Donald Trump i ka kushtuar një pjesë të madhe të kësaj fushate presidenciale duke parë prapa dhe së pari duke kundërshtuar humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2020. Por në prapaskenë, ai dhe ekipi i tij po bëjnë plane për pushtet, të vendosur për të shmangur gabimet e 2016-ës. Për ata që pyesin se çfarë synon të bëjë Trump nëse votuesit amerikanë e kthejnë në Shtëpinë e Bardhë pas 12 muajsh, ish-presidenti po i parashtron të gjitha pak nga pak. Disa pjesë të vogla janë në faqen e tij të fushatës, një pjesë ka dalë në fjalimet e tij gjatë tubimeve apo është dokumentuar nga njerëz që ai u ka besuar të punojnë për përgatitjen e mandatit të tij të dytë.
Ata e quajnë planin “Agenda47”, një referencë që Trump të bëhet Presidenti i 47-të i Amerikës nëse ai fiton. Ai është favorit për të marrë nominimin e republikanëve, i cili do ta vinte sërish kundër presidentit demokrat Joe Biden, nëntorin e ardhshëm. 8 vjet më parë, kur Donald Trump nisi përpjekjet e tij për të fituar garën për Shtëpinë e Bardhë, ai e bëri këtë me një buxhet të kufizuar dhe një staf të vogël. Ai kishte një slogan, “Ta bëjmë Amerikën të madhe sërish”. Ai premtonte disa politika të padëgjuara, si ndërtimi i një muri kufitar dhe ndalimi i përkohshëm i myslimanëve nga hyrja në SHBA. Ai kishte edhe një qëndrim anti-establishment. Pas fitores së tij, ai filloi ta kthejë vizionin e tij politik në vepra, por me rezultate të dyshimta.
“Ndalimi i myslimanëve” – u godit në mënyrë të përsëritur nga gjykatat. Premtimi i tij për të ndërtuar një mur kufitar u vonua nga paditë dhe demokratët e Kongresit. Sipas mendimit të atyre në rrethin e Trump, ky ishte një dështim i përgatitjeve dhe një dështim i personelit të Trump. Këto ishin gabime që tani nuk kanë ndërmend t’i përsërisin nëse fitojnë në 2024.
Pak momente pasi Trump mbajti fjalimin e tij të inaugurimit më 20 janar 2017, ai hyri në Zyrën Ovale në orën 18:55 me Marc Lotter, i cili punonte në ekipin e tij të tranzicionit. Nga diskutimet që pasuan, Lotter thotë se e kuptoi shpejt se administrata e Trump nuk ishte e përgatitur për t’u marrë me “lëvizjen e anijes së madhe qeveritare sa Titaniku”, thotë ai për BBC. Por këtë herë, ai dhe veteranët e presidencës Trump po sigurohen që të jenë më të përgatitur, thotë ai, dhe po hartojnë një plan.
Disa nga deklaratat e Trump tani kufizohen me fantastiken. Qeveria e tij premton të investojë në makina fluturuese dhe të ndërtojë “qytetet e lirisë” në tokë të zbrazët federale, ku amerikanët mund të jetojnë dhe punojnë pa ligje të rënda.
Ka të tjera më të diskutueshme, siç është plani për të grumbulluar të pastrehët dhe për t’i zhvendosur ata në kampe jashtë qyteteve të SHBA-së derisa “të mund të identifikohen problemet e tyre”. Disa premtime anojnë drejtpërsëdrejti në betejat kulturore të vendit. Ai dëshiron që mësuesve të shkollave shtetërore t’u kërkohet të “përqafojnë vlerat patriotike”. Ai gjithashtu po dyfishon politikat proteksioniste, duke bërë thirrje për një “tarifë bazë universale” për të gjitha importet, e cila mund të rritet për vendet që përfshihen në praktika “të padrejta” tregtare.
Në lidhje me imigracionin, ai dëshiron të rivendosë politikën e mbajtjes së migrantëve pa dokumente në Meksikë teksa ata aplikojnë për azil. Ai gjithashtu po bën thirrje për t’i dhënë fund shtetësisë automatike për fëmijët e emigrantëve pa dokumente të lindur në tokën amerikane.
Ai po zotohet të shkurtojë “qindra miliarda” dollarë ndihma ndërkombëtare të SHBA dhe t’i japë fund luftës në Ukrainë. Sipas raporteve të medias, ai po mendon një tërheqje të SHBA-së nga NATO ose, së paku, të zvogëlojë përfshirjen amerikane në paktin e mbrojtjes transatlantike.
“Kërcënimi më i madh për qytetërimin perëndimor sot nuk është Rusia”, – thotë ai në një video të marsit. Sipas Lotter, çështja kryesore në axhendën e zotit Trump për vitin 2024 do të jetë energjia, rritja e prodhimit dhe ulja e faturave shtëpiake. Sipas tij, çmimet e larta të energjisë kanë qenë një forcë shtytëse e inflacionit që goditi vitet e para të presidencës Biden.
Këto politika përfaqësojnë kulmin e përpjekjeve të Trump për të ribërë Partinë Republikane sipas imazhit të tij. Konservatorizmi i George W Bush, John McCain dhe Mitt Romney, të nominuarit presidencialë të partisë në 4 zgjedhjet para fitores së Trump në 2016 është zhdukur.
“Partia ka evoluar. Nuk ka asnjë mënyrë tjetër për ta thënë këtë” – thotë Bryan Lanza, një strateg republikan me lidhje me fushatën e Trump. Partia e re Republikane, thotë Lanza, përzien konservatorizmin me një populizëm që tërheq votuesit e klasës punëtore, duke përfshirë edhe punëtorët që kanë lidhje tradicionale me Partinë Demokratike. Emigracioni, tregtia dhe një politikë e jashtme e përmbajtur e mbështetur tek “forca amerikane” janë pjesë thelbësore të axhendës së tanishme.
Shumë nga propozimet e Trump do të kërkojnë ndihmën e miratimit të ligjeve në një Kongres që, për momentin, kontrollohet pjesërisht nga demokratët që kundërshtojnë ashpër planet e tij. Të tjerat, si përfundimi i shtetësisë me të drejtën e lindjes, ndoshta shkelin Kushtetutën e SHBA-së dhe sigurisht që do të paditeshin në gjykata.
Megjithatë, ka disa premtime që janë brenda të drejtave të tij si shef ekzekutiv për t’i miratuar nëse ai dëshiron dhe nëse ka ndihmës besnikë dhe punonjës të qeverisë për të bërë punën. Dhe kjo është një pjesë e enigmës që Trump është përgatitur të trajtojë prej shumë kohësh. Në tetor 2020, pak para se të largohej nga detyra, Trump lëshoi një urdhër ekzekutiv duke krijuar një kategori të re të nëpunësve civilë. Këto pozicione të “Programit F” ishin role të larta politikëbërëse që tradicionalisht ishin zënë nga burokratët e qeverisë në karrierë. Sipas urdhrit të Trump, ata tani mund të shkarkohen dhe të zëvendësohen nga presidenti dhe stafi i tij i lartë politik.
Në fakt, kjo do të lejonte një president të pastronte mijëra punonjës të qeverisë dhe t’i zëvendësonte ata me besnikë. Joe Biden e anuloi shpejt urdhrin, por Trump premton se rizbatimi i tij do të jetë një nga aktet e para të presidencës së tij të re. Në videot e fushatës së tij dhe në fjalimet publike, ai mburret se çfarë do të arrijë me këtë ndryshim. “Ai do të gjejë dhe largojë radikalët, zelotët dhe marksistët që janë infiltruar në Departamentin Federal të Arsimit” – thotë ai në një video të janarit.
“Ne do të kalojmë reforma kritike duke bërë që çdo punonjës i degës ekzekutive të shkarkohet nga presidenti i Shteteve të Bashkuara. “Shteti i thellë” duhet dhe do të bëhet përgjegjës” – tha ai në tubimin e Karolinës së Jugut vitin e kaluar. Pas aparatit të fushatës së Trump janë një sërë organizatash të ngarkuara për të siguruar që vizioni i Trump do të zbatohet.
Qendra për Rinovimin e Amerikës dhe Instituti i Politikës së Parë të Amerikës, ku punon Lotter janë grupe me staf kryesisht nga ish-zyrtarë të lartë të Trumpit që po hartojnë dokumente që mund të ofrojnë një plan për zbatimin e politikave që Trump ka premtuar gjatë vitit të kaluar. Instituti i Partneritetit Konservativ, i cili rendit ish-shefin e stafit të Trump, Mark Meadows si një “partner të lartë”, rekruton, trajnon dhe gjen punë për konservatorët që mund t’i bashkohen një administrate të ardhshme presidenciale republikane.
Ata kanë përpiluar një bazë të dhënash të “ushtarëve këmbësorë” të gatshëm në riorientimin gjithëpërfshirës të burokracisë federale që Trump shpreson të arrijë. Është një zhvillim që i frikësohen disa nga ish-ndihmësit e Trump, të cilët janë bërë kritikë të tij.
“Nëse Trump do të zgjidhej për një mandat të dytë, nuk do të kishte njerëz të shëndoshë rreth tij”, – thotë Cassidy Hutchinson, e cila shërbeu si ndihmëse e lartë e Meadows dhe dëshmoi kundër Trump në seancat dëgjimore të Kongresit të 6 janarit të vitit të kaluar. Për mbështetësit e Trump, megjithatë, një ekip më i gatshëm të emëruarish dhe ndihmësish do të nënkuptojë një presidencë Trump që është më pak kaotike dhe më efektive në lëvizjet politike. Lotter parashikon që Trump të jetë në gjendje të parashtrojë në detaje planet e tij pas marrjes së detyrës.
“Këtu janë 50 politika, dhe këtu janë 50 urdhra ekzekutivë, dhe këtu janë 1500 pozicione që planifikoj të plotësoj”, – imagjinon Lotter, Trump duke folur: “Dhe këtu është paketa ime legjislative për të rikthyer energjinë, për të siguruar kufirin, për t’u marrë me inflacionin.” Një bisedë e tillë është shkak për shpresë dhe optimizëm në mesin e besimtarëve të Trump, por përcaktimi i një axhende të detajuar mund të bëjë që demokratët të jenë gati për të sulmuar.
“Të drejtat e abortit për shembull. Ata duan të kriminalizojnë atë që shumë njerëz e konsiderojnë si liri të arsyeshme” – thotë Craig Varoga, një konsulent politik demokrat. Ai thotë se ka mundësi që Trump mund të ndryshojë mendje dhe të hedhë poshtë të gjitha propozimet e politikave që kanë përgatitur këshilltarët e tij. Megjithatë Lanza e minimizon këtë mundësi sepse ky ekip e njeh shumë mirë Trump.
“Këta njerëz do të kenë besimin e presidentit për të qenë në administratë. A do të ndryshojë plani me kalimin e kohës? Sigurisht. Planet ndryshojnë.”
Sa u përket përpjekjeve të demokratëve për të sulmuar axhendën e Trump, Lanza është shpërfillës. Ai thotë se kritikët thanë të njëjtën gjë për propozimet e ish-presidentit edhe për fushatën në vitin 2016. “I frikësonte njerëzit dhe ishte provokues, por gjithsesi i bëri njerëzit të dëgjonin mesazhin e tij thelbësor”, thotë ai. “Ajo që Presidenti Trump bën vërtet mirë është se ai theu mitin se si elektorati i përgjigjet diçkaje të diskutueshme”. ©Marrë nga BBC, përshtati në shqip LAPSI.al
Bbc hale mondiale
Do tju qi robt
BBC KARI
ZERI I SORRROS BYTHQIRIT