Kompani të tjera perëndimore po largohen nga Rusia

Një numër jashtëzakonisht i madh i kompanive evropiane po largohen aktualisht nga tregu rus. Industria e automobilave është veçanërisht e prekur.

Çfarë kanë të përbashkët këto kompani thelbësisht të ndryshme? Toyota nga Japonia, Nokian Tyres nga Finlanda, Continental nga Gjermania, TotalEnergies dhe Leroy Merlin nga Franca, Ikea nga Suedia, Smurfit Kappa nga Irlanda, Swarovski nga Austria? Në vetëm një muaj, në mars 2023, ata të gjithë u tërhoqën plotësisht ose pjesërisht nga Rusia ose njoftuan shitjen e ardhshme të biznesit të tyre në tregun rus.

Kjo listë gjithashtu pritet të plotësohet edhe me Volkswagen-in. Prodhuesi më i madh i automjeteve në Evropë kishte vendosur të dorëzonte fabrikën e tij në Kaluga në mes të marsit, por asetet e tij u ngrinë nga një gjykatë ruse. Dhe së dyti vjen Henkel: që në shkurt, prodhuesi gjerman i kimikateve shtëpiake njoftoi se po synonte të shesë njëmbëdhjetë fabrikat e tij në Rusi në tremujorin e parë të 2023.

Disa valë shitjesh që nga sulmi rus në Ukrainë

Duket si një valë e re e madhe tërheqjeje nga kompanitë perëndimore. E para dhe më e rëndësishmja ndodhi në fund të shkurtit, fillimi i marsit 2022, kur shumë kompani të huaja vendosën pezullimin e aktiviteteve të tyre në tregun rus menjëherë pas sulmit masiv të Rusisë ndaj Ukrainës. Ata mbyllën dyqanet, ndaluan prodhimin, investimet dhe eksportet në Rusi – dhe filluan të prisnin për të parë se si do të shkonin gjërat.

Por shumë kompani tashmë po veprojnë sipas parimit “mos bëj asgjë dhe zbut humbjet”. Shembujt përfshijnë grupin britanik të naftës BP, zinxhirin amerikan të ushqimit të shpejtë McDonald’s, prodhuesin gjerman të automjeteve komerciale Daimler Truck dhe zinxhirin e dyqaneve DIY Obi. Ose prodhuesin francez të automjeteve Renault: në maj, ai thjesht ia shiti aksionet prodhuesit të Lada Avtovaz, institutit rus të kërkimit të automobilave NAMI dhe të gjithë fabrikën e Moskës qeverisë së qytetit.

Në muajt në vijim, pasuan valë tërheqjesh. Kështu, në tetor, shembujt më të spikatur, për t’u kufizuar në industrinë e automobilave, ishin grupi gjerman Mercedes-Benz, Korporata Amerikane Ford si dhe prodhuesi japonez Nissan, ky i fundit gjithashtu ka shitur fabrikën dhe qendrën e tij kërkimore në Shën Petersburg në institutin NAMI.

‘Blerësi’ ose ‘përfituesi’ i aseteve perëndimore ishte shpesh menaxhmenti lokal, të cilit në përgjithësi i mungon kapitali dhe njohuritë për të paguar shitësin në mënyrë adekuate dhe për zhvillimin teknologjik të fabrikave të blera.

Prandaj, një valë e re mosangazhimesh po përfshin industrinë ruse të automobilave, veçanërisht në grupet më të suksesshme para luftës në Ukrainë: në Kaluga, në jug-perëndim të Moskës dhe në rajonin e Shën Petersburgut.

Pse Moska po lejon tani më shumë shitje biznesi?

Që nga 5 marsi, fabrika e vajit motorik Kaluga nuk i përket më grupit francez TotalEnergies. Më 8 mars, Continental raportoi “diskutime të avancuara” në lidhje me shitjen e fabrikës së gomave në Kaluga, me “miratimet rregullatore” ende në pritje. Më 14 mars, autorizime të tilla iu dhanë prodhuesit finlandez Nokian Tyres: Fabrika pranë Shën Petersburgut u ble nga grupi rus i naftës Tatneft. Më 16 mars, Kremlini njoftoi se po punonte për transferimin e fabrikës së Toyota-s në Shën Petersburg në institutin NAMI.

Duket se disa investitorë perëndimorë po gjejnë mundësinë (ose marrin leje) për të marrë të paktën sado pak para për asetet e tyre në Rusi. Të tjerët, nga ana tjetër, de facto duhet të heqin dorë nga asetet e tyre në mënyrë që të mund të largohen ligjërisht nga tregu rus dhe të mbrohen nga ankesat e mundshme – një vendim aktual i Kremlinit parashikon një taksë të barabartë me dhjetë për qind të gjysmës së vlerës së tregut. Në disa raste, ndoshta është edhe opsioni i një kthimi të mundshëm dhe ndoshta të paktën kthimin e pjesshëm të pronës.

Prandaj mund të pyesim se cila është logjika që udhëheq Moskën (disa vendime merren nga Vladimir Putin personalisht) kur autorizon kompanitë nga “shtetet jomiqësore” të Perëndimit të shesin kompanitë e tyre. Një pyetje tjetër lidhet me këtë: Pse, një vit pas fillimit të luftës së madhe të agresionit të Rusisë, numri i autorizimeve të tilla po rritet me shpejtësi? A është një rastësi – apo një tendencë?

Fakti që këto marrëveshje janë përgatitur për një kohë të gjatë argumenton në favor të rastësisë. Kështu, Toyota kishte njoftuar tashmë në shtator 2022 mbylljen përfundimtare të uzinës në Shën Petersburg, TotalEnergies tashmë kishte ndërprerë prodhimin në Kaluga në fund të prillit 2022. Shembulli i Ikea-s dëshmon se shitja e aktiviteteve ruse mund të zgjatet për një vit të tërë. Grupi suedez i kishte mbyllur dyqanet e mobiljeve menjëherë pas pushtimit rus të Ukrainës, por ishte në gjendje t’i dorëzonte pronarit të tij të ri vetëm të fundit nga tre fabrikat e tij në Rusi tani, më 24 mars.

Disa kompani perëndimore shpresonin për shitje me çmim të ulët

Është e qartë se disa kompani perëndimore ende dëshironin të merrnin diçka nga asetet e tyre ruse në vend që t’i zhvlerësonin plotësisht ato përballë tmerrit të agresionit rus. Përveç Ikeas, Nokian ose Henkel-it të përmendura tashmë, specialisti i paketimit Smurfit Kappa është në këtë listë. Kompania irlandeze deklaroi tërheqjen nga Rusia në prill 2022, por finalizoi vetëm shitjen e tre fabrikave në rajonin e Shën Petersburgut dhe një fabrike në Moskë më 23 mars 2023.

Fakti që shitja e aseteve në Rusi rezulton të jetë kaq e ndërlikuar dhe kërkon shumë kohë, sigurisht që është për shkak të dëshirës së kuptueshme të blerësve për të ulur sa më shumë çmimin. Një arsye tjetër mund të jetë se qeveria ruse qëllimisht refuzoi lejet me shpresën se disa investitorë perëndimorë mund të vendosin të qëndrojnë.

Por më së voni në fillim të vitit 2023, me afrimin e njëvjetorit të sulmit në Ukrainë dhe pa fund të luftës, ato shpresa u shuan. Prandaj, mund të supozohet se Moska ka dhënë autorizime më shpejt në mënyrë që të rikthejë në shërbim fabrikat që janë ndalur, të paktën në gjysmë të rrugës, ose për të siguruar përfundimisht prodhimin e vazhdueshëm me pronarë të rinj. Kjo mund të jetë një nga arsyet e valës aktuale të largimeve./DW