Analiza në BBC/ Pse fitorja e Erdogan kënaqi edhe Perëndimin

Mund ta keni vënë re se rëndësia strategjike globale e Turqisë është rritur ndjeshëm në sfondin e luftës në Ukrainë. Kjo duket edhe nga potpuria e “listës A” të liderëve botërorë që nxituan të urojnë Rexhep Tajip Erdogan për fitoren e tij në zgjedhje të dielën mbrëma. I pari që u shfaq nga kjo listë ishte presidenti rus Vladimir Putin. Ai ishte aq i etur për të përkëdhelur egon e homologut të tij turk dhe lidershipit të tij “të fortë”, saqë nuk priti as rezultatet zyrtare të votimit përpara se të veçonte “politikën e jashtme të pavarur” të Erdoganit si arsye për fitoren e tij.

Ne mund të supozojmë me siguri se politika turke që Rusia e pëlqen veçanërisht është refuzimi i Erdoganit për të sulmuar Kremlinin pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës, edhe pse aleatët e Turqisë në NATO vendosën sanksione dhe ulën varësinë e tyre energjetike nga Rusia. Madje tregtia midis Turqisë dhe Rusisë u rrit ndjeshëm që nga fillimi i luftës në Ukrainë.

Por gjithashtu të etur në urime, përveç Putinit u shfaqën të dielën edhe presidenti amerikan Joe Biden dhe homologu i tij francez Emmanuel Macron. Pavarësisht se nuk e pëlqejnë qëndrimin e Erdoganit ndaj Kremlinit dhe dhunimin e fjalës së lirë apo normave demokratike në vend gjatë dy dekadave të tij të para në pushtet, për ta Turqia është një aleat vendimtar – edhe i vështirë dhe i paparashikueshëm – i Perëndimit.

Turqia është një anëtar kyç i aleancës ushtarake të NATO-s, duke marrë pjesë në të gjitha misionet e saj. Erdogan mund të mbajë lidhje të ngushta me Rusinë, por ai gjithashtu ofron ndihmë ushtarake për Ukrainën. Ai ndërmjetësoi në mënyrë të suksesshme një marrëveshje me anë të së cilës Rusia i dha fund bllokadës të drithërave të Ukrainës, duke i lejuar ato të rrjedhin në pjesë të botës që mbështeten në to. Ai gjithashtu – pas një hezitimi të gjatë – dha miratimin e tij zyrtar për anëtarësimin e fqinjit të Rusisë, Finlandës, në NATO. Dikur një avokat i apasionuar i anëtarësimit të Turqisë në BE, Erdogan këto ditë flet për “ta bërë Turqinë përsëri të madhe”.

Për të, kjo ka sjellë një politikë të jashtme më të pavarur. Gjatë viteve, ai ka zhvilluar marrëdhënie shumë transaksionale me të gjithë aleatët e tij. Shtëpia e Bardhë nuk e ka fshehur padurimin e saj në përpjekje për të bindur Erdogan që të miratojë anëtarësimin në NATO edhe për Suedinë. Suedia do të siguronte mbulesë të rëndësishme të Detit Baltik për aleancën kundër Rusisë.

Perëndimi shpreson se gjendja e rëndë e ekonomisë së Turqisë dhe gjasat që Erdoganit do t’i duhet të përqendrohet në stabilizimin e financave dhe tërheqjen e investimeve të huaja mund të zbutet për të pranuar Suedinë në NATO si një kusht pro quo. Turqia dhe Hungaria janë të vetmet vende të NATO-s që ende bllokojnë anëtarësimin e Stokholmit.

Presidenti Macron, ndërkohë, shqetësohet për migrimin në BE dhe shpreson të marrë garanci nga Presidenti Erdogan sa më shpejt të jetë e mundur. Gjatë krizës së migracionit të vitit 2015, më shumë se 1 milion refugjatë dhe azilkërkues, kryesisht nga Siria bënë udhëtimin e rrezikshëm përmes Mesdheut drejt BE-së me varkat e trafikantëve të njerëzve.

Brukseli më pas bëri një marrëveshje me Turqinë. Në këmbim të një shume të madhe parash dhe udhëtimi pa viza për turqit në BE (këta të fundit nuk mbërritën kurrë plotësisht për shkak të kundërshtimeve të BE-së ndaj burgosjes së Erdoganit të kritikëve dhe kundërshtarëve politikë), presidenti turk do të bënte çmos për të parandaluar emigrantët pa dokumente duke u bërë një bllokadë në ujërat turke. Por rritja e numrit të refugjatëve sirianë në shtëpi rezultoi jashtëzakonisht jopopullore për votuesit turq.

Këtë muaj, çdo parti politike që konkurronte në zgjedhjet parlamentare të Turqisë premtoi të ndërmarrë veprime për të zgjidhur “çështjen e emigrantëve”. BE-ja shqetësohet për mundësinë e shtyrjes së refugjatëve nga Turqia në Siri në rrezik për sigurinë e tyre dhe që Turqia të lejojë kontrabandistët e njerëzve të mbretërojnë përsëri për të dërguar anije me azilkërkues nëpër Mesdhe.

Brukseli është gjithashtu në mbrojtje, pasi Greqia, anëtare e BE-së, është përfshirë në një sërë mosmarrëveshjesh me Erdoganin, të përqendruara në Detin Egje, ndërsa anëtari i BE-së, Qiproja është ende në zjarr pasi Erdogan bëri thirrje për një zgjidhje me dy shtete (greke dhe turke) për dekada ndarjeje të gjata pas një pushtimi turk gati 50 vjet më parë.

Perëndimi dikur e përshkruante rëndësinë strategjike të Turqisë si urë midis Evropës dhe Lindjes së Mesme, por pushtimi rus i Ukrainës e ka transformuar statusin e Turqisë. Pak presin surpriza të mëdha të politikës së jashtme nga Erdogan teksa ai hyn në dekadën e tij të tretë në pushtet. Por aleatët strategjikë të Ankarasë po vëzhgojnë vërtet shumë nga afër. Ajo që bën Turqia ka rëndësi edhe për ta. /Marrë nga BBC, përshtati në shqip LAPSI.al