“Pas disa muajsh qetësie, tensionet në Egje janë sërish në kulmin e të gjitha kohërave me Turqinë dhe Greqinë që akuzojnë njëra-tjetrën për shkelje të traktateve ndërkombëtare dhe kërcënim të paqes”, raportoi gazeta franceze Le Figaro nga Stambolli.
“Ndërsa prozhektorët e NATO-s janë fokusuar në luftën e Ukrainës, Turqia dhe Greqia, të dyja anëtare të Aleancës Atlantike, kanë shtuar së fundmi stërvitjet e tyre ushtarake, duke akuzuar njëra-tjetrën për mosrespektim të traktateve ndërkombëtare”.
“Në fillim të qershorit, tensionet u përshkallëzuan kur presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan akuzoi hapur autoritetet greke për militarizimin e ishujve të Egjeut. Në një postim nxitës në Tëitter më 9 qershor, Erdogan bëri thirrje për “të drejta” (për Turqinë) dhe ‘marrëveshje ndërkombëtare për çmilitarizimin e ishujve’, duke thënë në një mënyrë kërcënuese: ‘Ne paralajmërojmë Greqinë edhe një herë të jetë e kujdesshme, të qëndrojë larg ëndrrave, retorikës dhe veprimeve që do ta çojnë në rezultate për të cilat do të pendohet, siç ndodhi një shekull më parë”.
Kjo referencë për Luftën Turke për Pavarësi nuk ra në vesh të shurdhër. Për shumë grekë, një plagë e dhimbshme hapet sërish: ajo e “shkatërrimit të Smirnës”, kur në vitin 1922, në sfondin e konfliktit greko-turk, një zjarr katastrofik që shpërtheu në disa rrethe të qytetit, çoi në vdekjen e mijëra banorëe, kryesisht të krishterë, dhe mijëra grekëve të larguar nga qyteti.
Një vit më vonë, në 1923, Traktati i Lozanës çoi në një shkëmbim masiv të popullsisë. Brenda pak muajsh, 1.5 milionë grekë mbërritën në ishujt e Egjeut ose në Greqinë kontinentale, ndërsa 500,000 muslimanë u kthyen në Turqi.
“Nga pala turke, Greqia aktualisht po shkel traktatin e paqes me Turqinë, siç deklaroi së fundmi ministri i Jashtëm turk Mevlüt Çavushoglu, duke kujtuar” kushtin që ishte vendosur në Konferencën e Lozanës për të mos militarizuar ishujt e Egjeut. Por Athina i përkthen ndryshe deklarata të tilla.
“Ankaraja është një kërcënim për paqen dhe sigurinë rajonale,” tha homologu i tij grek Nikos Dendias në Tëitter, duke i përshkruar pretendimet e Ankarasë si “mite të pabaza që nuk mund të sfidohen ose zëvendësohen për komunitetin ndërkombëtar”.
Njëkohësisht, Le Figaro bën me dije se të premten e kaluar presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan iu rikthye akuzave ndaj Greqisë, duke vendosur këtë herë të ndërpresë bisedimet dypalëshe me Athinën.
Ishte mënyra e tij për të “ndëshkuar” një ndërhyrje të kryeministrit grek në maj përpara Kongresit amerikan, kur fjalimi i tij u interpretua nga Ankaraja si një dëshirë për të penguar Uashingtonin që të furnizonte Turqinë me avionë luftarakë F-16.
“Ne kemi thënë se nuk do t’i takojmë më derisa të kemi politikanë të ndershëm”, tha Sulltani i Bosforit. “Përveç sfidave”, megjithatë, kanalet e komunikimit mbeten të hapura”, tha kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis. “Do të kthehemi shpejt në ujërat e qeta”, shtoi ai.