Pse “Revolucioni i grave” i Iranit mund të jetë një moment si Muri i Berlinit

Regjimi islamik i Iranit ka sunduar për dekada me frikë dhe intimidim.

Zemërimi për vdekjen e Mahsa Amini, një 22-vjeçareje që vdiq pasi u arrestua nga politika morale e Iranit, gjoja për mbajtjen e pahijshme të hixhabit të saj, ndezi protesta mbarëkombëtare në të gjithë vendin që kanë vazhduar për javë të tëra.

Fakti që iranianët po rrezikojnë jetën dhe lirinë e tyre për t’i bërë ballë qeverisë së tyre ka ndezur shpresën tek shumë njerëz se ndryshimi po vjen.

Unë (Zachary B. Wolf, CNN) fola në telefon me Masih Alinejad, një iraniane në mërgim në SHBA, e cili punon si gazetare dhe aktiviste.

Pikat kryesore: 

Ajo përdor mediat sociale – 8 milionë ndjekës vetëm në Instagram – për të përforcuar dhe ndihmuar protestat brenda Iranit.

Autoritetet amerikane akuzuan katër shtetas iranianë për përpjekjen për ta rrëmbyer atë vitin e kaluar.

Për Alinejad, fakti që gratë e Iranit po heqin shamitë e tyre si një akt proteste është e barabartë me rënien e Murit të Berlinit.

Ajo sheh solidaritet me disidentët nga autokracitë e tjera të pasura me naftë si Rusia dhe Venezuela, dhe ka një mesazh të ashpër për feministët në Perëndim. Biseda jonë, e redaktuar për qartësi dhe gjatësi, është më poshtë. Unë kam shtuar gjithashtu disa kontekst dhe lidhje në kllapa aty ku është e përshtatshme.

“Një revolucion i grave kundër një regjimi të aparteidit gjinor”

ÇFARË KA RËNDËSI: Kjo media (CNN) zakonisht nuk fokusohet tek Irani. Mund të shpjegoni fillimisht se çfarë po ndodh?

ALINEJAD: Mahsa Amini ishte vetëm 22 vjeç. … Ajo erdhi nga Saqqez në Teheran për pushime. Më pas ajo u arrestua nga e ashtuquajtura polici e moralit – sepse unë i quaj polici të hixhabit.

Dhe për audiencën tuaj, nëse nuk e dinë se çfarë do të thotë polici morale, ata janë një bandë policësh që ecin në rrugë, duke u thënë njerëzve nëse mënyra e tyre e të veshurit të hixhabit është e duhur apo jo.

Mahsa u arrestua për mbajtjen e hixhabit të papërshtatshëm. Pra, ajo nuk e kishte hequr hixhabin.

Kjo krijoi zemërim të madh te iranianët. Dhe kjo është arsyeja pse gratë në të gjithë Iranin filluan të prisnin flokët e tyre. Më pas ato dolën në rrugë dhe filluan të djegin shamitë e tyre. Dhe tani, me burra, krah për krah, në të gjithë Iranin ata jo vetëm që po i thonë jo hixhabit të detyrueshëm, por në fakt po këndojnë kundër diktatorit dhe po thonë se duan t’i japim fund Republikës Islamike.

Ky është një revolucion.

Për mua, ky është një revolucion i grave kundër një regjimi të aparteidit gjinor.

Goditja e Iranit nuk i ka ndalur protestat

ÇFARË KA RËNDËSI: Qeveria e iranit është përpjekur ta godasë këtë lëvizje. Ne shohim video që dalin nga Irani nga këto protesta. Si kanë ndryshuar gjërat në javët që nga vdekja e Mahsa?

ALINEJAD: Që në fillim, niveli i goditjes ishte kaq brutal. Ata hapën zjarr, hapën vërtet zjarr ndaj adoleshentëve, drejtuesve të shkollave, studentëve të universitetit, hapën zjarr ndaj njerëzve të paarmatosur.

Tani disa raporte thonë se më shumë se 130 njerëz janë vrarë. Por besohet fuqimisht se numri është shumë më i madh se kaq. Vetëm në Zahedan në vetëm një ditë hapën zjarr ndaj atyre që faleshin. Të cilët faleshin. Ata vranë më shumë se 80 njerëz në Zahedan.

(CNN nuk i ka verifikuar të gjitha këto pretendime. Amnesty International ka raportuar për vrasjen e 66 personave në Zahedan së bashku me vdekje të tjera të regjistruara në vende të tjera.

Sa i përket numrit të vdekjeve: CNN nuk mund të verifikojë në mënyrë të pavarur numrin e të vdekurve – një shifër e saktë është e pamundur për të konfirmuar nga askush jashtë qeverisë iraniane – dhe vlerësime të ndryshme janë dhënë nga grupet e opozitës, organizatat ndërkombëtare të të drejtave dhe gazetarët vendas.) 

(Në foto Mahsa Amini, vajza që humbi jetën teksa u mbajt nga Policia e Moralit e Iranit. Ajo u shoqërua pasi nuk kishte mbajtur siç duhej hixhabin.)

ALINEJAD: Regjimi i Iranit ndërpreu internetin në disa qytete për të parandaluar që pjesa tjetër e botës të mësonte për goditjen, të mësonte për numrin e njerëzve të vrarë.

Por përsëri. Kjo nuk i ndaloi njerëzit. Në fakt, kjo ndryshoi tonin e protestuesve. Ata u zemëruan më shumë. Ata mbanin emrat dhe fotot e atyre që u vranë dhe slogani kryesor ishte ky: “Ne jemi gati të vdesim, por nuk do të jetojmë nën poshtërim”. 

Njëra nga vajzat e reja që quhej Hadis Najafi, ishte vetëm 20 vjeç. Ajo bëri një video të saj duke ecur në rrugë dhe duke thënë se po i bashkohem protestave. Në të ardhmen, nëse shoh që Irani ka ndryshuar, ai ndryshim ka ardhur, atëherë unë kam qenë me krenari pjesë e kësaj demonstrate. Ajo u vra. Ka shumë prej tyre.

(CNN ka raportuar se familja e Najafit tha se ajo u qëllua gjashtë herë dhe nuk u kthye në shtëpi nga një protestë. Ajo ishte 23 vjeç. Ka raportime për shumë gra të reja të vrarë. Këtu është një video raportim i CNN për Nika Shahkarami, familja e së cilës e gjeti trupin e saj në një morg pasi nuk mundi ta gjente për 10 ditë pas një historie në Instagram ku ajo i dogji shaminë.)

Studentët filmuan veten duke djegur shamitë e tyre, por ata u vranë. Por vrasjet dhe vrasjet nuk i ndalën protestat. Në vend të kësaj ata u zemëruan më shumë. Tani dolën shkollarët, dolën profesorët e universitetit, dolën mësuesit dhe kërkojnë grevë.

Femrat kanë vite që kanë reaguar, në një shkallë më të vogël

ÇFARË KA RËNDËSI: Pika e ndezjes është vdekja e një gruaje që shkaktoi të gjitha këto protesta. Por është një lëvizje që po ndërtohet prej muajsh.

ALINEJAD: Mos thuaj me muaj. Unë nuk e pranoj atë. Ndërtohet prej vitesh. Ka vite që gratë i shtyjnë kufijtë ligjorë kundër gruas, veçanërisht ligjet e detyrueshme të hixhabit.

Për vite e vite me radhë, këto gra që i shihni në rrugë, kanë luftuar vetëm për hixhabet e detyrueshme. Si ushtarë të vetmuar. Unë vetë kam publikuar video të grave të rrahura nga policia e moralit nën hashtagun #mycameraismyweapon (kamera ime është arma ime). Unë me të vërtetë dua që ju të shkoni dhe të kontrolloni këtë hashtag. Gratë e guximshme që filmojnë veten ndërsa ngacmohen nga policia e moralit dhe kërkojnë nga policia e moralit dhe thonë se nuk mund të më thuash çfarë të vesh.

Skllavëria dikur ishte e ligjshme. Unë nuk do të respektoj ligjet e këqija në Iran.

Kjo po ndërtohet nga gratë brenda shoqërisë që praktikojnë mosbindjen e tyre civile duke i thënë me guxim jo hixhabit të detyruar dhe regjimit të aparteidit gjinor për vite e vite me radhë. Ky është mendimi im. Emri i Mahsa u bë një simbol i rezistencës që gratë të dilnin në rrugë në një numër të madh. Kjo është gjëja e re.

Çfarë do të ndodhë me këto protesta? A mund të përmbahen ato?

ÇFARË KA RËNDËSI: Si do të shndërrohet kjo në ndryshim të përhershëm? Si do të evoluojë nga këtu?

ALINEJAD: Shikoni, kjo nuk do të ndodhë brenda natës. Ky është fillimi i një fundi. Duhet kohë. Më kujton revolucionin e 40 viteve më parë. Njerëzit po dilnin në rrugë për rreth një muaj dhe po ktheheshin në shtëpi dhe pastaj ktheheshin përsëri. Greva kombëtare ndihmoi shumë. Për mua dhe miliona njerëz, ky është vetëm fillimi deri në fund.

Hixhabi i detyrueshëm nuk është vetëm një copë e vogël rrobe për iranianët. Është si Muri i Berlinit. Unë vazhdoj ta them këtë. Nëse gratë mund ta rrëzojnë këtë mur me sukses, Republika Islamike nuk do të ekzistojë.

Ndoshta në Perëndim njerëzit më injorojnë dhe nuk e marrin kurrë këtë seriozisht. Por Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ali Khamenei, ai e di se për çfarë po flas. Kjo është arsyeja pse, vetëm dy ditë më parë, ai iu referua deklaratës sime për krahasimin e hixhabit me Murin e Berlinit, duke thënë se “ajo është një agjente amerikane dhe ne kemi marrë masa kundër saj”. 

(Alinejad ndau këtë video  të Khameneit në Twitter, në të cilën ai i referohet elementëve politikë amerikanë që bëjnë krahasimin me Murin e Berlinit.)

ALINEJAD: Por nuk jam unë. Janë miliona njerëz që besojnë se hixhabi i detyrueshëm është si shtylla kryesore e diktaturës fetare. Është si shtylla kryesore e Republikës Islamike.

Kjo është arsyeja pse unë besoj se tani njerëzit janë të patrembur dhe të qartë se ne duam të thyejmë këtë shtyllë më të dobët të Republikës Islamike… Unë besoj fuqimisht se kërcënimi më i madh për Republikën Islamike janë gratë që po udhëheqin revolucionin, të cilat po përballen me armë dhe plumba dhe duke thënë se duam një fund të këtij regjimi të aparteidit gjinor.

Rëndësia e mediave sociale dhe dështimi i kompanive të mediave sociale

ÇFARË KA RËNDËSI: Në Iran, dhe ne e kemi parë këtë edhe në Rusi, mediat sociale po ndihmojnë në përhapjen e fjalës dhe janë thelbësore për organizimin e protestave. Këtu në SHBA, shpesh shihet si një kërcënim për demokracinë tonë, sepse aty shpërndahet dezinformata. Pyes veten nëse keni pasur ndonjë mendim për atë dikotomi.

ALINEJAD: Më lejoni të jem shumë e qartë me ju. Tani për tani, kompanitë e teknologjisë po ndihmojnë në fakt Republikën Islamike. Para së gjithash, iranianët janë të ndaluar të përdorin mediat sociale – Instagram, Facebook dhe Twitter janë të filtruar. Udhëheqësit si Khamenei dhe zyrtarë të tjerë që ndalojnë 80 milionë njerëz të përdorin mediat sociale, të gjithë kanë për vete llogari të verifikuara. Ata kanë shumë llogari në rrjetet sociale. Në thelb, regjimi iranian ndërpreu internetin për njerëzit e tij, por ata janë më se të mirëpritur në mediat sociale për të përhapur informacione të rreme, dezinformata.

(Llogaritë që duket se janë të lidhura me Khamenein janë në Twitter dhe Instagram dhe kanë ndjekës të shumtë. Ato nuk verifikohen nga Instagram ose Twitter. Twitter nuk iu përgjigj një kërkese për koment. Një zëdhënës i Metës (Facebook) tha këtë në një email: “Iranianët përdorin aplikacione si Instagram për të qëndruar pranë njerëzve të tyre të dashur, për të gjetur informacione dhe për të hedhur dritë mbi ngjarje të rëndësishme – dhe ne shpresojmë që autoritetet iraniane të rivendosin aksesin e tyre së shpejti. Ndërkohë, ekipet tona po ndjekin situatën nga afër dhe janë të fokusuar vetëm në heqjen përmbajtje që thyen rregullat tona, ndërkohë që adresojmë çdo gabim të zbatimit sa më shpejt të jetë e mundur.”)

Administrata Biden shprehu mbështetje për protestuesit… dhe po përpiqet gjithashtu të bëjë një marrëveshje me regjimin

ÇFARË KA RËNDËSI: Qeveria amerikane është përpjekur të rrisë aksesin e iranianëve në internet. A funksionon kjo?

ALINEJAD: Oh, sigurisht, kjo është fenomenale. Por ne kemi nevojë për më shumë. Ne kemi nevojë për më shumë.

Puna është se, në të njëjtën kohë, qeveria e SHBA-së, ne jemi të kënaqur që ata po ofrojnë akses në internet për iranianët. Kjo është gjë e mirë. Ne e vlerësojmë këtë.

Por në të njëjtën kohë, qeveria amerikane është e fokusuar në marrjen e një marrëveshjeje nga ky regjim, i njëjti regjim.

Ata dënojnë brutalitetin, dënojnë qeverinë iraniane për vrasje, por në të njëjtën kohë, ata përpiqen të japin para, miliarda dollarë, për të njëjtët vrasës. Dhe unë nuk e kuptoj këtë kontradiktë.

(Qeveria e SHBA-së mund t’i japë qeverisë së Iranit qasje në miliarda dollarë të fondeve të ngrira iraniane nëse ajo ribashkohet me një marrëveshje ku Irani mund të shesë naftë në këmbim të braktisjes së aftësisë së armëve bërthamore. Bisedimet e fundit, megjithatë, nuk kanë shkuar mirë.) 

Një lutje për të izoluar më tej Iranin

ALINEJAD: Shumë njerëz në rrugë tani po rrezikojnë jetën e tyre dhe duan një fund për të njëjtin regjim. Ata nuk po kërkojnë që qeveria amerikane të shkojë atje dhe t’i shpëtojë fare. Ata janë mjaft të guximshëm për ta bërë vetë. Por ata me të vërtetë po i kërkojnë qartë qeverisë amerikane që të mos shpëtojë regjimin iranian.

Njerëzit besojnë se paratë shkojnë në dobi të njerëzve. Por nuk i shkojnë popullit. Paratë shkojnë për Sirinë, Libanin, Hamasin, Hezbollahun, organizatat terroriste.

Për miliona iranianë tani, ky është momenti që ata duan që qeveria amerikane t’u kërkojë aleatëve të saj, vendeve evropiane, të tërheqin ambasadorët e tyre dhe të ndërpresin lidhjet e tyre me vrasjet deri në ditën kur ata janë të sigurt se regjimi iranian do të ndalojë së vrarë njerëzit e vet.

(CNN nuk është në gjendje të konfirmojë se të gjitha paratë shkojnë për organizatat terroriste ose se asnjë prej tyre nuk shkon për popullin iranian. Irani financon grupet terroriste jashtë kufijve të tij, sipas qeverisë amerikane, dhe Garda Revolucionare Islamike e Iranit është një grup terrosit, sipas qeverisë amerikane.) 

Feminizmi perëndimor i krahasuar me feminizmin e ri të Iranit

ÇFARË KA RËNDËSI: Unë dua të flas për një tjetër dikotomi që ju keni vënë në dukje. Ju keni shkruar në The Washington Post se feministet në të gjithë botën duhet t’i kushtojnë vëmendje dhe të dalin në rrugë.

ALINEJAD: Nuk mund ta quash veten feministe në Perëndim, në Amerikë dhe të mos ndërmarrësh veprime për një nga revolucionet më të rëndësishme feministe, në Iran.

Duke thënë këtë, nuk dua të them se dua që feministet thjesht të dalin në TV dhe të presin flokët për të treguar solidaritetin e tyre.

Unë dua, veçanërisht politikanet femra, të ndërpresin lidhjet e tyre … dhe në vend të kësaj të dalin në rrugë për të treguar solidaritetin e tyre me gratë e Iranit. Kur Marshi i Grave ndodhi këtu në Amerikë, çdo feministe në mbarë botën tregoi solidaritet. Unë isha pjesë e Marshit të Grave në Nju Jork. Slogani kryesor ishte “trupi im zgjedhja ime”. 

(Këtu Alinejad tha se gratë që përfaqësojnë qeveritë perëndimore që takohen me zyrtarët e Iranit dhe zyrtarë afganë duhet të mos mbajnë shami.) 

Një bashkim disidentësh për të luftuar autokratët

ÇFARË KA RËNDËSI: Ju morët pjesë këtë javë në një ngjarje të Forumit të Lirisë të Oslos në Nju Jork me disidentë të tjerë nga Rusia dhe Venezuela. Këto janë dy vende që janë represive, dhe ato gjithashtu financohen kryesisht nga nafta. SHBA kërkon më shumë naftë në treg. Thjesht pyeta nëse kishit ndonjë koment më të gjerë për të bërë për këtë pyetje?

ALINEJAD: Kjo është ajo që mungon këtu. Diktatorët janë më të bashkuar se luftëtarët tanë të lirisë.

Më lejoni t’ju jap një shembull. Vetëm dy muaj më parë, (Vladimir) Putin shkoi në Iran. (Nicolás) Maduro nga Venezuela shkoi në Iran … nga Kina në Rusi në Venezuelë në Nikaragua, kudo. Udhëheqësit nga autokracitë dhe diktaturat janë të bashkuar. Ata po ndihmojnë njëri-tjetrin. Ata po mbështesin njëri-tjetrin për të shtypur protestat që zhvillohen në çdo vend. Por ne luftëtarët e lirisë, ne opozitarët e këtyre diktatorëve duhet të jemi të bashkuar, sepse kur luftojmë vetë kundër autokracisë apo diktaturës, nuk do të kemi sukses.

Lexo më tej: Profil/ Rrugëtimi i Putin nga premtimi për paqe tek kërcënimi bërdhamor

(Alinejad tha se ajo ka biseduar me disidentë nga Rusia dhe Venezuela për thirrjen e një Kongresi Botëror të Lirisë për udhëheqësit e opozitës dhe aktivistëve.) 

ALINEJAD: Nëse nuk bashkohemi për t’i dhënë fund diktaturës, atëherë diktatorët do të bashkohen për t’i dhënë fund demokracisë. Ne nuk po luftojmë vetëm për veten tonë. Unë nuk po luftoj vetëm për Iranin. Garry Kasparov nuk po lufton vetëm për Rusinë. Leopoldo Lopez nuk po lufton vetëm për Venezuelën. Ne po luftojmë për demokraci. Ne po përpiqemi të mbrojmë pjesën tjetër të botës nga këta diktatorë.

(Biseda jonë vazhdoi nga këtu dhe Alinejad argumentoi se “Kombet e Bashkuara janë të padobishme.” Është e vërtetë që Kombet e Bashkuara kanë prioritet përfshirjen e shumicës së vendeve në vend të veprimit. Dhe është e sikletshme në rastin më të mirë që Irani të ulet në Komisionin e OKB-së për të Drejtat e Grave dhe Rusia të ulet në Këshillin e Sigurimit.) 

ALINEJAD: Ne duhet të kemi alternativën tonë të Kombeve të Bashkuara, ku të gjithë njerëzit e mirë të bashkohen, jo njerëzit e këqij. Tani të këqijtë po fitojnë sepse po ndihmojnë njëri-tjetrin. Pra, kjo është koha që të gjithë njerëzit e mirë që kujdesen për lirinë dhe demokracinë të bashkohen dhe të kenë shoqërinë e tyre.

CNN, përshtati në shqip ©LAPSI.AL