrëzuan presidentin e Ukrainës të mbështetur nga Rusia, Viktor Janukoviç në shkurt 2014. Kjo ngjarje nga ana e saj çoi në aneksimin e Krimesë dhe kryengritjet separatiste, ngjarje që ukrainasit i shohin si fillimin e luftës aktuale.
Frustrimi ballkanik
Por duke mbërritur në një samit të BE-së me krerët e Ballkanit Perëndimor më herët gjatë ditës, kryeministri shqiptar Edi Rama tha se Kievi nuk duhet të ketë iluzione: “Maqedonia e Veriut është një kandidat [për] 17 vjet nëse unë nuk e kam humbur numërimin, Shqipëria tetë, kështu që mirë se erdhe në Ukrainë”.
Samiti dukej se përfundoi me ashpërsi, me kryeministrin maqedonas Dimitar Kovaçevski që shprehu “pakënaqësinë” e tij për mungesën e përparimit në përpjekjet e tyre për t’u bashkuar me BE. Bullgaria në fakt po bllokon ofertat e anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, ndërkohë që vendet e tjera nuk kanë bërë ende reformat e nevojshme.
“Ne nuk e pranojmë idenë e radhës”, i tha BBC-së i dërguari i BE-së i Ukrainës, duke argumentuar se padurimi i Kievit mund të jetë shembull për shtetet e tjera.
“Ne nuk po fillojmë nga e para”, tha zoti Chentsov, duke treguar punën e kryer që kur BE dhe Ukraina nënshkruan një marrëveshje asociimi në 2014.
Disa diplomatë të BE-së kanë shprehur më parë shqetësime se dhënia e statusit të kandidatit mund t’i ofrojë Ukrainës shpresë të rreme.
Presidenti francez Emmanuel Macron tha në maj se perspektiva e anëtarësimit ishte me dekada larg dhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s ka paralajmëruar se konflikti mund të zgjasë me vite.
Por presidenti i Lituanisë Gitanas Nauseda u tha gazetarëve se mbështetja politike e BE-së ishte shumë e rëndësishme për ukrainasit: “Kjo është më e pakta që ne mund t’u ofrojmë atyre.”
Plani i Macron për komunitetin më të gjerë të BE-së
Përveç vendosjes se cilat vendeve duhet t’u jepet statusi i kandidatit, krerët e BE do të diskutojnë gjithashtu sigurinë ushqimore në dritën e bllokadës ruse të porteve ukrainase, të dënuar nga shefi i politikës së jashtme të BE këtë javë si një krim lufte. Dhe ata do të vlerësojnë propozimin e Presidentit Macron për një “Komunitet Politik Evropian” më të gjerë.
Sipas projekt-përfundimeve të samitit të parë nga BBC, qëllimi do të ishte “të nxisë dialogun politik dhe bashkëpunimin për të adresuar çështjet me interes të përbashkët në mënyrë që të forcojë sigurinë, stabilitetin dhe prosperitetin e kontinentit evropian”.
Udhëheqësi francez ka sugjeruar se komuniteti mund të përfshijë vende që presin të anëtarësohen në BE, si Ukraina dhe shtetet e Ballkanit Perëndimor, apo edhe ato që janë larguar, të cilat aktualisht do të përfshijnë vetëm Mbretërinë e Bashkuar. Megjithatë, një numër diplomatësh të BE-së e kanë hedhur poshtë idenë si gjysmë të pjekur. Britania e Madhe u largua nga Bashkimi Evropian në vitin 2020.
Ambasadori ukrainas nuk e hodhi poshtë idenë pa dorë, duke thënë: “Ndoshta do të jetë diçka për t’u marrë parasysh për BE-në, për anëtarësimin e Britanisë së Madhe dhe ne mund të ulemi në të njëjtën tryezë së bashku me BE-në, Ukrainën dhe Britaninë e Madhe”.
Sekretarja e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar, Liz Truss, ka thënë se preferenca e saj do të ishte ndërtimi i strukturave ekzistuese si G7 dhe NATO.