Bashkia e Tropojës, një bastion historik i së djathtës, përballet me sfidat e zhvillimit të turizmit dhe emigracionin e lartë, ndërsa dy kandidatët për kryebashkiakë janë sprovuar gjatë në pushtetin lokal, fillimisht si kryekomunarë dhe më pas si kryetarë bashkie.
“Këto nuk janë zgjedhje për zgjidhje,” thotë Catherine Bohne, një aktiviste amerikane që jeton prej vitesh në Tropojë.
“Asnjëra nga partitë apo kandidatët që i përfaqësojnë nuk ka paraqitë programe. Nuk kam vënë re ndonjë zgjedhës që të thotë se unë do votoj për këtë kandidat, se ai ka bërë diçka për të më përmirësuar jetën,” shtoi ajo.
Në prag të zgjedhjeve vendore të 14 majit, skepticizmi i Bohne nuk është i pavend.
Kandidatët për kryebashkiakë të Tropojës, Rexhë Byberi nga Partia Socialiste dhe Besnik Dushaj nga koalicioni “Bashkë Fitojmë” janë të dy të sprovuar në pushtetin lokal, fillimisht si kryekomunarë dhe më pas si kryetarë bashkie.
Dushaj e drejtoi bashkinë e Tropojës në vitet 2015-2019, ndërsa Byberi u zgjodh kryetar bashkie nga Partia Socialiste, pasi kishte qenë për 15 vjet kryetar i komunës Margegaj për llogari të Partisë Demokratike. Ai u zgjodh kryetar bashkie në zgjedhjet pa garë të vitit 2019.
Tropoja është një bastion historik i së djathtës, por Byberi nuk duket i demoralizuar. Ai thotë se është në kërkim të një mandati të dytë me moton: “Partia ime është Tropoja”.
Byberi përdor si kartvizitë për sukses në këto zgjedhje punët e kryera gjatë mandatit të parë si dhe faktin që rrjedh nga një familje e madhe.
“Bastionet kanë filluar të bien” tha Byberi për BIRN. “Unë hyj në garë me rreth 1000 vota plus vetëm të gjakut tim, pasi jemi një familje e madhe. Babai im ka 11 vëllezër,” shtoi ai.
Në kampin tjetër, Besnik Dushaj nga koalicioni “Bashkë Fitojmë” e ka bazuar gjithashtu fushatën te puna e kryer në kohën që drejtonte bashkinë e Tropojës si dhe te dobësitë e rivalit të tij.
“Kemi kryer shumë punë me një qeveri të majtë, por edhe kemi thithur shumë investime nga donatorë të ndryshëm deri në 3 milionë euro,” thotë Dushaj duke iu referuar mandatit të tij të viteve 2015-2019.
“Kryetari aktual i bashkisë, që kandidon sërish, është provuar për keq,” shtoi Dushaj.
Problemet e turizmit
Tropoja është një bashki me shtrirje të gjerë gjeografike, ajo ka 1057 kilometra katrorë të ndara në tetë njësi administrative të cilat janë: Bajram Curri, Fierza, Lekbibaj, Margegaj, Llugaj, Bujan, Bytyçi dhe Tropojë.
Një seri luginash mes malesh të larta, Tropoja ka tërhequr historikisht turistë vendës dhe të huaj, nga Edith Durham te Rose Wilder Lane në kohërat e vjetra, ndërsa në kohërat e reja, të huaj të tjerë janë magjepsur dhe kanë zgjedhur të zënë rrënjë mes këtyre maleve, si Catherine Bohne.
Një promotore e turizmit, Bohne ka rezerva të mëdha ndaj bashkisë. Ajo përmend si rast të freskët ardhjen e katër gjermanëve për të ushtruar sportin e kajakut në Valbonë, por që sipas saj nuk gjetën mbështetjen e bashkisë për të ngritur një kamping në një fshat të Tropojës.
Bohne është gjithashtu e shqetësuar për emigracionin në rritje.
“Është absurde që këtu të vijnë njerëzit nga Gjermania dhe vendasit të largohen,” tha ajo, duke theksuar se problemi kryesor është mungesa e punësimit dhe pagesat e ulëta.
“Një grua në Valbonë që punon në një hotel për rreth 12 orë është paguar vetëm me 1 mijë lekë në ditë. Tani pagat janë rritur me 150%, por sërish nuk janë të mjaftueshme,” shtoi ajo.
Bohne erdhi në Valbonë para 15 vitesh me shpresa të mëdha, por tani është e zhgënjyer. Ajo kritikon zhvillimin kaotik të turizmit në zonë si dhe dëmtimin e natyrës përmes betonizimit.
Kelmend Selimaj është një nga të rinjtë e paktë në Valbonë që nuk ka zgjedhur emigrimin, por punën në fushën e turizmit së bashku me familjen. Megjithatë, ai nuk beson te politika dhe premtimet e kandidatëve të këtyre zgjedhjeve thotë se i kanë dëgjuar prej 30 vitesh.
Vetë Selimaj mendon se turizmi po përballet me vështirësi të shumta, por që mund të zgjidhen nëse ekziston vullneti i duhur nga drejtuesit vendor.
Ai shpreson që drejtuesi i bashkisë që do të dalë nga zgjedhjet e 14 majit të zgjidhë furnizimin me ujë të pijshëm të Valbonës.
“Shumica, përfshi dhe mua, e kemi zgjidhë këtë problem përmes hapjes së puseve. Po investohet në këtë drejtim, por edhe ky investim nuk do e zgjidhë problemin, pasi po bëhet në të njëjtën linjë dhe vepër marrje ku uji është ai që është,” thotë Selimaj.
Ai pret gjithashtu që pushteti vendor t’i orientojë investitorët në lidhje me perspektivën e turizmit.
“Kemi bërë dhe vazhdojmë të bëjmë investime, por duhet ta dimë se çfarë po bëjmë. A po investojmë për një turizëm afatgjatë, apo për një 10 vjeçar?! Ka shumë modele në botë dhe Europë, por ne nuk dimë as të kopjojmë,” tha Selimaj.
Akuzat për keqqeverisje
Dy kandidatët në garë, Besnik Dushaj dhe Rexhë Byberi e kanë drejtuar bashkinë e Tropojës njëri pas tjetrit dhe ndajnë reciprokisht kritika për punën e kryer nga secili. Megjithatë, ata nuk kanë ndryshime thelbësore në premtimet e tyre.
Byberi i tha BIRN se e gjeti bashkinë “në reanimacion” dhe bëri të mundur menaxhimin, duke realizuar 18 projekte me buxhetin e bashkisë përgjatë një mandati me një vlerë prej 510 milionë lekësh. Ai rendit gjithashtu katër projekte të përfunduara të Fondit Shqiptar të Zhvillimit në vlerën e mbi 772 milionë lekëve.
Për mandatin e dytë, Byberi premton se do të frenojë emigracionin, shpreson se do të fillojë projekti i hekurudhës Mjedë-Gjakovë- Prishtinë si dhe do të zhvillojë më tej turizmin.
“Shpresoj që këtë mandat t’ia kushtoj rinisë, pasi pa rini nuk ka të ardhme. Do mbështesim me fonde rininë. I kemi kërkuar ambasadorit britanik që të ndihmojë që të rinjtë të favorizohen për marrje kredie në banka si për strehim, por edhe për biznes,” tha Byberi në një intervistë për BIRN.
Byberi është gjithashtu i ndërgjegjshëm për vështirësitë e udhëtimit nga Tropoja drejt Tiranës, ku shumica e udhëtarëve kalojnë përmes dy doganave në Qafë-Morinë dhe Morinë, ndërsa shton se projekti i rrugës së Komanit dhe rruga e trenit Tiranë- Prishtinë do ta zgjidhin këtë problem.
Ai thekson gjithashtu se resurset turistike janë një pasuri e jashtëzakonshme për Tropojën dhe shpresë për zhvillim dhe mburret me faktin se vitin e kaluar, Alpet u vizituan nga 170 mijë turistë dhe nuk u shënua asnjë incident.
“Kam dalë nga një parti politike, por ju kam shërbyer të gjithëve njëlloj. Për këtë kam dhënë prova dhe do vazhdoj prapë. Duke qenë bir i Tropojës, këtë vend e dua shumë,” tha Byberi.
Megjithatë, Besnik Dushaj nga koalicioni “Bashkë Fitojmë” beson se bashkia ka ecur mbrapsht nën drejtimin e Byberit. Dushaj thotë se bashkia ka akumuluar 6 milionë euro borxhe, se nuk i ka paguar ende punët e kryera sipas tij “shkel e shko” dhe ka përkeqësuar situatën e furnizimit me ujë.
“Në fund të mandatit tim, Tropoja është furnizuar me 24 orë ujë të pijshëm, ndërsa verën e kaluar ra deri në 3-4 orë në ditë për shkak të keqmenaxhimit. U shkatërruan matësat e instaluar. Administrata e militantëve e nxorri ujësjellësin në krizë,” tha Dushaj për BIRN.
Ai e mbështet kandidimin e tij te mbështetja që thotë se e ka nga qytetarët e Tropojës si dhe nga programi i tij për zhvillimin e zonës. Ai premton zgjidhjen e problemit të ujit në Valbonë si dhe promovimin e turizmit, veçanërisht të kullave dhe shtëpive të vjetra.
“Prioritet është turizmi. Synojmë që turizmi në Tropojë të jetë në të katër stinët,” tha Dushaj, i cili ka gjithashtu një plan për promovimin e valles së Tropojës dhe Eposin e Kreshnikëve për të bërë të mundur futjen e tyre nën mbrojtjen e UNESCO-s.
Dushaj beson se zgjedhjet e 14 majit do ta nxjerrin atë fitues, por e shqetëson borxhi që bashkia do të trashëgojë.
“Borxhin e madh të bashkisë do e kemi problem. Duhet menaxhuar borxhi me qeverinë. Besoj se do merrem vesh me qeverinë si në mandatin e viteve 2015-2019,” tha ai.
Dushaj është i vetmi kandidat i së djathtës në Tropojë, por duket se nuk do ta ketë mbështetjen e Partisë Demokratike zyrtare, e cila garon me kandidatë vetëm për këshillin bashkiak.
Azgan Haklaj, kryetar i PD-së lokale i tha BIRN se ata mbështesin vetëm kandidatët e tyre për këshillin bashkiak.
“Është vendimi i kryesisë që atje ku nuk kemi kandidatë, nuk mbështesim asnjë kandidat të treshes Berisha-Meta-Rama,” tha Haklaj.
Kandidati Besnik Dushaj nuk është dakord me këtë deklaratë.
“Pavarësisht se çfarë deklaron zoti Haklaj, jemi të informuar se PD-ja zyrtare do mbështesë kandidatin e PS-së në Tropojë,” përfundoi Dushaj.