Zyrtarët francezë po përpiqeshin të “kontrollin dëmet” të martën, ndërsa u përpoqën të frenonin zemërimin, ndarjen dhe konfuzionin e shkaktuar nga komentet e Presidentit Emmanuel Makron mbi varësinë e Evropës nga Shtetet e Bashkuara dhe marrëdhëniet e saj me Kinën dhe Tajvanin.
Komentet e Makron erdhën në një intervistë në një udhëtim në Kinë që kishte për qëllim të shfaqte unitetin evropian mbi politikën e Kinës, me Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen gjithashtu që mori pjesë, por theksoi dallimet brenda Bashkimit Evropian.
Në intervistën me të përditshmen franceze Les Echos dhe portalin e lajmeve Politico të botuar të dielën, Makron bëri thirrje që BE të reduktojë varësinë e saj nga SHBA dhe të bëhet një “pol i tretë” në çështjet botërore përkrah Uashingtonit dhe Pekinit.
Ndërsa politikanët dhe diplomatët evropianë u kthyen në punë pas fundjavës së gjatë të festave të Pashkëve, ata ende po luftonin për të tretur komentet e Makron , në të cilat ai gjithashtu paralajmëroi që të mos tërhiqej në një krizë mbi Tajvanin e nxitur nga një “ritëm amerikan dhe një reagim i tepruar kinez“.
Ndërsa shumë nga vërejtjet nuk ishin të reja, koha e publikimit të tyre, në fund të një udhëtimi të profilit të lartë në Kinë teksa Pekini kryente stërvitje ushtarake pranë Tajvanit, dhe ashpërsia e tyre mërziti vendet në Europën Lindore.
Shumë qeveri në atë rajon i shohin lidhjet me Shtetet e Bashkuara si të shenjta, veçanërisht duke pasur parasysh rolin kyç të Uashingtonit për të ndihmuar Ukrainën të mbrohet kundër pushtimit rus.
“Kthimi i gjeopolitikës do të thotë se ne duhet të shohim më qartë se kush është aleati ynë dhe kush jo. Marrëdhëniet e forta transatlantike midis Europës dhe SHBA-së janë themeli i sigurisë sonë,” i tha Reuters Ministri i Jashtëm çek Jan Lipavsky.
“Europa duhet të investojë më shumë në sigurinë e saj, por unë nuk e shoh këtë si pengesë apo kufi për bashkëpunimin me SHBA-në”, tha ai përmes një zëdhënësi.
Një diplomat i lartë nga Europa Qendrore dhe Lindore, duke folur në kushte anonimiteti, tha: “Presidenti Makron nuk po flet për Europën ose Bashkimin Evropian. Ai pa dashje po ndihmon Pekinin të çmontojë unitetin transatlantik në kohën e luftës në Europë, kur është më e nevojshme”.
Marcin Przydacz, një këshilltar për politikën e jashtme të presidentit polak Andrzej Duda, e bëri të qartë se Varshava nuk ishte në favor të ndonjë zhvendosjeje nga Uashingtoni.
“Ne besojmë se më shumë Amerikë nevojitet në Europë,” i tha ai transmetuesit polak Radio Zet. Ai shtoi qartë: “Sot Shtetet e Bashkuara janë më shumë garanci për sigurinë në Europë sesa Franca”.
Një kritikë e tillë bëri që zyrtarët dhe diplomatët francezë të theksonin se Makron nuk sugjeroi që Europa të ishte e barabartë gjeopolitikisht nga Uashingtoni dhe Pekini, thjesht se interesat e Europës ndonjëherë do të ndryshojnë nga ato të Shteteve të Bashkuara.
Ministria e Jashtme franceze anuloi një përmbledhje të planifikuar për udhëtimin e diplomatëve të huaj në Paris të martën, ndërsa zyrtarët u përpoqën për t’u siguruar që ata të kishin një mesazh të qëndrueshëm dhe për të kufizuar çdo pasojë me Uashingtonin.
Përgjigja fillestare nga Uashingtoni ishte e matur. Pa adresuar drejtpërdrejt komentet e Makron , zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA-së dhe Shtëpia e Bardhë vlerësuan marrëdhëniet dypalëshe me Parisin dhe rolin e tij në rajonin Indo-Paqësor dhe Ukrainën. Por kishte një shqetësim më të gjerë.
Nëse Evropa nuk “zgjedh anët mes SHBA-së dhe Kinës mbi Tajvanin, atëherë ndoshta ne nuk duhet të zgjedhim anët [në Ukrainë]”, tha senatori republikan amerikan Marco Rubio në një video që bën paralele me konfliktin në Ukrainë.
SIMPATI DHE FRUSTRIME
Edhe disa nga aleatët më të afërt të presidentit në Francë e kuptuan se Makron kishte folur gabim. “Ka një problem me komunikimin e presidentit. Është një fatkeqësi,” tha një aleat i Makron në kushte anonimiteti, duke thënë se koha dhe vendndodhja e asaj që ai tha, megjithëse në thelb ishin të vërteta, këto komente ishin problematike.
“Ideja tani është të sigurojmë amerikanët dhe t’u themi se nuk ka asgjë të re dhe se për Tajvanin kemi të njëjtin qëndrim si më parë”, tha një diplomat i lartë francez.
“Vështirësia që unë mendoj është se përfundimisht këto komente nuk do të jenë me amerikanët. Mendoj se do të jetë më e ndërlikuar me europianët, veçanërisht me baltikët, nordikët, evropianët lindorë.”
Qeveritë e tjera në Europë, megjithatë, janë të paktën më dashamirës ndaj shtytjes së Makron për “autonomi strategjike” – duke e bërë Europën më pak të varur nga të tjerët kur bëhet fjalë për mbrojtjen, teknologjinë dhe furnizimet e lëndëve të para kritike.
Vende të tilla si Gjermania, Italia dhe Spanja kanë mbështetur gjithashtu angazhimin e fortë të BE-së me Kinën, edhe pse Uashingtoni mban një linjë më të ashpër me atë që e sheh si një Pekin gjithnjë e më luftarak.
“Unë mendoj se ne nuk mund t’i kthejmë shpinën Kinës dhe të përpiqemi ta shpërfillim atë. Ajo është një partner kryesor tregtar, një lojtar shumë i madh,” tha ministrja spanjolle e ekonomisë Nadia Calvino në diskutimin e organizuar nga Instituti Brookings në Uashington.
“Ne kemi një interes të përbashkët, mendoj unë, për të siguruar që ata të angazhohen në mënyrë konstruktive për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë sa më shpejt të jetë e mundur dhe për të shmangur fragmentimin e tregut global, i cili do të jetë humbës-humbës për të gjithë.”
Por edhe disa nga ata që mbështesin gjerësisht axhendën e Makron u ankuan për trajtimin e udhëtimit në Kinë, në të cilin von der Leyen mori një mirëseardhje shumë më të heshtur se presidenti francez.
Nils Schmid, një ekspert i politikës së jashtme dhe anëtar i parlamentit për socialdemokratët e kancelarit gjerman Olaf Scholz, tha se Scholz dhe Makron e kishin favorizuar prej kohësh idenë e “sovranitetit evropian”.
Por, ai shtoi: “Problematika në lidhje me vizitën e Makron është se ai e tërhoqi qëllimisht kartën europiane dhe mori me vete … von der Leyen. Por më pas ai lejoi që ajo të vendosej në rreshtin e dytë. Kjo e ka shkatërruar të shpresuarin për shtysë për një politikë të përbashkët europiane për Kinën”.
Ai shtoi: “Kina po luan kartën e ndarjes së Europës. Ne duhet ta parandalojmë këtë.”
Reuters, përshtati në shqip ©LAPSI.AL
Projekti i krijimit te BE, qysh në themelimin e tij ka synuar kthimin e Europes së Bashkuar në një superfuqi, si në planin ekonomik, ashtu edhe në atë politik e ushtarak.
Ndaj deklarata e Presidentit Macron nuk ka dicka te re, por acarimi prej saj vjen për shkak të tensioneve politike SHBA-Kinë, për çështjen e Tajvanit, Ukrainës apo dhe më gjerë akoma.
Në fakt, qëndrimi i Europes në bllok përkrah Kievit zyrtar dhe vizitat e shumta të politikanëve perëndimorë , si edhe ndihmat ekonomike e ushtarake, nuk kanë ndihmuar në gjetjen e zgjidhjes për fundin e luftës vëllavrasëse në Ukrainë.
A duhet vërtet që Perëndimi të mbështesë luftëra vëllavrasëse dhe të vërë në rrezik boten?!
Është koha për të mbështetur paqen e jo luftën dhe kjo është ajo që pritet nga demokracitë e mëdha, të cilat synojnë të përhapin modelin e tyre politik.
Nuk e kupton ky Makroni qe me shume mundesi ka ta nxjerrin Francen fishek nga NATO e bile ndoshta edhe nga BE, se sa ky te arrije ta ktheje Evropen, “te bashkuar” kunder amerikaneve. Ky smund te kete fuqi ndikuese as mbi ndonje Luksemburg e jo me tek shtetet e tjera evropiane. A provoi te formonte ushtrine evropiane,pse ndaloi? Edhe kjo perpjekje e tij ishte nje arsye me shume qe SHBA nuk u mundua shume te ndalonte luften ne Ukraine. Makroni duhet ta dije qe kjo loja as mish as peshk, demton Francen e tij ne fund te fundit dhe jo mardheniet SHBA-Europe. Mos te harroje qe te gjithe shtetet qe jane hequr si asnjanese apo anti perendimore, dihet ca fati kane pasur,qe nga Siria, Iraku,shperberja e Jugosllavise, keshtu qe Franca te ndaje mendjen, andej apo kendej. Dhe ne fund te fundit, Amerika pa Europen jo vetem mbijeton por funksionon normal, kurse Franca pa Ameriken, apo edhe ne rastin ideal(te Makronit) Europa pa SHBA, ska shansin minimal te mbijetoje.Lufta ne Ukraine e vertetoi edhe njehere kete gje.Europianet po i mjel,dhe as nuk po i frikesohet, as nje shtet me 5-6 milion pleq si Serbia,e imagjino ndonje fuqi berthamore. Dhe mos harro Makron qe asgje nuk eshte Rusia, sa pune do na nxjerri Kina ne nje te ardhme,dhe qe ne nje situate te tille, Franca jote do apo sdo, do jete ketej pra kunder Kines
Bota nuk është bardh e zi, madje duhet të jetë larg ekstremizmave.
Askush nuk mendon të behet pro Kinës e jo më një politikan europian.
Problemi është që në situatën e projektit për rendin e ri botëror edhe Europa kërkon të ketë vendin e vet, as pro e as kundër kurrkujt.
Kjo është puna e atyre që drejtojnë kombe të mëdhenj e të kulturuar…
Komentet e Makronit ishin te rrezikshme per gjithe europen dhe ne vecanti per ish republikat e bashkimit sovjetik.Keto komente i kane dridheruar keto vende.Keto komente frymezojne putinin qe te shtrije ekspansionin pushtues per ti rimare me lufte prape keto republika.Europen nuk e percan dot franca.Europa e di mire nga i vjen rreziku dhe kush eshte mbrojtja e vertete e ketij rreziku.Makroni po luan me zjarin dhe ky zjar do te perpije francen ne rradhe te pare dhe makronin do ta masakroje.Nuk eshte usa qe ka nevoje me shume per europen,sa ka nevoje europa per usa.Shume analiste shqiptare mendjeshkurter ne shume emisjone politike me analizat e tyre po i trumbetojne boshtit kine-rusi-indi.Ky boshte eshte sikur te thuhet boshti ujku, dhelpra,cakalli.Pra si keto tre kafshet grabitqare qe luftojne per gjahun e tyre dhe keto shtete luftojne per gjah per vete.Keto shtete qe te behen superfuqi e rajonit te azise ,duhet te mposhtin njera tjetren,Prandaj ato as i besojne njera tjetres,as mund te bashkepunojne te fuqizojne ,dy te tjerat se po e bejne rrezojne vendet e tyre.Indija me kinen jane dy shtete qe duan supermaci ndaj njera tjetres.. Kina kerkon me cdo kushte qe ti imponoje botes qe edhe kina eshte superfuqi dhe bota ka vetem dy superfuqi usa dhe kina.Po pse rusia e ben kete lufte ?Dhe rusia do ti imponoje botes qe rusia eshte superfuqi ushtarake.Pra ne kuader te kesaj qe kina dhe rusia duan ti imponojne botes qe jane superfuqi.Kjo ben qe rusia eshte ne nje dualitet te tmershem me kinen .Reziku me i madh mund te jete nje lufte ndermjet kines dhe rusise,apo indise ndaj kines.Boshti i vertet antagoniste eshte i rusise dhe indise ndaj kines.Te duja keto ,as mund ta mposhtin njera tjetren po nuk paten mbeshtetjen e perendimit ne pergjithesi dhe te usa ne vecanti.Perse po armatoset india kundra usa dhe europes.?Eshte naiv kush e beson kete India armatoset qe ti beje balle kines.Kina e di kete.Dhe rusia friken ja ka shume kines,se kina , fuqia ekonomike e kines do gllaberoje ekonomine ruse dhe rusia i ndruhet shume kesaj.Europa dhe usa kane fuqi ushtarake dhe ekonomike ,qe ne raste mbyllje me kinen ,indine dhe rusine ,ajo qe do e pesoje jane vete kina,india,rusia.Vetem gazi eshte i nevjshem tani per tani per europen,por shume shpejte europa do shkeputet plotesishte nga gazi rus.Kina dhe india mbi 60 perqind e ekonomise se saj varet nga eksportet e tyre nga usa dhe europa.Nje bllokim i plote qe mund ti beje usa dhe europa kines dhe indise,keto shtete falimentojne.Keta analiste po trumbetojne ,se fuqia ushtarake e kines,eshte kercenuse per usan dhe usa ja ka friken.Fuqia ushtarake e usa eshte aq e madhe sa e shkateron kinen,indine,rusine, nga themelet dhe i zhdukin keto shtete nga themelet.Usa nuk do qe te hapet lufta se po u hap lufta ndermjet usa-kine,rusi,indi vetem me bomba berthamore do behet dhe ky planet zhduket per njerzimin dhe gjene e gjalle.Kjo eshte frika qe ka usa ,jo se i trembet fuqise ushtarake te kines rusise indise.por i trembet fundit te ketij planeti.Ky brezi jone nga 1 ditsh deri mbi 100 vjec qe eshte i gjalle,deri sa te jetoje do kete usa fuqine me te madhe te botes.Fuqi boterore edhe mund te kete,nese ska lufte ndermet fuqive berthamore,mund te jene kine, indi,japoni,gjermani,rusi,por fuqia me e madhe do jete usa.Kete mos e dyshoni kurre.
Ke te drejte terra. India po luan nje loje shume te ndyre. Edhe pse urren dhe frikesohet nga Kina, nuk e ka problem fare te jete pjese e BRICS apo te marre pjese ne organizime te perbashketa trepaleshe. Te tria i bashkon anti amerikanizmi dhe antieuropianizmi prandaj duhet qe aleanca Europe SHBA te jete e perjetshme. Por India thjesht luan rolin e servilit, dyfytreshit, gjoja paqesorit, por ne fakt nuk eshte rrezik shume i madh.Mjafton t’ua ndersesh Pakistanin,apo te percash brenda tyre(me shume lehtesi bile) dhjetera apo qindra komunitete etnike te ndryshme, dhe rreziku indian neutralizohet. Sado qe kane popullsi te madhe, prape jmbetet popull/shtet me varferi ekstreme.Po me kjtohen pamjet e “luftes” se fundit indi-kine para disa muajsh ne kufi qe luftonin me shkopinje dhe gure. SHBA i shkaterron keto 3 shtete qofte dhe duke i fut ne konflikt me shtetet perreth tyre, dhe duke perkrah ato (njesoj si Ukrainen).E imagjino po perveshi menget dhe u fut direkt ne konflikt. Duke mbrojt aleancen SHBA-Europe ne radhe te pare ne mbrojme Europen,sepse Europa, apo ne shqiptaret psh,armik kemi shtetet qe na luftojne ne dhe mbeshtesin armiqte tane dhe jo SHBA.
Te uroj shendet Arber Kosova.Jo vetem per se je ne nje mendim me komentet e mija,por per komentet e juaja,qe jane sa reale aq dhe te domozdoshme ,per balanc ndaj atyre qe i propagandojne ne interes te se keqes,kines dhe rusise.Shikoj ne disa analiza televizive dhe portale ,qe disa moderatore ftojne analiste qe jo vetem propagandojne te keqen dhe rrezikun e vertete te njerzimit,jo vetem per mire per to,por dhe friksojne dhe demoralizojne shume njerez qe e shikojne kinen,rusine si rrezikun e vertet te tyre,te jetes se tyre ,shkakun e luftrave,qe mund te rrezikojne planetin.Propaganda ne interes te pushtusit dhe te keqes eshte po aq vrasese sa dhe vete armet qe vrasin dhe derdhin gjak.Propaganda demoralizon,frikson,te vret shpirtin,te vret endrat,shpresen,vret te ardhmen,vret jeten.Ata qe bejne propagande ne interes te pushtusit jane vrases.Kjo eshte arsyeja qe une i pelqej komentet juaja.Duhet ti kundravihemi propagandes se te keqes,propagandes se vrasjes.Ju e dini qe,pushtusi, vrasesi dhe e keqja nuk pushojne.Ajo mbjell vetem kob dhe zi.Ajo eshte ne lufte per jete me te miren ,me njerzimin,me jeten.Eshe nje here te pershendej dhe te uroj gjithe te mirat Arber Kosova
Faleminderit i nderuar. E vertete.propaganden duhet ta neutralizojme.Nqs ata spertojne te propagandojne dicka qe nuk na sherben ne,as ne sduhet te pertojme. Ua kemi lene terrenin e lire tek Tema qe te bejne percarje krahinore, fetare, apo cfaredo lloj propagande tjeter antikombetare, por ketu te Lapsi duhet te perpiqemi ta mbajme Lapsi.al te paster dhe te shendetshem nga hienat e Temes.Te pershendes dhe une dhe te uroj shendet e me te mirat ne jete.