Zgjerimi i finaleve të Kampionatit Evropian nga 16 në 24 ekipe është një lajm i mirë për transmetuesit dhe reklamuesit, por ka pasur disa efekte të padëshiruara. Njëri prej tyre është mundësia e shtuar për tensione të brendshme ballkanike, sidomos kur Kroacia, Serbia, Sllovenia dhe Shqipëria kualifikohen në të njëjtin turne.

Nga 55 vendet anëtare të UEFA-s, 7 janë vendet e ish-Jugosllavisë. Me shtimin e Shqipërisë, e cila ndan kufijtë me 3 prej tyre, si dhe me Greqinë, ka çuar në një sërë incidentesh që nga fillimi i turneut.

Një përmbledhje e shkurtër: Tifozët e Serbisë mbanin një pankartë të zbukuruar me hartën e Kosovës dhe fjalët “Jo dorëzim”. Lojtari shqiptar Mirlind Daku mbajti një megafon duke iu bashkuar thirrjeve të tifozëve “Të q… Serbinë” dhe “Të q… Maqedoninë” pas barazimit të skuadrës së tij me Kroacinë. Ai tani është pezulluar tashmë për dy ndeshje. Gazetari kosovar Arlind Sadiku bëri një gjest të shqiponjës dykrenore ndaj tifozëve serbë gjatë ndeshjes së tyre kundër Anglisë.

Atij iu hoqën kredencialet nga UEFA. Disa tifozë sllovenë iu bashkuan serbëve duke kënduar këngën nacionaliste serbe “Kosova është zemra e Serbisë”. Pas portës u vu re një pankartë gjatë ndeshjes Itali – Shqipëri ku shkruhej “Kosova është Shqipëri”. Tifozët e Kroacisë dhe Shqipërisë brohoritën “Vrite, vrite, vrite Serbin”, gjatë ndeshjes mes tyre. Serbia kërcënoi se do të largohej nga turneu.

Dhe kështu ka vijuar dhe mund të vazhdojë e vazhdojë me një seri përgjigjesh nga lojtarët dhe tifozët gjithnjë e më të acaruar. Trazirat në rajon nuk janë padyshim asgjë e re dhe futbolli po bëhet pika qendrore e shfaqjes së ndjenjave nacionaliste. Shqipërisë iu dha një fitore 3-0 në tavolinë në 2015-ën pasi një dron me një pankartë politike u shfaq mbi ndeshjen e tyre kualifikuese për Europian ndaj Serbisë në Beograd.

Pankartat politike janë një pamje e zakonshme në të gjithë futbollin e rajonit. “Nëse shkon në ndonjë ndeshje futbolli në Ballkan, gjithmonë ka slogane nacionaliste” – thotë Kenneth Morrison, profesor i Historisë moderne të Evropës Juglindore në Universitetin “De Montfort”.

“Dallimi këtu është se ato po transportohen edhe në arenën ndërkombëtare. Stadiumet janë një forum përmes të cilit shprehen ndjenjat nacionaliste. Kur je në këtë rajon duke folur me njerëzit, ata nuk i shprehin ato lloj ndjenjash në baza ditore. Por futbolli është një nga kanalet kryesore të transmetimit të ndjenjave nacionaliste” – thotë ai.

Pjesa më e madhe e tensionit aktual përqendrohet tek Kosova e cila shpalli pavarësinë në vitin 2008. Serbia kurrë nuk e ka njohur atë (as Rusia, Kina dhe Spanja ndër të tjera) dhe me gjasë nuk do ta njohë kurrë, gjë që është një burim zemërimi për shqiptarët, të cilët përbëjnë shumicën e popullatës kosovare.

E gjithë armiqësia është ndezur nga dhuna e tmerrshme në kujtesën e gjallë, plagët ende të papërpunuara nga konfliktet jugosllave të viteve 1991-2001. Serbia në përgjithësi nuk i pranon krimet e ushtrisë së saj të kryera gjatë atyre luftërave që kanë krijuar një armiqësi të qëndrueshme.

“Ky nuk është një burim paqëndrueshmërie si i tillë. Ata kanë kuptime shumë të ndryshme nacionaliste për njëri – tjetrin” – thotë Dr. Florian Bieber, drejtor i Qendrës për Studimet e Evropës Juglindore në Universitetin e Gracit. “Kroatët besojnë se serbët ishin kryesisht përgjegjës për luftërat në Jugosllavi dhe krimet e kryera në Kroaci. Dhe më pas sërish, serbët mendojnë për mënyrën në të cilën shumë prej tyre u dëbuan nga Kroacia në fund të luftës dhe e fajësojnë Kroacinë për këtë”. Presidenti populist i Serbisë, Aleksandar Vuçiq është i dhënë pas retorikës nacionaliste, e cila sigurisht nuk ka ndihmuar.

Ndonjëherë lidhjet mes futbollit dhe dhunës në rajon kanë qenë edhe më të theksuara. “Në vitet ’90 shumë nga grupet ultras të fansave u përdorën për të rekrutuar paraushtarakë” – thotë Dr Bieber. “Ata shpesh kishin lidhje me nëntokën kriminale dhe krijuan grupe që morën pjesë në luftëra. Pra, në vitet ’90 kishte një lidhje shumë të ngushtë midis krimeve më të këqija dhe tifozëve më radikalë të futbollit.

E megjithatë do të ishte gabim të supozohej se jeta e përditshme e serbëve, kroatëve, shqiptarëve dhe sllovenëve është aq e paqëndrueshme sa mund të sugjerojë ky turne. Shumë serbë shkojnë me pushime në Kroaci dhe anasjelltas. Gjuhët e Serbisë, Kroacisë dhe Bosnjës janë kryesisht të njëjta, kështu që njerëzit në ato vende dëgjojnë muzikën e njëri-tjetrit, shikojnë filmat e njëri-tjetrit dhe lexojnë librat e njëri-tjetrit.

“Ka një ndjenjë të përbashkët” – thotë Dr. Bieber. “Pra, ata kanë këtë prirje shumë kontradiktore në shoqëri. Nga njëra anë, kanë njerëz që ndërveprojnë me njëri-tjetrin, ndonjëherë në një mënyrë pozitive. Por pastaj ka këto histori nacionaliste, të cilat ushqehen shpesh nga lart poshtë. Njerëzit shoqërohen me atë që dëgjojnë në shkollë dhe lojërat e futbollit ndihmojnë ndonjëherë për të ndezur këtë antagonizëm”.

“Shumica e njerëzve në rajon duan të vazhdojnë me jetën e tyre” – thotë profesor Williams. “Ata duan të jetojnë në paqe, duan mundësi më të mira ekonomike për veten dhe fëmijët e tyre. Ata janë të sëmurë nga paqëndrueshmëria”. Ata ndoshta presin me padurim një kohë më të qetë, kur futbolli të ketë mbaruar. Ata dhe UEFA së paku mund të falënderojnë që për shkak të rezultateve të së hënës mbrëma, Serbia nuk do të ketë më mundësi të luajë kundër Kroacisë ose Shqipërisë në sfidë me eliminim të drejtpërdrejtë. ©Marrë nga “The Telegraph”, përshtati në shqip LAPSI.al

LEXO EDHE: Polemika/ A duhet të vazhdojë Silvinjo? Dilema para kontratës së re