Historia/ U dënua me 241 vite burg, por tani është i lirë

Kur Bobby Bostic u lirua nga burgu në nëntor, kishte kaluar 27 vjet në burg nga një dënim prej 241 vitesh që kishte marrë në fillim. Sapo doli jashtë pa shumë gjëra të çuditshme. Së pari kufjet me valë (“Pse dreqin po flasin me veten?”), tek njerëzit që flasin me altoparlantin (“Unë jam si është Alexis?”), te makinat e pijeve vetë-shërbyese (“Ti tund dorën dhe uji del?”)… Bota ka ndryshuar shumë, krahasuar me dhjetorin 1995 kur ai ra brenda. Por më e çuditshmja nga të gjitha për të ishin njerëzit.

“Janë më miqësorë krahasuar me burgun”, – thotë 44-vjeçari. “Ti shkon në një dyqan ushqimor dhe dëgjon: “Zotëri, a mund t’ju ndihmoj?” Në burg, nuk ke gjë tjetër veçse fytyra të shëmtuara dhe ngacmime…” Ai është ende duke u përshtatur me fjalët “Hej, si je?” në vend të “Mos ec shumë afër meje”.

“Këtu jashtë, gjërat janë thjesht të mira. Ka njerëz duke buzëqeshur. Fëmijë të vegjël që të përshëndesin. Është sikur kjo është jeta. Kjo është normale. Kështu duhet të jenë gjërat” – thotë ai.

Me sa duket, është e vështirë të përshtatesh pas 27 vitesh agresioni të rrënjosur institucional…

Pas gati 10 mijë netësh në qeli, 8 nëntori 2022 ishte e fundit për Bostiç. Por ai ishte shumë i zënë për të fjetur duke ëndërruar lirinë. Ai e kaloi natën e gjatë dhe të errët duke paketuar në qelinë e tij. Ai la pasuritë e tij për të burgosurit e tjerë, por mbajti një gjë. Makinën e tij të shkrimit ku mbante shumë kujtime, shumë histori për t’i lënë pas.

Në rrezet e diellit, me qelinë e tij të mbushur, ai shihte tabelën që përcaktonte se cilët të burgosur po lëviznin nga qelitë. Pranë emrit të tij u shkrua fjala: “liruar”.

“Nuk ishte e vërtetë derisa pashë fjalët. Kur e pashë ishte si muzikë për shpirtin tim.”

Largimi tani ishte një realitet, Bostic veshi rrobat e tij për të shkuar në shtëpi. Pas 27 vitesh me veshjen gri në burg, ai kishte zgjedhur një kostum blu me tre pjesë.

“Ai përfaqëson kapitullin e ri të jetës sime. Biznesi i ri i jetës”.

25 vjet më parë, gjyqtarja Evelyn Baker i tha Bostiçit se ai do të “vdiste në burg”. Por tani, në orën 7:30 të mëngjesit të nëntorit, Bobi doli nga burgu një burrë i lirë, me kostumin dhe buzëqeshjen e tij të ndritshme si rrezet e diellit të Misurit.

Një grua me një kapele të zezë i doli përpara për ta përqafuar. Emri i saj ishte pikërisht gjyqtarja Evelyn Baker. Lidhja mes tyre që mbyll me një përqafim jashtë burgut filloi në dhjetor 1995, në një ditë të gjatë dhe të mbushur me drogë në St Louis.

Pasi pinë xhin, tymosën barëra të këqija dhe LSD, 16-vjeçari Bostic dhe shoku i tij Donald Hutson shkuan të bënin një grabitje me armë. Ata vodhën një grup që u jepte dhurata për Krishtlindje nevojtarëve. Ata qëlluan me armë (duke mos shkaktuar lëndime, fatmirësisht). Ata i morën makinën një gruaje nën kërcënimin e armës.

Bostiçit iu ofruan marrëveshje nëse ai pranonte fajin, duke përfshirë një dënim 30-vjeçar me mundësinë e lirimit me kusht. Ai e hodhi poshtë marrëveshjen. Natyrisht, u shpall fajtor. Gjykatësja Baker i dha atij dënime të njëpasnjëshme për 17 akuzat e tij duke e çuar dënimin në 241 vjet. Shoku i tij, Hutson bëri një marrëveshje, u deklarua fajtor dhe mori 30 vjet burg.

Kur BBC intervistoi për herë të parë Bostic në vitin 2018, ai kishte një fije shprese. Në vitin 2010, Gjykata e Lartë e SHBA vendosi që të miturit nuk duhet të marrin dënime të përjetshme pa lirim me kusht për vepra jovrasëse. Në vitin 2016, u konfirmua se vendimi duhet të zbatohet edhe për rastet e kaluara, si ai i Bostic.

Por shteti i Misurit nuk ishte i gatshëm të lironte Bostic. Ai argumentoi se Bostic nuk kishte marrë një dënim të përjetshëm, por ai kishte dënime të shumta, për krime të shumta, që kishin ndodhur menjëherë. Madje pretendohej se ai kishte mundësinë e lirimit me kusht vetëm në “pleqëri ekstreme”. Në prill 2018, një muaj pas intervistës në BBC, Gjykata e Lartë e SHBA hodhi poshtë ankesën e Bostic. Nuk u tha pse.

“Shumica e njerëzve në atë moment do të hiqin dorë. Sapo të të refuzojnë, nuk ka më asgjë” – thotë ai.
Por Bostic nuk u dorëzua. Ai u kthye te librat e tij, Napoleon Hill është i preferuari dhe tek makina e tij e shkrimit. Shpresa mbetej gjallë. Kishte një amendament në një ligj të ri të Misurit, që ofronte lirim me kusht për të burgosurit e dënuar me dënime të gjata si fëmijë, që i dha Bostic një tjetër shans.

Megjithatë, deri më 14 maj 2021 – dita e fundit e seancës legjislative të Misurit – ligji ende nuk kishte kaluar.

“Unë nuk kisha shumë besim. Zakonisht, nëse nuk kalon në janar ose shkurt, nuk ka asnjë shans që të arrijë atje” – thotë ai. Më pas Bostic mori një mesazh nga një mik.

“Burgu filloi të na lejonte të merrnim emaile. Dikush më dërgoi me email një artikull në Missouri Independent, duke më thënë se ligji ishte miratuar… ishte një mrekulli. Unë mendoja, a do të ndodhë vërtet? A do të nënshkruajë guvernatori?”

Guvernatori, Mike Parson, nënshkroi. Falë tij, Bostic dhe qindra të tjerë morën lirim me kusht. Seanca dëgjimore e Bostic u caktua për në nëntor 2021.

“Nuk e dija çfarë të prisja. Bordi i lirimit me kusht nuk është një kartë për të dalë nga burgu”.

Në seancat dëgjimore, të burgosurve u lejohet një delegat për t’i ndihmuar. Bostic e dinte kë të pyeste, gjykatësën që i tha se “do të vdiste në burg”.

Gjyqtarja Baker – e cila, në vitin 1983, u bë gruaja e parë me ngjyrë e emëruar gjyqtare në Misuri – filloi të vërë në dyshim dënimin e Bostic rreth vitit 2010, dy vjet pas daljes në pension. Në karrierën e saj 25-vjeçare, është e vetmja fjali për të cilën thotë se është penduar.

Në shkurt 2018, ajo shkroi një artikull për Washington Post, duke e quajtur dënimin e Bostiçit “të përbuzur dhe të padrejtë”. Një muaj më vonë, ajo foli për BBC, duke përsëritur mesazhin.

“Bobbi ishte një fëmijë 16-vjeçar, të cilin unë e trajtoja si një të rritur, gjë që ishte e gabuar. Unë jam afruar me Bobby dhe motrën e tij. E kam parë atë të kthehet nga një delikuent i mitur në një të rritur shumë të kujdesshëm dhe të kujdesshëm. Ai u rrit” – thotë ajo.

BBC ka kontaktuar edhe më parë disa nga viktimat e Bostic dhe Hutson, por asnjë nuk dëshironte të fliste publikisht.

“Nëse do të mund të kisha kthyer rrotën e historisë, do ta bëja,” thotë gjykatësja Baker. Një vit pas seancës së lirimit me kusht, personi që ajo përqafoi atë mëngjes me diell nëntori ishte një burrë i lirë.

“Ishte si Krishtlindje, Viti i Ri, çdo festë e bashkuar në një. Fillova të qaja. Bobi ishte i lirë” – thotë ajo.

Bostic ka një shans të dytë të jetës dhe është mirënjohës për këtë. Por partneri i tij në atë ditë të dhjetorit 1995 nuk mundi. Donald Hutson – i cili pranoi marrëveshjen dhe mori 30 vjet – vdiq në burg në shtator 2018. Një raport toksikologjik fajësoi një mbidozë droge. Ai kishte të drejtë për lirim me kusht 9 muaj më vonë. ©Marrë nga BBC, përshtati në shqip LAPSI.al