Analiza e fortë në EuObserver/ Pse 83% e shqiptarëve duan të ikin

Javën e kaluar, gjatë vizitës së tij në Londër, kryeministri i Shqipërisë Edi Rama hodhi poshtë me zemërim keq-karakterizimin e shqiptarëve nga Sekretarja e Brendshme e Mbretërisë së Bashkuar Suella Braverman si emigrantë të paligjshëm dhe kriminelë. Shqiptarët po ikin nga vendlindja e tyre sepse kërkojnë një jetë më të mirë dhe nuk kanë asgjë për të humbur. 

Ka pasur një rritje të shpejtë të numrit të emigrantëve shqiptarë që kalojnë Kanalin Anglez. Shqiptarët përfaqësojnë rreth një të tretën e emigrantëve të paligjshëm që kërkojnë strehim në Mbretërinë e Bashkuar.

Në vitin 2020, ishin vetëm 50 që mbërritën atje me varka të vogla. Në vitin 2021 kaluan 800. Në vitin 2022, mbërritën 12 301 emigrantë. Shumica janë meshkuj beqarë, të rritur. Sipas Eurostat, shifrat përfaqësojnë rreth 1% të meshkujve në moshë pune në Shqipëri.

Hulumtimi i Balkan Barometrit tregon se 83% e qytetarëve shqiptarë duan të largohen nga Shqipëria. Teksa disa largohen me çdo mënyrë që gjejnë, gati 50% ndërmarrin një rrugë ligjore dhe aplikojnë për punë.

Në fakt, mjekët profesionistë përbëjnë sektorin më të madh të shqiptarëve që kërkojnë një fillim të ri jashtë vendit. Një studente e mjekësisë që po bën praktikën jashtë vendit na tha se u largua nga Shqipëria pasi nuk kishte para për të paguar qëndrimin e saj. Ajo shpjegoi se është thjesht e pamundur të kalosh 8 vjet pa të ardhura.

Kur autokracitë u shembën në Evropën Lindore në fillim të viteve 1990, shqiptarët kishin pritshmëri të mëdha se demokracia dhe një ekonomi e tregut të lirë do të sillnin një jetë më të mirë. Por tranzicioni i Shqipërisë nga diktatura në demokraci ka qenë i pabarabartë dhe i paplotë.

Ekonomia e Shqipërisë u hodh në erë në vitin 1996 kur skemat piramidale u shembën duke shkatërruar kursimet personale të njerëzve brenda natës. Mijëra shqiptarë u nisën për në Itali; shumë humbën në det. Shembja e skemave piramidale shkatërroi shpresat e tyre. Shumë shqiptarë ende po luftojnë me “revolucionin e pritshmërive” që vijon në rritje.

Ekonomia e Shqipërisë në dukje është rimëkëmbur. Horizonti i Tiranës, kryeqyteti i vendit, është i mbushur me kulla zyrash prej xhami dhe kromi. Pavarësisht nga një bollëk opsionesh të ngrënies me 5 yje, varfëria është ende endemike. Restorantet e bukura janë shumë të paarritshme për shumicën e shqiptarëve që mundohen në sektorin e bujqësisë.

Shumë banorë të fshatit kultivojnë kanabisin si një kulturë parash më fitimprurëse se shalqiri. Bandat kriminale kanë një prani të kudondodhur, duke eksportuar drogë në Evropën Perëndimore. Këto banda lehtësojnë edhe udhëtimin e shqiptarëve drejt Britanisë së Madhe. Në Britani, emigrantët e paligjshëm janë shpesh të bllokuar nga jeta e krimit. Paratë e lehta nga trafiku i drogës, armëve dhe njerëzve kanë gërryer vlerën e punës dhe integritetin që përcakton karakterin e shqiptarëve.

Kultivimi i kanabisit është veçanërisht i përhapur në bastionet e Partisë Socialiste (PS) në pushtet.

Sfidat ekonomike të Shqipërisë u përkeqësuan nga pandemia COVID, e cila kufizoi të ardhurat nga turistët si dhe investimet e huaja direkte. Ngadalësimi ekonomik nuk ndodhi vetëm në Shqipëri. Vendet me të ardhura të mesme u goditën më rëndë gjatë pandemisë.

Butiqe dhe fëmijë të kequshqyer

Treguesit makroekonomikë të Shqipërisë janë shqetësues me inflacionin e shfrenuar dhe papunësinë e përhapur. Shqipëria po bëhet gjithnjë e më shumë një vend i të pasurve dhe atyre që nuk kanë asgjë. Pabarazia është gjithnjë e më e dukshme me një hendek të madh midis ultra të pasurve dhe gjithë të tjerëve. Zyrtarët shqiptarë mburren me rritjen ekonomike të vendit, duke vënë në dukje rritjen e eksporteve dhe mbledhjen e taksave. Por këto shifra janë mashtruese sepse pasojnë vite të rënies ekonomike.

Tirana është plot me të pasurit që mund të përballojnë një gamë në rritje mallrash të importuara, ndërkohë që shumë fëmijë shqiptarë vuajnë nga kequshqyerja.
Shumë shqiptarë kalojnë me pak dollarë në ditë. Punonjësit e sektorit publik dhe punëtorët e pakënaqur kanë dalë në rrugë për të protestuar për pagat e ulëta. Shumë prej shqiptarëve janë të detyruar të punojnë 2 punë për të përballuar ushqimin dhe shkollimin e fëmijëve të tyre.

Jeta në Shqipëri është thjesht e papërballueshme, dhe e rrezikshme. Krimi i organizuar dhe nepotizmi janë të përhapur. Kontrabanda e paligjshme me ushqimet, naftën, gazin dhe tafikun e njerëzve përfaqëson një pjesë të madhe të ekonomisë së Shqipërisë. Niveli i lartë i korrupsionit ka minuar meritokracinë dhe ka çuar në mediokritet në administratën publike.

Nuk ka asgjë më demoralizuese për popullin shqiptar se kthimi i prapambetur demokratik. PS ka një dekadë në pushtet dhe është atrofizuar pas kaq vitesh.
PS-ja mund të mos kishte qëndruar aq gjatë në detyrë, nëse nuk do të ishte për opozitën e turbull. Partia Demokratike e Shqipërisë (PD), blloku më i madh i opozitës, protestoi ndaj mbajtjes së zgjedhjeve duke refuzuar të ulej në parlament. PD nuk pranoi edhe të marrë pjesë në zgjedhjet vendore. Vendimi i saj për të bojkotuar ishte një gabim i madh duke e privuar atë nga një zë dhe duke e bërë të parëndësishme në skenën politike.

Teksa përkeqësimi i situatës është shtytësi kryesor i emigrimit të paligjshëm, mosfunksionimi pas Brexit në Mbretërisë së Bashkuar është gjithashtu fajtor. Kryeministri Rishi Sunak është i vendosur të vërë në kontroll situatën. Mbretëria e Bashkuar ka kthyer të paktën 500 emigrantë të paligjshëm në Shqipëri në vitin 2023. Riatdhesimi i tyre pritet të dekurajojë të tjerët duke ndihmuar në zbutjen e fluksit të emigrantëve të paligjshëm.

Ne e dimë tashmë se çfarë e dekurajon emigracionin ilegal. Në përputhje me masat e miratuara në samitin e BE-së javën e kaluar, Mbretëria e Bashkuar duhet të miratojë masa plotësuese: kontroll të zgjeruar kufitar, duke përfshirë më shumë roje, infrastrukturë sigurie, mbikëqyrje dhe pajisje në kufij. Marrëveshjet shtesë me shtetet e treta do të ndihmonin gjithashtu në menaxhimin e problemit.

Shqipëria është një anëtare e NATO-s, një vend kandidat për në BE dhe përpjekjet e saj thelbësore synojnë të luftojnë ekstremizmin e dhunshëm mysliman. Perëndimi mund ta ndihmojë Shqipërinë të ketë sukses nëpërmjet një partneriteti që fokusohet në parandalimin, ndërkohë që ndihmon në adresimin e shkaqeve rrënjësore të dëshpërimit. Bashkëpunimi ekonomik është pikënisja, e ndjekur nga masat për forcimin e institucioneve demokratike dhe demokracisë shumëpartiake në Shqipëri.

Perëndimi mund ta ndihmojë Shqipërinë, por Shqipëria duhet të marrë drejtimin për të ndihmuar veten.

/Marrë nga EuObserver, përshtati në shqip LAPSI.al

Autorët

– David L. Phillips, drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe të Drejtave të Njeriut në Universitetin e Kolumbisë dhe një anëtar i lartë vizitor në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara.
– Besmira Manaj, kandidate për doktoraturë në Université Clermont Auvergne France dhe konsulente në zhvillimin e qëndrueshëm dhe qeverisjen e mirë.