“Të falësh është mirë”. Kështu na kanë mësuar. Po sikur të jetë një mit?
“Kam falur. Unë e fala atë person. Do të kisha qëndruar duke ndjerë keqardhje për veten. Do të kisha gllabëruar veten nga brenda. Kështu që e kam falur”. Këto janë fjalët e Valentina Pitzalis, e cila i mbijetoi tentativës për t’u djegur nga ish-bashkëshorti i saj. Burri, i cili nuk ishte dakord për divorcin, i hodhi vajguri dhe i vuri zjarrin shtëpisë e Bacu Abis në Sardenjë. Kur mbërriti ndihma, Valentina ishte ende e vetëdijshme ndërsa Manueli u gjet i vdekur.
Hakmarrje apo falje?
Përballë ngjarjeve të caktuara, është e vështirë të kuptosh zgjedhjen e faljes. Më vjen ndërmend shembulli i Nelson Mandelës, i cili pas 27 vitesh tortura në burg i fali publikisht torturuesit e tij, duke arritur të çlirojë veten dhe një vend të tërë nga degjenerimi i urrejtjes dhe të sensibilizojë ndërgjegjen e miliona njerëzve.
Edhe Yolande Mukagasana, kandidate për çmimin Nobel për Paqe, e cila çdo vit takon në rrugën e pajtimit atentatorin që i shfarosi familjen e saj para syve. Apo edhe Scarlett Leëis, e cila fali djalin përgjegjës për një nga vrasjet masive më vdekjeprurëse në një shkollë në historinë e SHBA-ve ku u vra djali i saj, Jess.
“Zgjidhni gjithmonë dashurinë mbi urrejtjen” – tha ajo në funeralin e fëmijës – “dhe ndërroje me vetëdije çdo mendim zemërimi dhe hakmarrjeje në një mendim faljeje. Vetëm kështu do ta bëjmë këtë botë një vend më të mirë”.
Këto janë vetëm disa pika në një oqean historish faljeje që kanë frymëzuar mijëra njerëz në mbarë botën. Sepse kur qeniet njerëzore bëjnë zgjedhje të brendshme të kësaj përmasash, ata jo vetëm që ndikojnë pozitivisht në mjedisin e tyre të brendshëm, por transformojnë thellësisht komunitetin në të cilin jetojnë.
Le të rrëzojmë mitet: çfarë nuk është falja
Të falësh nuk do të thotë të mos reagosh, por të veprosh i lirë nga reagimet instinktive, duke u nisur nga një gjendje kthjelltësie, prezence dhe vetëdijeje. Nuk do të thotë as të harrosh, përkundrazi. Është mirë të mbani parasysh atë që ndodhi duke e zbrazur atë nga përmbajtja e zemërimit, inatit, fajit, pafuqisë dhe frikës.
Siç konfirmohet nga një studim i fundit i psikologëve Karina Schumann dhe Gregory M. Ëalton, nuk është hakmarrja, por falja që i rikthen viktimës ndjenjën e kontrollit të jetës, duke i rikthyer ndjenjën e humanizmit të dëmtuar nga ofendimi çnjerëzor. Për më tepër, tek ata që falin ulet sjellja vetëdëmtuese. Rritet ndjenja e afërsisë dhe përkatësisë ndaj komunitetit dhe njerëzimit dhe identiteti i njeriut merr rëndësi.
Pra, të falësh nuk do të thotë të falësh apo të justifikosh atë që ka ndodhur, por të mendosh për kontekstin që mund ta kishte shtyrë një person të vepronte në atë mënyrë. Të jesh në gjendje të kuptojë dhe të shohë përtej asaj që ka ndodhur, derisa të ndjesh arsyet e thella të veprimeve brenda veten të tjerët.
Për shembull, nëse një baba nuk arrin t’i japë dashuri djalit të tij dhe e gjykon atë në mënyrë të pamëshirshme duke refuzuar zgjedhjet e tij, gjëja e parë që djali duhet të pyesë veten është nëse edhe prindi mori të njëjtin trajtim, nga ana tjetër, nga babai i tij. Apo nëse ai u rrit në një mjedis të vështirë.
Falja: një ilaç natyral për të gjithë
Prandaj falja nuk është thjesht një veprim i përpiktë, por një proces i përbërë nga faza reale që e bëjnë atë një ilaç natyral për efektet e tij në mirëqenien dhe jetëgjatësinë. Nga studimet e shumta shkencore mbi këtë temë del qartë se ajo jo vetëm që lidhet me nivele më të ulëta ankthi, depresioni, armiqësie, varësia ndaj nikotinës dhe substancave të tjera, dhe me një nivel më të lartë të emocioneve pozitive dhe kënaqësisë me jetën.
Sipas Spitalit Johns Hopkins, falja redukton rrezikun e sulmit në zemër, dhimbjen dhe stresin, balancon presionin e gjakut dhe përmirëson nivelet e kolesterolit dhe gjumin. Dhe, si një muskul, falja mund të stërvitet me durim, përulësi, ndjeshmëri dhe falë kontributit të teknikave dhe protokolleve specifike.
Është një rrugë kërkimi i brendshëm, i cili na lejon të dëgjojmë thellë dhe të çlirohemi nga dhimbja, dhe është pjesë e atij dimensioni të matshëm shkencërisht të ndërgjegjësimit dhe spiritualitetit që gjeneron një ndikim konkret në cilësinë e jetës sonë. Për ata që ende pyesin pse të falim, ka vetëm një përgjigje të thjeshtë: Të dhurosh dhe për asnjë arsye tjetër. ©LAPSI.al
Per gjera te vogla e te rikuperueshme sigurisht qe falja eshte gje e mire, por shembujt e sjelle
me siper ose jane hipokrizi ose cmenduri. Si mund te falesh vrasesin e familjes tate, si mud te
falesh ate qe te ka torturuar ? Sepse ato jane krime dhe autoret e krimeve nuk mund te falen .
Falja e krimeve dhe e krimineleve perben nje krim ne vetvete. Krimi dhe krimineli duhet
ndeshkuar ne cdo rrethane. Dy jane qellimet e ndeshkimit :
– Ta vuaje (me heqje lirie dhe sanksione te tjera te parashikuar ne ligj) personalisht, dhe ti pamundesoje
perseritjen apo fshehjen e krimeve te tjera .
-Te sherbeje si shembull per shoqerine qe te parandalohen krime te tjera duke e ditur qe krimi
ndeshkohet.
Filozofi gjerman Emanuel Kant argumenton se ndeshkimi i kriminelit jo vetem eshte cmimi qe ai duhet
te paguaje per krimin e kryer por eshte edhe nje vleresim per kriminelin sepse ai e ka kryer krimin
i nderjegjshem per cmimin qe duhet te paguaje dhe kur ti nuk i jep denimin nuk po i jep “pagen” per
“punen” e kryer pra nuk po e vlereson ate.
Per njerez si une, dhe si une jam i bindur se eshte shumica e njerzve, nuk do kish nevoje per police,
per burgje, per sistem drejtesie, per celsa e kasaforta, per roje e sisteme sigurie, por ne nje shoqeri
ekzoston gjithmone nje perqindje njerzish shoqerisht te rrezikshem, me prirje kriminale, , me vese,
qe cenojne shendetin, jeten e pasurine e te tjerve .Per kete pakice njerzish kur kryejne krime
duhet ndeshkimi dhe jo falja.
Ja ne qenefistan u falen vrasesit e komunizmit, vrases mizore qe ndjenin kenaqesi kur torturonin njerezine. A u be me e mire shoqeria?
A ndaluan vrasjet? A vazhduan vrasesit te jetojne dhe te punojne me nje mendje te qarte se kemi bere mire dhe ata e meritonin? Ata nuk falin.
Gazetar mos bej pidhin e semes!