Armë bërthamore në Rusi/ Pse kërcënimi i Putinit është pak i besueshëm

Ashtu si shumë nga ato që thotë Vladimir Putini për armët bërthamore, sugjerimi i tij se Rusia do të fillojë të çojë bombat e saj bërthamore në Bjellorusi mund të jetë më pak se se ç’duket.

Në shkurt të vitit të kaluar, Putin tha se po e vinte arsenalin bërthamor të Rusisë në gatishmëri të lartë, por nuk kishte asnjë ndryshim të dukshëm në qëndrimin bërthamor të vendit, apo ndonjë lëvizje të pazakontë të armëve të tij.

Putin dhe lideri i Bjellorusisë, Alexander Lukashenko, kanë lënë të kuptohet për një lloj marrëveshjeje të bazës bërthamore për disa kohë. Mbi një vit më parë, udhëheqësi i Bjellorusë organizoi një referendum për të ndryshuar kushtetutën për ta lejuar këtë.

Ajo që Putin po kërcënon këtë herë është të ndërmarrë disa hapa të tjerë përgjatë kësaj rruge, duke filluar trajnimin e ekuipazheve ajrore bjelloruse në fillim të prillit për të pilotuar aeroplanët që mbajnë bomba bërthamore, dhe të përundojë objektet e magazinimit për armët taktike bërthamore deri më 1 korrik.

Lexo më tej: NATO: Retorika bërthamore e Putinit, e rrezikshme dhe e papërgjegjshme 

Ekspertët bërthamorë janë skeptikë ndaj afateve të tilla ambicioze kohore dhe theksojnë se Rusia ka punuar në një objekt të ruajtjes së armëve bërthamore në Kaliningrad për të paktën shtatë vjet dhe ende nuk është e qartë nëse bombat kanë mbërritur vërtet atje.

Deri më tani, asnjë imazh satelitor nuk është shfaqur që mund të sugjerojë se diçka e ngjashme po ndërtohet në Bjellorusi.

“Kam shikuar rreth e rrotull disa nga bazat e mundshme dhe nuk shoh ndonjë gjë që tregon ndërtimin e një vendi për ruajtjen e armëve bërthamore,” tha Hans Kristensen, drejtor i projektit të informacionit bërthamor në Federatën e Shkencëtarëve Amerikanë. “Por nuk mund ta përjashtoni si mundësi. Mund të vini bast se shumë njerëz po krehin vendin tani.”  

Lexo më tej: Putin: Rusia dhe Kina nuk po krijojnë aleancë ushtarake 

Putin kishte sugjeruar se një njoftim bërthamor ishte duke u nisur në fillim të javës, duke thënë se Rusia do t’i përgjigjet vendimit të Britanisë për të furnizuar Ukrainën me predha blind-çpuese të bëra nga uranium i varfëruar.

Predha të tilla janë mjaft toksike dhe kërkojnë trajtim të veçantë dhe përbëjnë një kërcënim mjedisor, por ato nuk janë aspak armë bërthamore. Në fjalën e tij të shtunën, Putin nuk u ndal në këtë çështje dhe ia atribuoi ndonjë lidhje të tillë Lukashenkos.

Në vend të kësaj, ai u fokusua në një grindje të gjatë të Moskës në lidhje me marrëveshjet e SHBA-së për ndarjen bërthamore me pesë nga aleatët e saj: Gjermaninë, Holandën, Belgjikën, Italinë dhe Turqinë. Sipas kësaj marrëveshjeje, SHBA ruan bomba graviteti B61 (rreth 100 gjithsej) në ato vende dhe ekuipazhet e tyre ajrore janë të trajnuar për të drejtuar aeroplanët që i mbajnë ato në rast lufte bërthamore.

Rusia argumenton se kjo është një shkelje e traktatit të mospërhapjes bërthamore (NPT) të vitit 1968 dhe vetëm javën e kaluar, deklarata e përbashkët e Putinit me Xi Jinping ishte: “Të gjitha shtetet me armë bërthamore duhet të përmbahen nga vendosja e armëve bërthamore jashtë vendit dhe të tërheqin armët bërthamore të vendosura jashtë. ” 

Lexo më tej: Marrëveshjet e reja Kinë-Rusi sjellin “epokë të re” në partneritet 

Njoftimi i Putinit për Bjellorusinë sugjeron se ai ka ndryshuar mendje për këtë parim që nga e marta. Megjithatë, ai mund të presë që reagimi global të zvogëlohet për shkak të padurimit të përbashkët gjatë shumë viteve me marrëveshjet e ndarjes SHBA-Nato.

Këto marrëveshje teknikisht nuk janë në kundërshtim me NPT-në pasi ato i paraprinë traktatit. Bashkimi Sovjetik i pranoi ato dhe në atë kohë, Moska mund të vendoste armët e saj bërthamore në Bjellorusi ose në çdo republikë tjetër të saj. Por kur Bjellorusia, Ukraina dhe republikat u bënë të pavarura, ajo e humbi këtë të drejtë.

Marrëveshja e përbashkët e SHBA-së me aleatët e saj dhe marrëveshja e propozuar ruse me Bjellorusinë, gjithashtu shmang kufizimet e NPT-së duke mos transferuar zyrtarisht armët e ruajtura te qeveria pritëse derisa të fillojë një luftë. Megjithatë, për shtetet pa-armë dhe avokatët e kontrollit të armëve, kjo është një shmangie cinike dhe kundër frymës së NPT-së.

Lexo më tej: Kievi: Rusia po e mban Bjellorusinë si peng bërthamor 

Administrata e Obamës mendoi tërheqjen e B61 nga Evropa si një lëvizje drejt çarmatimit, por disa aleatë evropianë i rezistuan çdo lëvizjeje që mund të sugjeronte se ombrella bërthamore po hollohej dhe më pas marrëdhëniet me Moskën u përkeqësuan përsëri. Në vend që të hiqeshin, bombat u modernizuan dhe versioni i ri, B61-12, është në proces transferimi në Evropë.

“Bombat e reja janë një valë krejtësisht e re armësh që vijnë dhe kjo është një shqetësim i madh për popullsinë evropiane,” tha Susi Snyder, koordinatorja e programit të Fushatës Ndërkombëtare për Shfuqizimin e Armëve Bërthamore.

“Të thuash këtë dhe duke kërcënuar se do të bëjë të njëjtën gjë, Putini po vë në qendër të vëmendjes një problem që ekziston për një kohë të gjatë dhe që pjesa tjetër e botës është përpjekur gjithashtu të tërheqë vëmendjen dhe ta zgjidhë.”

Kristensen argumentoi, megjithatë, se Putini në një pjesë të madhe duhet të fajësojë veten për praninë e vazhdueshme të B61-ve në Evropë, përmes kapjes së Krimesë dhe Ukrainës lindore në vitin 2014.

Ai tha: “Nuk kam asnjë dyshim në mendjen time se nëse Putini nuk do të kishte filluar atë që po bën atje në vitin 2014, ka shumë të ngjarë që armët bërthamore të ishin tërhequr deri tani”. 

The Guardian, përshtati në shqip ©LAPSI.AL