Në dy javë, me luftën midis Izraelit dhe Hamasit pamë përpjekjen e SHBA-ve për të ngadalësuar përshkallëzimin e situatës, por edhe përqafimin midis Xi, Putin dhe Jugut të Madh. Bota ka ndryshuar shumë, në dëm të Perëndimit. Duket si një rikthim i “doktrinës Hemingway”: “Si u futa në telashe? Së pari gradualisht, pastaj brutalisht”.
Nga Federico Rampini
Në dy javë bota ka ndryshuar shumë në dëmin tonë, nëse me “ne” nënkuptojmë Perëndimin. Ose të paktën perceptimi ynë për botën, për ekuilibrat e saj gjeopolitikë dhe marrëdhëniet e forcave janë përkeqësuar në mënyrë drastike.
Sulmi i egër i Hamasit kundër popullatës civile izraelite ishte shpërthyes i një sërë reagimesh të ashpra. Pamë kundërofensivën nga forcat e armatosura izraelite, demonstrata pro-Hamasit në sheshet e Evropës, por edhe në kampuset amerikane dhe se si u ngritën të gjitha kombet islame. Pamë akte terroriste në Francë dhe Belgjikë. Një nga pasojat ishte dobësimi i menjëhershëm i rolit të udhëheqësve arabë ose islamikë të njohur si pro-perëndimore ose më pak anti-izraelitë (Egjipti, Jordania, Arabia Saudite, Emiratet). Brenda vetë Perëndimit, ndarjet më të rrezikshme politike u shfaqën pikërisht në fuqinë udhëheqëse, Amerikën.
Në sfond, pati një ngjarje tjetër që ndodhi ditët e fundit dhe që është domethënëse. Samiti i Pekinit ku Xi Jinping festoi 10-vjetorin e iniciativës së tij “Brez dhe Rrugë” e quajtur edhe “Rrugët e Reja të Mëndafshit”. Përveç një përqafimi tjetër midis Xi dhe Vladimir Putin, ai samit mblodhi së bashku një grup të madh liderësh nga jugu global duke theksuar ndarjen e re të botës në blloqe. Qëndrimi ndaj Hamasit kontribuon në theksimin e linjave ideologjike në pro dhe kundër.
Një historian amerikan dhe teoricien me autoritet në gjeopolitikë, Walter Russell Mead kujton një fragment nga romani i Ernest Hemingway, “Dhe dielli lind” i vitit 1926 në lidhje me dy javët e fundit. Është dialogu mes dy personazheve në roman ku Bill Gorton pyet Mike Campbell: “Si përfundove i falimentuar?” Përgjigja ishte: “Në dy mënyra. Fillimisht gradualisht dhe pastaj të gjitha përnjëherë.”
Është metafora e asaj që, sipas Russell Mead, po ndodh me perandorinë amerikane, ose me Pax Americana apo dhe me fuqinë parandaluese të Shteteve të Bashkuara. Së pari dhe për shumë vite ajo u përkeqësua pak nga pak. Pastaj dobësia e saj u zbulua në mënyrë brutale, përmes një zinxhiri ngjarjesh shumë të afërta. Armiqtë e Amerikës ndjehen tashmë të inkurajuar, mbështesin njëri-tjetrin, imitojnë njëri-tjetrin.
Ofensivat e përsëritura të Putinit që mbetën pa një përgjigje efektive (nga lufta e Gjeorgjisë në 2008 deri në aneksimin e Krimesë në 2014) sollën agresionin kundër Ukrainës në 2022. Çmimi që ka paguar Putini është i konsiderueshëm, por deri tani nuk ka qenë fatal falë mbështetjes së Kinës. Kjo u dha të tjerëve idenë se Perëndimi mund të sfidohej pa u ndëshkuar. Në Lindjen e Mesme ka pasur shenja të ndryshme të tërheqjes së Amerikës. “Vija e kuqe” e famshme e shpallur nga Barack Obama për diktatorin sirian, Assad (ultimatumi kundër përdorimit të armëve kimike për masakrimin e civilëve) u shkel pa pasur pasoja, rrëshqitja e Irakut në orbitën iraniane, braktisja e Afganistanit tek talebanët.
Sipas disave (republikanëve të SHBA), kjo seri dështimesh dhe dobësish përfshin edhe paktin bërthamor me Iranin, i kërkuar nga Obama. Ai i dha regjimit të Ajatollahëve prova se mund të mashtrojë Perëndimin për një ngadalësim të paqartë të programit bërthamor në këmbim të një ekonomie më të madhe. Një gabim i përsëritur ende edhe nga Biden me marrëveshjen e fundit të 6 miliardëve dollarë në këmbim të lirimit të pengjeve amerikane.
Në listën e gabimeve të të gjithë Perëndimit, përfshirë Izraelin, duhet shtuar se që nga viti 2005 u mendua të kanalizonte ndihma humanitare për popullin palestinez duke ia dorëzuar menaxhimit të Hamasit, i cili mendonte vetëm për raketa duke lënë nënshtetasit e tij në mjerim.
Në Lindjen e Largët, Kina ka marrë pjesën e saj të aprovimit të perëndimit. Për shembull, në një nivel rreptësisht ushtarak, kur ajo shkeli marrëveshjet dhe ligjet ndërkombëtare pa pasur pasoja me pushtimin dhe militarizimin e ishujve të ndryshëm të diskutuar të fqinjëve të saj. Përshkallëzimi i kërcënimeve ushtarake kundër Tajvanit, incidentet kufitare me Indinë, Vietnamin dhe Filipinet janë shumë shenja të tjera se agresioni nuk ka hasur në kundër-reagime të fuqishme ose nuk ka çuar në disavantazhe të konsiderueshme. Ndër ngjarjet e fundit mund të shtojmë rilindjen e një marrëveshjeje harmonike midis Pekinit, Moskës dhe Phenianit si në agimin e Luftës së Ftohtë në 1950, në kundërshtim me rezolutat e OKB-së kundër Koresë së Veriut, e cila vendosi sanksione, të votuara nga vetë Kina dhe Rusia.
Ajo që bashkon Ukrainën dhe Izraelin
Joe Biden që është duke kërkuar fonde të reja nga Kongresi për të ndihmuar Ukrainën dhe Izraelin (74 miliardë dollarë të tjerë menjëherë, të destinuara të shtohen) i ka bashkuar këto dy konflikte nën një temë të përbashkët që është mbrojtja e lirisë dhe demokracisë. Në fakt, nëse Ukraina është një shtet demokratik dhe sovran, rënia e të cilit do të ishte një goditje për vlerat perëndimore, nga ana tjetër, Izraeli është e vetmja demokraci në Lindjen e Mesme (edhe nëse na pëlqen apo jo kryeministri aktual).
Amerika mund ta përballojë të luftojë në dy fronte, tha Biden, dhe kjo deklaratë është e papranueshme. Aq më tepër që po flasim për konflikte në të cilat Shtetet e Bashkuara nuk janë të përfshira drejtpërdrejt. Nuk kanë dërguar trupa apo të kenë angazhuar avionë apo anije në luftime (të paktën tani për tani). Barra ekonomike është shumë modeste në krahasim me luftërat e kaluara si Vietnami, Afganistani, Iraku. Cenueshmëria amerikane dhe ajo perëndimore është e një lloji krejtësisht të ndryshëm. Ka të bëjë me stabilitetin e aleancave të saj dhe stabilitetin e frontit të brendshëm.
Të nënvlerësosh Iranin, çfarë gabimi
Sa u përket aleancave, duke mbetur në Lindjen e Mesme, është e habitshme që as Shtetet e Bashkuara, as Izraeli dhe as miqtë e tyre arabo-afrikanë nuk e kuptuan se sa shumë Irani ishte “betuar për vdekje” ndaj procesit të shkrirjes apo ndryshimit të hartave gjeopolitike të asaj zone.
Pas Marrëveshjes së Abrahamit (2020) që afroi Emiratet, Bahreinin, Marokun dhe Sudanin me Izraelin, finalja e madhe ishte përfshirja në të e Arabisë Saudite të Princit Mohammed bin Salman. Një epokë që kishte zgjatur që nga viti 1947 do të kishte marrë fund. Një epokë e shënuar nga dëshira e shumë lidershipeve të Lindjes së Mesme për të shkatërruar Izraelin dhe në të njëjtën kohë për të përdorur Izraelin (dhe Amerikën mbrojtëse të tij) si një alibi dhe “kokë turku” për të orientuar zemërimin e popujve të tyre, të ardhmen e të cilëve vetë klasat sunduese ua kishin shkatërruar. Nëse kursi i ri saudit do të kishte qenë i suksesshëm, Irani do ta kishte parë veten të rrethuar nga një kordon izraelito-arab… njëlloj si Putini nga kordoni i vendeve që i përkasin Bashkimit Evropian dhe NATO-s.
As Biden, as Netanyahu dhe as MbS nuk e kuptuan se Irani ishte i gatshëm të derdhte lumenj gjaku në atë zonë për të parandaluar skenarin që do të kalonte Ajatollahët në anën humbëse. Ky gabim i politikës është të paktën po aq serioz sa debakli i inteligjencës izraelite në lidhje me përgatitjet ushtarake të Hamasit. Tani të gjithë armiqtë e Perëndimit po gëzohen haptazi. Kina i bashkohet Rusisë në shmangien e çdo dënimi ndaj Hamasit, në mënyrë që të çimentojë lidhjet me një botë islame që mbyll një sy ndaj trajtimit që Pekini bën ndaj myslimanëve të tij (ujgurët ku Islami është zhdukur nga kokat e tyre).
Xi, Putin dhe Jugu i Madh përqafojnë njëri-tjetrin
Samiti i Pekinit kushtuar 10-vjetorit të “Rrugëve të Reja të Mëndafshit” u zhvillua rastësisht në të njëjtat ditë me tragjedinë në Lindjen e Mesme. Ai samit kishte shumë kuptime. Ai u braktis për herë të parë nga evropianët, me përjashtimin e vetëm të hungarezit Orban, duke konfirmuar se klima e luftës së re të ftohtë imponon zgjedhje të qarta fushash. Ishte një samit ku u fol pak për ekonominë, investimet, infrastrukturën edhe sepse në atë zonë, bilanci i trilionëve të investuar ose më shpesh të huazuara nga Kina është më pak emocionues se sa do të duhej.
U fol shumë më tepër për politikën e jashtme, gjithmonë me tonet e një gjyqi kundër Perëndimit, vendit udhëheqës të tij që janë Shtetet e Bashkuara dhe rendi global ende tepër amerikano-central që Republika Popullore e Kinës synon të çmontojë dhe zëvendësojë. Mbledhja e Jugut të Madh Global në Pekin ishte një lloj “numërimi” i qeverive që kanë armiqësi me Perëndimin, me historinë e tij, me vlerat e tij.
Sheshet tona kundër nesh, të tyret… gjithashtu
Gjatë Luftës së Parë të Ftohtë, në një konferencë ndërkombëtare në 1955 në Bandung (Indonezi), u inaugurua lëvizja e njohur edhe si “Bota e Tretë”, sepse zyrtarisht nuk donte të mbante anën e as të parës (Perëndimit) dhe as të dytës (bllokut komunist të komanduar nga Bashkimi Sovjetik). Megjithatë, në realitet, udhëheqësit më me ndikim të asaj “Bote të Tretë” ishin si Nehru indian: ata shikonin më me simpati socializmin sovjetik.
Samiti i Pekinit i vitit 2023 mund të mbahet mend si një ngjarje e ngjashme, me shumë liderë afrikanë dhe amerikano-jugorë që deklaruan mos-angazhim, por të pasur me propagandë anti-perëndimore. Duke konfirmuar vështirësinë në të cilën po lundron Perëndimi, ka një asimetri në krahasim. Sheshet e Londrës dhe Berlinit, plus disa sheshe italiane, si dhe shumë qytete të SHBA-së dhe shumica e kampuseve universitare amerikane, u dominuan nga demonstratat pro-palestineze që shpesh bëheshin hapur pro-Hamasit.
Në ato demonstrata, dënimi i Izraelit ishte i përzier me dënimin e Amerikës dhe të gjithë Perëndimit. Në anën tjetër? Në kryeqytetet arabe, në Afrikë, në Rusi dhe Kinë, nuk pati demonstrata solidariteti me fëmijët e vrarë izraelitë; asnjë protestë kundër masakrës së Hamasit. Në Bruksel apo Paris nuk pamë bashkësitë lokale islamike të dilnin në rrugë për të shprehur ngushëllime me viktimat franceze dhe suedeze të terrorizmit xhihadist. Kjo asimetri, siç kujtoj në segmentin tjetër, është një nga (shumë) problemet e Bidenit. ©Marrë nga Corriere della Sera, përshtati në shqip LAPSI.al
perndim kari
“perendimi” qe po mundohet me shume sforco ta mbroje e ta justifikoje autori, nuk ka kuptuar nje gje te madhe.
Ligjin dhe komanden e ka ai qe prodhon me shume, eshte me i forte ekonomikisht. Me pak fjale, ne ekonomine boterore, kush jep me shume ka edhe privilegjin ta drejtoje ate.
Ky “perendimi”, as 15 % e botes, nuk prodhon gje e prape do te beje ligjin.
“Perandoria Amerikane” eshte ndoshta perandoria me jete shkurter qe njeh historia. Mbase nga qe e vetmja e ngjashme me te ka qene ajo e Xhingis Khanit, me objektiv vetem zhvatjen e plackitjen e te tjereve e aspak e ngjashme me te tjerat qe sollen edhe nje fare zhvillimi e respektimi te popujve qe zoteronin.
Perendimi kur te vije koha te levize cizmen do e levize e do e levize fort o rrot kari. Perendimi ka me vete te drejten morale, njeriun e lire dhe te cluruar nga dogma. Ndaj perendimi eshte enderr per cdo qenie te lire dhe clirues potencialesh per njeriun. Po kto gjera koka jote andollake qe ha byrek me llall se kupton
O “tirons” prej Progonati, si do ta “levize cizmen”, ashtu si e levizi ne Vietnam, Irak apo si ne Afganistan?
Ka edhe nje tjeter model “levizjeje”, si ato ne Kili e Ameriken Latine e qendrore, prej nga ku po e zbythin pa shume zhurme dita-dites.
Hajde,shpikni ndonje pandemi te re se ajo ju ka ngelur juve dashnoreve te lirise qe edhe ne hale publike per te bere shuren nuk ju lejonin pa deshmi varikarksinimi.
Jeni bere tamam si Bepini qe thoshte “ta tregon Islami ty”.
Po he mo analist i karit,pse nuk dolen njerezit ne perkrahje te izraelit?!
ZOTI E KRIJOJ HUMBJEN DHE SUKSESIN DHE I TREGOJ QARTE SE SI FILLOJN DHE SI ZHDUKEN NE KURAN DHE SYNET PROFETIK NJERZIT JAN NJERZ GJITH NJELLOJ SI NE SISTEM FUNKSIONI SI NE SISTEM LOGJIK SEJCILI DON TE DREJTEN HAKUN .DHE SPRANON PADREJTESI TI BEHET JAN NJELLOJ NDRYSHOJN NE ANGAZHIM DIKUSH NE RRUGEN E HUMBJES DIKUSH PENDOHET NDRYSHON SHPETON DIKUSH NE RRUGEN E SHPETIMIT ESHTE INTERESANTE SE DUAN VETEN DHE DISA ANGAZHOHEN NE RUGEN E HUMBJES DHE MENDOJN SE PO SHPETOJN DUAN VETEN DHE ANGAZHOHEN NE CDO TE KEQE NDAJ NJERZVE NDERKOHE QE ME KRIJIM DHE UDHEZIM ZOTI NA BERI QE ANAZHIMI JON NESE SI THOT AI TA KEMI PER VETE DOBI OSE KUNDER VULLNETIT TIJE DHE TA KEMI ANGAZHIMIN KUNDER TJERVE KUNDER VETES TON DHE PERFUNDOJM OSE OPENDIM DHE MESHIR NESE NA PRANON AI OSE NDESHKIM NGA CDO AN NJERZIT ZGJELLIN PER CDO ZHVILLIM KA ANALIZ NGA CDO KENDVESHTRIM PER NJERZIT INTELIGJEN VLERSIM PERVOJ DHE ZGJELLJE ESHTE PJES NATYRALITETI NJERZOR DUN SUKSESIN POR JO HUMBJEN POR PER RASTIN VERTET KY ZHVILLIM PLOT MLLEF DHE I PADREJT PER NJE PERIULL TE GJAT KA SJELL NDRYSHIME KUDO SI KURR ME PAR AFAT GJATA KU FJALA PADREJTESI .NE MEZIN NJERZOR SA VJEN DHE I ZVOGLOHET FRYMARRJA DHE FJALA HAK SA VJEN E SHTOHET SE TASHME SI I FUQISHMI SI I DOBTI SEJCILI SHEH PJESEN E VET NE CDO KUPTIM DHE ASNJERIT SI RALIZOHET AS SIGURIJA AS SUKSESI PA U ZBATU GJITHA RRUGET JO TE INTERESIT POR TE HAKUT PER GJITHCKA KESHTU I KUPTOJ UN GJERAT DUKE U NISUR NGA KENDVESHTRIMI KRIJIM FUNKSION UDHEZIM NATYRALITET DHE PERFUNDON ME TERMIN GJUH KOMUNIKIMI VLERSIM PRECIZ FILOZOFIK I FJALES QE FLAS MBASI CDO FJAL EMER FJALE ESHTE NJE KAPITULL HYJNOR PER TE CILIN ZOTI FLET NE KURAN DHE SYNET PERGJEGJSIT E SAJE SI PER TE LEJUAREN SI TE NDALUAREN TE KUNDERTAT SE FJALA QE FLASIM ESHTE VEPRIMI RENDIMENTI QE KRUHET NESE KA ANGAZHIM VULLNET PER TE E NESE FLALA ESHTE E KEQE RRENOHET GJITH BOTA DHE NESE PERDORET FJALA MIRE KA GJITH BOTA DOBI SENSI INTELIGJEN PER MUA NE DIKTIM VLERSIM DHE PERCAKTIM ESHTE VETEM SHENJAT E ZHVILLIMIT VLERSIMI GJUHES KOMUNIKIMIT FJALES LOGJIKA QART QET DHE KESHTU PROLLOHEN MILIONA SHPREHJE TE DOBISHME . ME SHPEJTESI POR KUFIZOHEM SEPSE ORJENITIMI PLOTESUAR KA HAKUN DHE KET FETVA E JAPIN VETEM DIETARET DHE ATO NE KOSULTIM TE IMTESISHEM NE GRUP PER ANGAZHIMIN SHPREHJE PA DITUR ASGJE NGA THELLESIJA E HAKUT HYJNORE ESHTE HADITHI MBROJTES PROFETIK KUR NUK DIN PER DICKA MBESHTETU NE ALLAH ME MENDIM TE MIRE DHE BEJ BISMILAH JE NE RRUG TE DREJT . THESH DUKE U THELLUAR MENDIMI FJALA VEPRA MIRE PER FILLESTARET NE ANGAZHIM NE TE MIRE I RRESHTON NE KRAHUN E TE MIRES BEHUNI EDHE JU TE TILLE DHE PERFITOJN TE GJITH
‘Silent majority’ i thone shumices o pall kari
analistet perendimore suedeze konkludonin ne 2022 se ukraina s’ka naziste se ata ishin ne fakt patriote, ska gje se dergonin predhat ne spitalet e dyqanet e dombasit.
Po separatistët të mbështetur nga Rusia çfarë bënin në atë kohë dhe çfarë bëjnë tani?? Të shkretët janë engjëjt vetëm një avion rrëzuan me 260 përsona në bord!!! Por të mos folur për të tjera.
Keto jane komentet e Rampinit, qe kush e njeh, eshte nje komentues i te majtes italiane. Gjera te tilla ish komunistet i kane folozofuar me kohe por kane dale gjithmone bluf. Edhe ju komuniste, apo frekuentues te xhamive, mos u frymezoni shume..eshte budallallik dhe nuk do ndodhi!
Tunelet sekrete të Luftës së Dytë Botërore do të hapen për publikun
Publikuar më: 21/10/2023, ora 13:21
Priten të jenë atraksionet turistike më spektakolare të nëndheshme në Londër. Bëhet fjalë për një seri tunelesh të Luftës së Dytë Botërore, rikonstruktimi i të cilave do të kushtojë 268 milionë dollarë dhe do të mbarojë në vitin 2027.
Ish-tunelet e spiunazhit që dikur mbroheshin nga Akti i Sekreteve Zyrtare të Mbretërisë së Bashkuar, ndodhen rreth 40 metra nën stacionin e metrosë, Chancery Lane në High Holborn. Ato u ndërtuan në vitet 1940 për të strehuar londinezët nga fushata e bombardimeve Blitz, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kjo ishte dhe hera e fundit që ishin të hapura për të gjithë.
Pas luftës, tunelet u zgjeruan dhe në to u ngrit “Kingsway Telephone Exchange”, që në vitet 1950 shërbente për komunikimet e brendshme, gjatë Luftës së Ftohtë. Atje shtrihej një rrjet i madh prej 5000 kabllosh dhe angazhoheshin rreth 200 punëtorë. Teknologjia pas qendrës telefonike u vjetërua nga fundi i dekadës, ndaj u çaktivizua. Tani, CEO i “The London Tunnels”, (Tunelet Londineze), dëshiron të sjellë në jetë historinë e këtyre tuneleve për vizitorët.
Tunelet sekrete të Luftës së Dytë Botërore do të hapen për publikun
Publikuar më: 21/10/2023, ora 13:21
Priten të jenë atraksionet turistike më spektakolare të nëndheshme në Londër. Bëhet fjalë për një seri tunelesh të Luftës së Dytë Botërore, rikonstruktimi i të cilave do të kushtojë 268 milionë dollarë dhe do të mbarojë në vitin 2027.
Ish-tunelet e spiunazhit që dikur mbroheshin nga Akti i Sekreteve Zyrtare të Mbretërisë së Bashkuar, ndodhen rreth 40 metra nën stacionin e metrosë, Chancery Lane në High Holborn. Ato u ndërtuan në vitet 1940 për të strehuar londinezët nga fushata e bombardimeve Blitz, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kjo ishte dhe hera e fundit që ishin të hapura për të gjithë.
Pas luftës, tunelet u zgjeruan dhe në to u ngrit “Kingsway Telephone Exchange”, që në vitet 1950 shërbente për komunikimet e brendshme, gjatë Luftës së Ftohtë. Atje shtrihej një rrjet i madh prej 5000 kabllosh dhe angazhoheshin rreth 200 punëtorë. Teknologjia pas qendrës telefonike u vjetërua nga fundi i dekadës, ndaj u çaktivizua. Tani, CEO i “The London Tunnels”, (Tunelet Londineze), dëshiron të sjellë në jetë historinë e këtyre tuneleve për vizitorët.
Enver krimineli ishte burre i mire, fajin e kishte mehmet psikopati.