Javën e kaluar shpërtheu dhuna në veri të Kosovës mes serbëve etnikë dhe misionit paqeruajtës të NATO-s, KFOR-it. Përleshjet lanë trupa e NATO-s të plagosur, Serbia u trimërua, Kosova u dobësua, Rusia u fuqizua dhe komuniteti transatlantik u përça.
Nga Luke Coffey*
Edhe pse tensionet mes shqiptarëve etnikë dhe serbëve etnikë në Kosovë datojnë me shekuj, fara për raundin e fundit të trazirave u mboll verën e kaluar, kur qeveria e Kosovës zbatoi një politikë të regjistrimit të automjeteve që shumë serbë mendonin se i vinte në shënjestër të padrejtë. Në nëntor, kryetarët lokalë dhe zyrtarët në rajonet etnike serbe të Kosovës veriore dhanë dorëheqje masivisht në shenjë proteste ndaj kësaj politike. Me tensionet që ziejnë gjatë gjithë dimrit, serbët etnikë në Kosovë bojkotuan zgjedhjet lokale në prill me urdhër të presidentit serb Aleksandar Vuçiq. Jo befasisht, bojkoti rezultoi në zgjedhjen e shqiptarëve etnikë në rajonet e Kosovës që janë kryesisht me serbë etnikë.
Kur zyrtarët e sapozgjedhur u përpoqën të hynin në bashkitë e tyre javën e kaluar, shpërtheu dhuna. Mijëra njerëz, serbë etnikë që jetojnë në Kosovë dhe shtetas serbë që kalonin kufirin nga Serbia, dolën në rrugë, duke shkaktuar rrëmujë. Rreth 25 paqeruajtës të NATO-s u plagosën gjatë mbrojtjes së tre bashkive në veri të Kosovës. Në përgjigje të dhunës, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha se 700 trupa shtesë do të dërgohen në Kosovë për të ndihmuar në ruajtjen e rendit.
Deklaratat zyrtare nga SHBA-ja dhe BE-ja ia hodhën më së shumti fajin Kosovës, disa argumentojnë se kjo ishte në mënyrë të padrejtë dhe disproporcionale. Shtetet e Bashkuara madje e larguan Kosovën nga një stërvitje e madhe ushtarake që po zhvillohej në Evropë. Ndërkohë, zyrtarët britanikë paralajmëruan Uashingtonin dhe Brukselin që të mos marrin një qasje të tillë të njëanshme me kritikat e tyre ndaj Kosovës.
Pas luftërave sektare në Ballkan të viteve 1990, Kosova u vendos nën administrimin e OKB-së në qershor 1999. Më 17 shkurt 2008, Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia dhe deri më sot është njohur nga më shumë se gjysma e anëtarëve të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së , duke përfshirë të gjithë fqinjët e saj në Ballkan përveç Serbisë. Që nga viti 1999, NATO ka mbajtur një forcë paqeruajtëse në Kosovë, të autorizuar nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Edhe pse Kina abstenoi nga votimi për vendosjen e mandatit ligjor për forcën paqeruajtëse, vlen të theksohet se Rusia votoi pro. Bahreini, i vetmi anëtar jo i përhershëm arab i Këshillit të Sigurimit në atë kohë, gjithashtu votoi pro.
I parë prej kohësh si “kutia e Pandorës” e Evropës, rajoni i Ballkanit sot mbetet një zonë destabiliteti që politikëbërësit nuk duhet ta injorojnë. Pas përfundimit të Luftës së Ftohtë dhe shpërbërjes së Jugosllavisë në 7 vende të reja, rajoni pësoi një sërë konfliktesh vdekjeprurëse që u vunë nën kontroll vetëm pas ndërhyrjes së jashtme ushtarake. Edhe sot situata e sigurisë mbetet e brishtë. Këtë e kujtojnë ngjarjet e fundit në Kosovë.
Komuniteti Euro-Atlantik ka luajtur një rol konstruktiv në Ballkan, duke ndihmuar në sigurimin e rajonit, duke i dhënë fund dhunës sektare të viteve 1990, duke vendosur një prani të përkushtuar në terren për të ruajtur këtë paqe të fituar me vështirësi. Zgjerimi i NATO-s dhe BE-së ka shërbyer si shtytës vendimtar për reformat dhe modernizimin e rajonit. Deri më tani, Sllovenia dhe Kroacia janë në NATO dhe BE. Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Shqipëria janë në NATO. Vende të tjera në rajon aspirojnë t’u bashkohen të dyjave.
Ngjarjet në Kosovë mund të destabilizojnë Ballkanin në një kohë kur situata gjeopolitike në komunitetin transatlantik është tashmë e tensionuar për shkak të pushtimit rus të Ukrainës. Ndarjet sektare në Ballkan janë një rrymë e vazhdueshme e fshehtë dhe rajoni vazhdon të luftojë me papunësinë e lartë, korrupsionin e përhapur dhe ikjen e kapitalit njerëzor, veçanërisht të rinjve dhe të arsimuarve. Edhe sot dallimet etnike, fetare dhe kulturore, së bashku me përçarjet historike, kanë potencialin për të ripërtërirë armiqësitë dhe dhunën.
Situata në Kosovë ka zgjuar interesin e më shumë sesa evropianëve. Pasi panë pamjet e tmerrshme të myslimanëve të pafajshëm duke u masakruar nga serbët në vitin 1999, shumë vende arabe treguan një interes të madh për ngjarjet në Kosovë. Dy shtete arabe madje dërguan trupa në Kosovë për të ndihmuar në ruajtjen e paqes. Gjatë ditëve të para të misionit paqeruajtës të NATO-s, rreth 1500 trupa të emirateve u dislokuan në Kosovë. Maroku gjithashtu vendosi trupa në Kosovë që nga fillimi i krijimit të KFOR-it.
Gjatë 14 viteve, më shumë se 11,000 trupa marokene shërbyen atje. 33 nga 57 anëtarë të Organizatës së Bashkëpunimit Islamik e njohin Kosovën. 13 nga 22 anëtarë të Ligës Arabe e njohin Kosovën si të pavarur, duke përfshirë Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Katarin.
Ekziston gjithashtu një kënd i Rusisë në lojë në rajon që bie ndesh me atë të Evropës. Serbia mbetet baza kryesore e Rusisë në Ballkanin Perëndimor. Lidhjet ekonomike dhe ushtarake të Rusisë me Serbinë janë të forta dhe fushatat propagandistike të Rusisë janë jashtëzakonisht aktive. Rusia e sheh Ballkanin si një vend për të shkatërruar Ukrainën dhe të shkaktojë probleme për NATO-n. Nën udhëheqjen e Vuçiqit, Serbia është mundësia e Rusisë në rajon. Ndoshta Serbia një ditë do të luajë një rol konstruktiv në rajon, por kjo nuk ka gjasa të ndodhë së shpejti.
Që kur Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, ka pasur tensione të vazhdueshme mes dy vendeve. Edhe pse lidhjet janë përmirësuar gradualisht me kalimin e viteve, ka qenë gjithmonë dy hapa përpara dhe një hap prapa. Kjo nuk do të thotë se komuniteti ndërkombëtar duhet të heqë dorë. Meqenëse pjesa më e madhe e fokusit ndërkombëtar është në Ukrainë, tensionet midis Kinës dhe Tajvanit dhe përleshjet e fundit midis talebanëve dhe Iranit, politikëbërësit nuk duhet të injorojnë Ballkanin.
Rajoni ka qenë një burim i madh konfliktesh në Evropë për shekuj. Nuk mund të anashkalohet edhe angazhimi konstruktiv ndërkombëtar në Ballkan është kyç për stabilitetin dhe sigurinë rajonale.
*Luke Coffey është një bashkëpunëtor i lartë në Institutin Hudson. Puna e tij analizon sigurinë kombëtare dhe politikën e jashtme, me fokus në Evropë, Euroazi, NATO-n dhe marrëdhëniet transatlantike.
/Marrë nga hudson.org, përshtati në shqip LAPSI.al
Serbinë e trimëron qëndrimi i Perëndimit ndaj saj dhe përpjekjet për ta shkëputur politikisht nga Putin.
Në këtë situatë Beogradi rrit pazarin, në mënyrë që të realizojë synimet e vjetra si në Kosovë e Bosnje, ashtu edhe në Malin e Zi.
Ndërsa Kosova zyrtare nuk pranon të bëhet edhe këtë herë dashi i kurbanit në këtë pazar.
Kjo është e vërteta e hidhur për Kosovën.
Sado te perpiqen te afrojne Serbine drejt Europes, ajo nuk ka qene dhe nuk eshte faktor stabiliteti. Hegjemonia qe kerkon te imponoje Serbia ndaj popujve te tjere te Ballkanit nuk duket se i shqeteson shume europianet dhe amerikanet… e keqja eshte se keshtu vepruan edhe me Putinin, duke toleruar pushtimin skandaloz te Krimese. Keshtu sillet edhe Serbia.
Fatkeqesi per shqiptaret ne Shqiperi qe udhehiqen nga politikane diletante dhe te korruptuar deri ne palce, te shantazhueshem. Kosova ka avantazhin e nje qeverie te pa korruptuar dhe nje krueminstri te pashantazhueshem.
EKSPERT KARI
Eshte koha kur shqiptaret duhet te kerkojne federate panshqiptare ne Ballkan si kunderpeshe ndaj nacionalizimit agresiv serb qe nuk ka ndryshuar qe nga shekujt e shkuar.Shfletoni dokumentat e lufterave ballkanike e me pas deri sot.