Italia dëshiron t’ia transferojë Shqipërisë procedurat e saj për azilkërkuesit. Shtetet e tjera duan të ndjekin shembullin. A është vërtet kjo e ardhmja e politikës së BE-së për refugjatët?
Nga “Die Tageszeitung”
Shkëmbinjtë përballë Gjadrit ngrihen mbi një fushë të gjelbëruar bregdetare. Dikur ushtarakët hapën shpella të thella në malin e bregut verior të Adriatikut në Shqipëri. Aty u vendosën avionë luftarakë për të zmbrapsur një sulm të mundshëm nga Jugosllavia. Në vitin 2000, ushtria hoqi dorë nga aeroporti dhe disa shtëpi banimi u ndërtuan në pistë. Por shumë prej tyre tashmë kanë tejmbushur peizazhin. Nga andej ikën të parët ushtarakët dhe pastaj njerëzit. Tani dëgjohet vetëm zhurma e ekskavatorëve që thyejnë gurë nga shkëmbinjtë për të siguruar materiale ndërtimi. “Në fakt këtu kanë mbetur vetëm të moshuarit” – thotë Roger, një student i shkencave politike, pikërisht nga Gjadri.
Ai ka veshur një këmishë të gjerë, pantallona të gjera, flokët e tij janë të rruara, syzet e tij janë ngjyrë të artë. Ai ka lindur këtu dhe tani studion në Tiranë, por nuk dëshiron të heqë dorë nga atdheu. Sa herë që mundet, udhëton dy orët me makinë dhe ditët e pushimit i kalon me prindërit. “Këtu jetonin 4000 njerëz. Nuk kanë mbetur as 1000” – thotë Roger. Ndoshta edhe ai vetë mund të shkojë diku tjetër, thotë ai.
Por mbase në Gjadër tani gjithçka do të ndryshojë, sepse këtu do të vijnë sërish njerëz, në fakt mijëra. Bota befas është e interesuar për qytetin e vogël dhe Roger pëlqen ta tregojë atë dhe të flasë për “MIG-ët” që dikur ishin vendosur këtu. Ai megjithatë nuk preferon të japë mbiemrin e tij.
“Qeveria nuk na informoi kurrë zyrtarisht, por kishte zëra në fshat që një vit më parë” – thotë Roger. Në shtator, kryeministrja e Italisë Giorgia Meloni dhe homologu i saj shqiptar Edi Rama prezantuan marrëveshjen. Italia do të lejohej të ngrinte dy kampe internimi në portin e vendpushimit bregdetar të Shëngjinit dhe një tjetër 15 kilometra më në veri, në Gjadër. 3000 persona do të mbahen aty në të njëjtën kohë derisa të merret një vendim për kërkesat e tyre për azil. Kjo do të thotë 36 000 në vit. Të pranuarit do të udhëtojnë drejt Italisë ndërsa të tjerët do të deportohen direkt. Është modeli i parë i këtij lloji.
Fillimi u paralajmërua për 20 maj. “Mezi pres atë që Italia do të bëjë së bashku me Shqipërinë,” tha Ministrja Federale e Brendshme Nancy Faeser (SPD) të hënën për Stern . Procedurat italiane të azilit në Shqipëri janë “një model interesant”. Por ka pak për të parë ende. Një ditë pas datës së fillimit, një plak me një jelek me shikueshmëri të lartë qëndron në hyrje të lokacionit ushtarak dhe kamionët hyjnë brenda. Brenda, pllakat e grumbulluara për kontejnerë shtrihen në tokë. Mediat shqiptare shkruajnë se kampi nuk do të përfundojë deri në nëntor dhe se vendi do të duhet të çminohet.
Është vetëm pak kilometra nga kufiri me Malin e Zi. “Refugjatët kanë kaluar këtu prej një kohë të gjatë”, thotë Roger. “Mund t’i shihje ata duke vrapuar në veri” – tregon ai nga malet.” Shumë njerëz nga Gjadri tani jetojnë në Itali apo Gjermani. “Por ndryshimi me refugjatët është se ne kemi viza”, thotë Roger. E gjithë kjo është një mesazh për afrikanët: “Mos ejani këtu!” Shqipëria duhet të jetë përbindëshi për afrikanët që të mos tentojnë të shkojnë në Itali apo Gjermani”.
Për vite me radhë, vendet evropiane janë përpjekur të gjejnë vende fqinje në të cilat ata mund të pengojnë refugjatët. Dhe BE-ja e ka pasur në mendje Shqipërinë prej kohësh. Në vitin 2018, ajo donte të krijonte vende jashtë BE-së si “platforma rajonale zbarkimi” në të cilat mund të çonte refugjatë nga Mesdheu për procedurat e azilit. Edhe Brukseli trokiti në derën e Tiranës, por pa sukses: “Nuk do të pranojmë kurrë kampe të tilla refugjatësh të BE-së”, – tha Rama për gazetën Bild në 2018-ën. Sepse do të thotë “hedhje e njerëzve të dëshpëruar diku si mbeturina toksike që askush nuk i do”.
Të gjitha shtetet e tjera gjithashtu refuzuan. Shumë u habitën edhe më shumë kur Rama ndryshoi mendje. Dhe Roma me kënaqësi bëri të ditur se Meloni i kishte rregulluar gjërat gjatë pushimeve verore familjare në Shqipëri.
“Ne tradicionalisht kemi marrëdhënie të shkëlqyera në shumë nivele” – thotë Giacomo Montemarani, një diplomat italian. Për një kohë të gjatë, Italia nuk kishte folur për marrëveshjen. “Ne duam transparencë të plotë,” – pohon tani Montemarani. Ai qëndron në zyrën e tij në ambasadën italiane në Tiranë dhe na siguron se kampi do të jetë një “shtëpi prej xhami”. Dhe “sigurisht” që OJQ-të gjithashtu do të kenë akses. Gjërat do të nisin së shpejti, qendra e regjistrimit në Shëngjin është “tashmë gati” dhe kampi i internimit në Gjadër, ndërtimi i të cilit po menaxhohet nga Ministria e Mbrojtjes, do të jetë “për pak javë”.
Kampet nuk janë aspak “jashtë-territoriale”, thotë Montemarani, “ato janë thjesht nën juridiksionin italian”. Megjithatë, ekspertët e së drejtës ndërkombëtare supozojnë se mund të zbatohet edhe ligji shqiptar dhe se të burgosurit mund të ngrenë padi kundër internimit të tyre në gjykatat shqiptare.
As i njohur dhe as i dëbuar
Kryeministri Rama përmendi gjithashtu “marrëdhëniet e mira” si arsyen e ndryshimit të mendimit të tij dhe e bëri të qartë se në asnjë rrethanë shtetet e tjera të BE-së nuk duhet të krijojnë kampe të ngjashme. Në shumë kryeqytete të BE-së, megjithatë, dëshira është e madhe. Qeveria gjermane, për shembull, emëroi anëtarin e FDP-së Joachim Stamp si “komisioner për migracionin” në 2023. Që atëherë, ai ka kërkuar pa sukses për vende në të cilat Gjermania mund të transferojë procedurat e saj të azilit.
Ministria e Brendshme gjermane mbajti së fundmi tre seanca dëgjimore me më shumë se një duzinë ekspertësh mbi pyetjen nëse modeli italo-shqiptar është një opsion për Gjermaninë. Deri tani nuk është “dëgjuar asgjë konkrete” për shtetet e tjera të BE-së që duan të dërgojnë refugjatë në Shqipëri, thotë italiani Montemarani. “Por sigurisht që ka shumë interes në përgjithësi”. E gjithë kjo është “një zgjidhje jashtë kornizës” për një problem që prek shumë vende.”
Meloni kishte siguruar se nuk do të silleshin në Shqipëri “të mitur, gra shtatzëna dhe persona të tjerë vulnerabël”. Megjithatë, në kontratat me kompaninë “Medihospes” për funksionimin e kampeve përmenden “aktivitete për të mitur”. Montemarani e mohon këtë. “Asnjë person me nevoja të veçantë për mbrojtje, asnjë të moshuar, asnjë fëmijë, asnjë grua nuk do të vijë në Shqipëri. Kjo ishte e qartë që në fillim” – thotë ai.
Në Gjadër procedurat pritet të zgjasin maksimumi 1 muaj. Megjithatë, ekspertët besojnë se është e pamundur të përfundosh gjithçka në një kohë kaq të shkurtër. Ajo që është e sigurt është se disa nga refugjatët që vijnë as nuk njihen dhe as nuk mund të deportohen. “Është e qartë se ata nuk mund të qëndrojnë këtu më gjatë se sa ishte menduar. Do t’i çojmë në Itali”, thotë Montematani.
Shumë kanë dyshime nëse planet e Italisë janë të ligjshme. Ato shkelin “standardet evropiane dhe ndërkombëtare që kërkojnë zbarkimin në portin më të afërt të sigurt, si dhe të drejtën për mbrojtje ndërkombëtare dhe liri personale”, shkruan Grupi Socialist në Parlamentin e BE-së. Ata u frikësohen ndikimeve negative për të drejtat e “jetës dhe integritetit fizik”. Në janar, komisionerja e BE-së, Ylva Johansson tha se ajo po “vlerësonte implikimet” e protokollit dhe “do të mbetet në kontakt me autoritetet italiane”.
Italia e konsideron modelin si të lejueshëm për sa kohë që refugjatët nuk kanë arritur ende fizikisht në BE. Prandaj Roma dëshiron të sjellë në Shqipëri vetëm refugjatët që janë kapur jashtë ujërave territoriale italiane. Megjithatë: Sipas cilit ligj rojet bregdetare italiane duhet të ndalojnë njerëzit në det të hapur dhe të vendosin se kush është “i cenueshëm” dhe i lejohet të shkojë në Itali dhe kush jo?
Dhe: Nga Mesdheu qendror deri në Shëngjin është gati 1000 kilometra. Rojet bregdetare vështirë se do të ndërmarrin udhëtimin e gjatë për një grusht njerëzish. A mos ndoshta Italia mendon të mbajë refugjatët e kapur në det të hapur derisa të mblidhen mjaftueshëm për t’i transportuar?
Në shkurt, parlamenti në Tiranë votoi për projektin, por opozita e djathtë e bojkotoi votimin me argumentin se marrëveshja dëmton “sigurinë kombëtare, integritetin territorial dhe interesin publik”. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese shqiptare rrëzoi një padi të saj. Ajo zbuloi se sovraniteti i vendit nuk do të ndikohej nga kampet e azilit.
Shumë dyshojnë se Shqipëria e shiti marrëveshjen me para në dorë. Italia e mohon këtë. “Ne nuk e marrim me qira hapësirën” – thotë Montemarani. Shqipëria merr vetëm rimbursime për shpenzimet e ruajtjes së kampeve dhe për trajtimin e mundshëm spitalor të të burgosurve. Përndryshe nuk do të rrjedhin para, siguron ai.
Në këtë mënyrë, Shqipëria mund të paraqitet si një “vend europian i gatshëm”, thotë Montemarani. Shqipëria është kandidate për anëtarësim në BE që nga viti 2014 dhe hapja e negociatave të anëtarësimit është e pashmangshme. Në vlerësimin e 6 kandidatëve për anëtarësim, Shqipëria është vetëm në vendin e katërt. Shfaqja e vullnetit të mirë nuk mund t’a dëmtojë.
Italia, natyrisht, refuzon të ndërhyjë në favor të Shqipërisë për shkak të marrëveshjes së refugjatëve. “Mbështetja jonë për anëtarësimin e Shqipërisë ishte e fortë dhe mbetet e tillë”, thotë diplomati Montemarani. “Por nuk ka rrugë të shkurtra në negociatat e pranimit.” ©Marrë nga “Die Tageszeitung” – titulli origjinal: “I dëbuar në Shqipëri. Përshtati në shqip LAPSI.al
Nxehtë vajzat janë duke pritur për ju në – – Top25.fun
vet Berisha dhe gjithë bashkëpunëtorët e tij kanë dy ditë që I kërkojnë Arben Ahmetaj të bëhet “I penduar” dhe të vij të rrëfej “krimet” e Edi Ramës që ka parë me sytë e tij, me shpresë se ai do të bëhet viagra e tyre, dhe kështu pafuqia për të mundur Edi Ramën do të marr fund.
Si gazeta 55 e fariut te salihut