Viti i kaluar u shpall si një pikë kthese dhe dramatike, por në fund u mbyll si një vit relativisht i qetë. Kjo, natyrisht, nuk do të thotë se nuk ka pasur paralajmërime dhe veprime dramatike, ngritje të gatishmërisë luftarake, dhe momente që mund të cilësohen si incidente të rënda, sidomos në Kosovë, por të paktën tani për tani gjërat janë mbajtur nën kontroll.
Duke qenë se viti 2022 ishte edhe vit elektoral, pritej që kjo të shkaktonte tensione shtesë, pasi pati paralajmërime që të nesërmen e zgjedhjeve do të vinin protesta, por gjithsesi e gjithë fushata parazgjedhore, si dhe periudha paszgjedhore kaloi pa shumë fërkime. Fillimi i konfliktit në Ukrainë përkoi me fushatën zgjedhore dhe serioziteti i asaj tragjedie u reflektua edhe në sjelljen e pjesëmarrësve në jetën politike në Serbi. Kjo ndikoi ndjeshëm në dinamikën dhe nivelin e tensioneve politike në Serbi, kështu që as qeveria dhe as opozita nuk ndërmorën ndonjë hap shtesë që do ta përkeqësonte ndjeshëm situatën.
Ky fakt e bëri edhe më të lehtë për pushtetin në Serbi vazhdimin e sundimit autoritar, sepse opozita u pozicionua si një aktor politik që nuk dëshiron të bëjë shumë valë në një kohë kur kreu i shtetit është nën presion të madh të huaj. Një pjesë e opozitës, pa dyshim, ka ushtruar presion mbi autoritetet në lidhje me sanksionet ndaj Rusisë, por këto ishin paralajmërime të vakëta, të cilat nuk mund të ndikonin ndjeshëm në vendimet e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç.
Nga ana tjetër, veprimet provokuese të Prishtinës dhe Albin Kurtit u prit me dënimin unanim të pushtetit dhe opozitës dhe kjo ishte tema që dominoi gjysmën e dytë të vitit. Vetëm presioni i huaj, ose ndoshta thjesht fati, çoi në shmangien e një përshkallëzimi më serioz të situatës në Kosovë.
Ashtu siç pritej, çështja e Kosovës nuk u zgjidh gjatë vitit 2022, dhe sipas zakonit të mirë të vjetër, viti i ardhshëm shpallet edhe një herë pikë kthese kur bëhet fjalë për zgjidhjen përfundimtare të problemit të Kosovës. Prandaj, këto pritshmëri nuk janë të reja, por ndryshe nga vitet e mëparshme, këtë herë Perëndimi vepron dhe tingëllon i vendosur për të përfunduar punën në vitin 2023. Sa i rëndësishëm do të jetë në të vërtetë një vit, apo do të jetë një tjetër “bombë”?
Dushan Spasojeviç, nga Fakulteti i Shkencave Politike, kujton për DW se “shumë herë në vitet e kaluara është dukur se ky problem ishte afër zgjidhjes, kështu që nuk ndodhi, por tani mund të jemi më afër tij”. Sigurisht, nuk e dimë nëse kjo do të ndodhë, por tani kemi disa struktura të jashtme që mendojnë se tani është një kohë e mirë për të ushtruar presion”.
Por, nga ana tjetër, vazhdon Spasojeviç, “ne kemi dy liderë, Vuçiçin dhe Kurtin, të cilët janë mjaft kokëfortë dhe kanë disa kalkulime të tyre që nuk hyjnë në plane të jashtme. Këtu shoh pengesën më të madhe, nëse ka një ofertë mjaft të mirë që do t’i kënaqë të dy liderët. Mendoj se ka disa kufizime në atë presion – nga Serbia nuk mund të pritet p.sh. sanksione, pse nuk dëshiron të pranojë një marrëveshje me Kosovën që nuk i përshtatet. Prandaj është e mundur që zgjidhja e atij problemi të zgjatet.”
Trendi i koncesioneve vazhdon
Analisti politik Dragomir Angjelkoviç beson se “disa gjëra të rëndësishme kanë ndodhur në vitet e kaluara, por fatkeqësisht në dëm të Serbisë”. Autoritetet e Serbisë prej vitesh kanë bërë lëshime që përkeqësojnë ndjeshëm pozitën e Serbisë. Prandaj, mendoj se në një farë mënyre janë realizuar njoftimet se disa nga vitet e kaluara do të jenë vendimtare. Ai trend ndoshta do të vazhdojë – nuk besoj se qeveria në Beograd do të përmbushë gjithçka që i kërkohet, por politika e koncesioneve do të vazhdojë përsëri, gjë që do ta zvogëlojë pozicionin e Serbisë në lidhje me Kosovën në një nivel edhe më të ulët.”
“Prandaj, nuk pres një kapitullim plotësisht të dukshëm rreth Kosovës në vitin 2023, por do të ndërmerren edhe disa hapa drejt kapitullimit që ende fshihet”, vëren bashkëbiseduesi ynë dhe thotë se “nuk beson në datat që kanë. u shfaq si afat për zgjidhjen e problemeve të Kosovës, por të besohet në lojërat politike në të cilat autoritetet në Beograd marrin atë që kërkohet prej tyre dhe në këmbim autoritetet arrijnë të mashtrojnë qytetarët e Serbisë”.
Përparimi i BE-së = sanksione kundër Rusisë?
Sanksionet kundër Rusisë janë tema tjetër e madhe që pritet të zgjidhet vitin e ardhshëm. Tani për tani, autoritetet serbe refuzojnë kategorikisht të vendosin sanksione ndaj Rusisë, por presioni perëndimor po intensifikohet edhe në këtë fushë. Beogradi duket i bindur se po këmbëngul në këtë, por në momente të caktuara kreu i shtetit duket se humbet kontrollin dhe deklaron se “Serbia nuk i detyrohet asgjë Rusisë, sepse Rusia nuk i kundërshtoi sanksionet ndaj Serbisë në vitet 1990.” Publiku serb është i vendosur kundër vendimeve të tilla, dhe tani për tani kjo është ndoshta e vetmja arsye që i pengon autoritetet serbe t’i bashkohen sanksioneve.
“Pika kyçe kur Serbia do të duhet të vendosë disa sanksione është nëse ka përparim në integrimet evropiane,”- vlerëson Dushan Spasojeviç.
Zgjedhje pas zgjedhjesh
Serbia mori qeverinë e re pas zgjedhjeve, pasi kaluan pothuajse të gjitha afatet, por përderisa ende po vazhdon plotësimi i të gjitha ministrive dhe agjencive shtetërore, tashmë kanë filluar spekulimet për zgjedhje të parakohshme vitin e ardhshëm. Deputetët dhe ministrat nuk janë ulur siç duhet kur zgjedhjet e reja po vijnë. Gjithnjë e më shumë po shtohen artikujt në media për shpalljen e mundshme të zgjedhjeve në vitin 2023 dhe argumentet për një lëvizje të tillë janë të ndryshme./DW