Udhëheqësi kinez Xi Jinping dhe Vladimir Putin, do të takohen ballë për ballë këtë javë. Ky është takimi i parë që kur Moska dërgoi trupa në Ukrainë në fillim të këtij viti. Miqësia ruso-kineze ende nuk është solide.
Në takimin e fundit, në shkurt në Pekin gjatë Lojërave Olimpike Dimërore, ata bënë një deklaratë. Miqësia e tyre “nuk kishte kufij”. Që atëherë, Rusia ka kërkuar lidhje gjithnjë e më të ngushta me Kinën. Kjo pasi Evropa dhe Shtetet e Bashkuara iu përgjigjën pushtimit me valë sanksionesh.
Pekini ka shmangur me kujdes shkeljen e sanksioneve perëndimore ose ofrimin e mbështetjes së drejtpërdrejtë ushtarake për Moskën. Ky akt balancues, thonë ekspertët, është një shenjë se Xi nuk do të sakrifikojë interesat ekonomike të Kinës për të shpëtuar Putinin. Putin mbërriti në samitin e Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait në Uzbekistan këtë javë me ushtrinë e tij duke u tërhequr nga zona të mëdha të territorit ukrainas.
Por marrëdhënia tregtare po lulëzon, në një mënyrë të anashkaluar. Kjo pasi Rusia kërkon dëshpërimisht tregje të reja dhe Kina, një ekonomi 10 herë më e madhe, përpiqet për mallra të lira.
Tregtia e mallrave dypalëshe është në nivele rekord pasi Kina mbledh naftë dhe qymyr për të trajtuar një krizë energjetike. Ndërkohë, Rusia është bërë një treg kryesor për monedhën e Kinës. Kompanitë kineze po nxitojnë të mbushin vakumin e lënë nga markat perëndimore që largohen.
Tregti rekord
Për tetë muajt e parë të këtij viti, tregtia totale e mallrave ruso-kineze u rrit me 31% në 117.2 miliardë dollarë. Kjo është tashmë 80% e totalit të vitit të kaluar, që ishte rekord prej 147 miliardë dollarësh.
“Rusia ka nevojë për Kinën më shumë sesa Kina për Rusinë”, tha Keith Krach. Krach është ish-nënsekretar i Shtetit për Rritjen Ekonomike, Energjinë dhe Mjedisin në Shtetet e Bashkuara.
“Ndërsa lufta në Ukrainë zvarritet, miqtë e Putinit humbasin shpejt dhe bëhen gjithnjë e më të varur nga Kina”, shtoi ai.
Për Kinën, Rusia tani përbën 2.8% të vëllimit të saj të përgjithshëm tregtar, pak më i lartë se pjesa prej 2.5% në fund të vitit të kaluar. Bashkimi Europian dhe Shtetet e Bashkuara kanë aksione shumë më të mëdha.
Kina ishte tashmë partneri më i madh tregtar i Rusisë përpara luftës dhe përbënte 16% të tregtisë së saj totale të jashtme.
Të dhënat “jozyrtare”
Por ekonomia e dytë më e madhe në botë ka marrë një rëndësi shumë më të madhe për Rusinë, e cila është zhytur në një recesion për shkak të sanksioneve perëndimore.
Banka qendrore ruse ndaloi publikimin e të dhënave të detajuara të tregtisë kur filloi lufta në Ukrainë. Por Bruegel, një institut ekonomik europian, analizoi statistikat nga 34 partnerët kryesorë tregtarë të Rusisë kohët e fundit dhe vlerësoi se Kina përbënte afërsisht 24% të eksporteve të Rusisë në qershor.
“Tregtia Kinë-Rusi po lulëzon sepse Kina po përfiton nga kriza e Ukrainës për të blerë energjinë ruse me zbritje dhe për të zëvendësuar firmat perëndimore që kanë dalë nga tregu,” tha Neil Thomas, një analist i lartë për Kinën në Eurasia Group.
Rusia e zhvendosi Arabinë Saudite në maj si furnizuesi kryesor i naftës në Kinë. Moska e ka mbajtur atë vend të parë për tre muaj rresht deri në korrik, sipas të dhënave më të fundit të doganave kineze.
Juani, dollari i ri në Rusi?
Lufta e Ukrainës ka rritur gjithashtu kërkesën për juanin kinez në Rusi, pasi sanksionet perëndimore kryesisht e ndërprenë Moskën nga sistemi financiar global dhe kufizuan aksesin e saj në dollar dhe euro.
Tregtia e juanit në bursën e Moskës arriti në 20% të vëllimeve totale të tregtimit sipas monedhave kryesore në korrik, nga jo më shumë se 0.5% në janar.
Vëllimet ditore të tregtimit në kursin e këmbimit juan-rubla gjithashtu shënuan një rekord të ri muajin e kaluar. U tejkalua tregtia rubla-dollar për herë të parë në histori.
Transfertat
Sipas statistikave të publikuara nga SWIFT, sistemi i mesazheve i përdorur nga institucionet financiare globalisht për të përpunuar pagesat ndërkombëtare, Rusia ishte tregu i tretë më i madh në botë për pagesat e bëra në juan jashtë Kinës kontinentale në korrik, pas Hong Kongut dhe Mbretërisë së Bashkuar. Vendi nuk u shfaq as në listën e SWIFT me 15 tregjet më të mira të juanëve në shkurt.
Edhe kompanitë dhe bankat ruse po i drejtohen gjithnjë e më shumë juanit për pagesat ndërkombëtare.
Javën e kaluar, Gazprom i Rusisë tha se do të fillonte ta faturonte Kinën në juanë dhe rubla për furnizimet me gaz natyror. Banka ruse VTB tha se po fillonte transfertat e parave në Kinë në juan.
Për Pekinin, është një nxitje për ambiciet e tij për ta bërë juanin një monedhë globale.
“Rritja e përdorimit të juanit nga Rusia ndihmon gjithashtu në shtyrjen e synimeve afatgjata të Kinës për ta bërë monedhën e re një monedhë globale, për të izoluar veten nga sanksionet financiare perëndimore dhe për të rritur fuqinë e saj institucionale në financat ndërkombëtare”, tha Thomas nga Eurasia Group.
Për Rusinë, ky partneritet me Kinën “lind nga dëshpërimi”, tha Krach.
“Për shkak se Rusia është dobësuar rëndë, pjesërisht nga sanksionet, Putini është i gatshëm të bëjë një marrëveshje me një fuqi grabitqare për aq kohë sa ajo fiton akses në kapital”, shtoi ai.
Kompanitë kineze mbushin vakumin
Edhe kompanitë kineze po përfitojnë nga eksodi i markave perëndimore nga Rusia.
Smartfonët kinezë përbënin dy të tretat e të gjitha shitjeve të reja në Rusi midis prillit dhe qershorit. Pjesa e tyre totale në Rusi është rritur në mënyrë të qëndrueshme. 50% në tremujorin e parë, 60% në prill dhe më pas në më shumë se 70% në qershor.
Xiaomi ishte prodhuesi më i shitur i smartfonëve në Rusi në korrik. Xiomi mbajti 42% të tregut. Samsung, dikur lider i tregut, kishte vetëm 8.5% të tregut në korrik. Apple mbajti 7%. Dy kompanitë përbënin pothuajse gjysmën e tregut rus përpara pushtimit në Ukrainë. Rënia e tyre erdhi pasi ato pezulluan shitjet e produkteve të reja në vend pas fillimit të luftës.
Makinat kineze kanë vërshuar edhe Rusinë.
Makinat e pasagjerëve nga prodhuesit kinezë përbënin pothuajse 26% të tregut rus në gusht, më i larti në rekord, sipas agjencisë analitike ruse Autostat. Kjo krahasohet me vetëm 9.5% në tremujorin e parë.
Lojtarët e mëdhenj botërorë të automjeteve, duke përfshirë Ford dhe Toyota, janë tërhequr nga Rusia këtë vit.
Limitet në partneritetin ‘pa limit’
Por ka gjithashtu kufizime të rëndësishme në partneritetin Kinë-Rusi, thonë analistët.
Kina nuk po ofron mbështetje ushtarake, tregtare ose teknologjike. Ato do të “rrezikonin sanksione të rëndësishme të SHBA-së”, tha Thomas në Eurasia Group.
“Pekini nuk do të sakrifikojë interesat e veta ekonomike për të mbështetur Moskën,” tha ai.
Nga frika e një reagimi të ashpër të SHBA-së, Kina deri më tani ka refuzuar “në mënyrë të qëndrueshme” të shkelë sanksionet ndërkombëtare kundër Rusisë, duke e detyruar Moskën të kërkojë mbështetje ushtarake nga Koreja e Veriut, tha Craig Singleton, bashkëpunëtor i lartë i Kinës në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive me bazë në DC.
“Refuzimi i Pekinit për të shkelur sanksionet e SHBA-së dhe ndërkombëtare pasqyron një fakt. Kina mbetet e mbështetur në kapitalin dhe teknologjinë perëndimore për të mbështetur zhvillimin e saj të vazhdueshëm, edhe pse Xi është personalisht i prirur të ndihmojë përpjekjet luftarake të Putinit”, tha ai.
Për më tepër, ngadalësimi i shpejtë ekonomik i Kinës këtë vit do të kufizojë më tej gatishmërinë e Xi për të ndihmuar Putinin. Presidenti kinez nuk do të dojë të rrezikojë asgjë që destabilizon më tej ekonominë. Edhe pak javë dhe Xi mund të sigurojë një mandat të tretë historik në kongresin e Partisë Komuniste.
Lexo më tej: Disfatat në Ukrainë/ A janë vërtetë partnerë Rusia dhe Kina?
Çfarë mban e ardhmja
Marrëdhëniet e ardhshme ka të ngjarë të mbeten të tensionuara. Kina do të dëshirojë të mbajë opsionet e saj të hapura, thanë analistët.
“Ka pasur gjithmonë mosbesim midis dy regjimeve, të cilat historikisht e trajtuan njëri-tjetrin si rivalë,” vuri në dukje Krach.
Partneriteti aktual Sino-Rusi është kryesisht një “mbrojtës”, i zgjeruar nga pikëpamja e përbashkët e Pekinit dhe Moskës se NATO dhe Shtetet e Bashkuara paraqesin një “kërcënim të prekshëm të sigurisë kombëtare”, tha Susan Thornton, bashkëpunëtore e lartë dhe pedagoge në Fakultetin Juridik të Yale.
“Lufta e Rusisë në Ukrainë nuk është në interesin e Kinës, por duke pasur parasysh armiqësinë perëndimore, Kina nuk do ta kundërshtojë Rusinë”, shtoi ajo.
CNN, përshtati në shqip ©LAPSI.AL