Personi më i vjetër, Maria Branyas Morera nga Spanja, e cila lindi në SHBA në vitin 1907 dhe jetoi dy pandemi dhe dy luftëra botërore, ka vdekur në moshën 117-vjeçare. “Maria Branyas na ka lënë. Ajo vdiq siç deshi: në gjumë, e qetë dhe pa dhimbje. Ne do ta kujtojmë gjithmonë për këshillat dhe mirësinë e saj”, – shkroi familja e saj në llogarinë e saj në X këtë të martë.
Branyas, e cila kishte jetuar për dy dekadat e fundit në shtëpinë e të moshuarve Santa Maria del Tura në qytetin Olot në Spanjën verilindore, kishte shkruar në një postim më herët se ndihej e dobët. “Koha është afër. Mos qani, nuk më pëlqejnë lotët. Dhe mbi të gjitha, mos vuani për mua. Kudo që të shkoj do të jem e lumtur”, – thotë ajo në postimin në llogarinë e saj, e cila menaxhohej nga familja e saj.
Rekordet Botërore të Guinness e kishin pranuar zyrtarisht statusin e Branyas si personi më i vjetër në botë në janar 2023 pas vdekjes, në moshën 118-vjeçare, të murgeshës franceze Lucile Randon. Personi më i vjetër i gjallë tani është Tomiko Itooka i Japonisë, i cili ka lindur më 23 maj 1908 dhe është 116 vjeç.
Branyas, e cila jetoi gripin e vitit 1918, luftën e parë dhe të dytë botërore dhe luftën civile të Spanjës, u infektua nga Covid-19 në vitin 2020, vetëm disa javë pas ditëlindjes së saj të 113-të. Ajo ishte e mbyllur në dhomën e saj në shtëpi, por u shërua plotësisht.
Vajza e saj më e vogël, Rosa Moret, dikur ia atribuoi gjenetikës jetëgjatësinë e nënës së saj. “Ajo nuk ka shkuar kurrë në spital, ajo kurrë nuk ka thyer asnjë kockë, është mirë, nuk ka dhimbje”, – tha Moret për televizionin rajonal katalanas në vitin 2023.
Branyas i tha uebsajtit të Guinness World Records se ajo besonte se jetëgjatësia e saj buronte nga “rendi, qetësia, lidhja e mirë me familjen dhe miqtë, kontakti me natyrën, stabiliteti emocional, pa shqetësime, pa keqardhje, shumë pozitivitet dhe qëndrimi larg njerëzve toksikë”. “Unë mendoj se jetëgjatësia ka të bëjë gjithashtu me të qenit me fat,” tha Branyas, e cila përdorte një pajisje zëri për t’u shprehur vitet e fundit.
Ajo lindi në San Francisko më 4 mars 1907, menjëherë pasi familja e saj u zhvendos në SHBA nga Meksika. Pasi kaluan kohë në Teksas dhe Nju Orleans, familja u kthye në vendlindjen e tyre, Spanjën në vitin 1915, ndërsa lufta e parë botërore po zhvillohej, e cila e ndërlikoi udhëtimin përtej Atlantikut.
Udhëtimi u shënua nga tragjedia pasi babai i saj vdiq nga tuberkulozi dhe arkivoli i tij u hodh në det. Branyas dhe nëna e saj u vendosën në Barcelonë. Në vitin 1931, 5 vjet para fillimit të luftës civile të Spanjës 1936-39, ajo u martua me një mjek. Çifti jetoi së bashku për 4 dekada derisa burri i saj vdiq në moshën 72-vjeçare. Ata kishin tre fëmijë – njëri prej të cilëve ka vdekur – 11 nipër e mbesa dhe shumë stërnipër.
Manel Esteller, pjesë e një ekipi studiuesish nga Universiteti i Barcelonës që studiuan ADN-në e Branyas për të përcaktuar shkaqet e jetëgjatësisë së saj, i tha gazetës së përditshme spanjolle ABC në tetor 2023 se ishte i befasuar nga shëndeti i saj i mirë.
“Mendja e saj është plotësisht e kthjellët. Ajo kujton me qartësi mbresëlënëse episodet që kur ishte vetëm 4 vjeç dhe nuk ka asnjë sëmundje kardiovaskulare, e cila është e zakonshme tek të moshuarit. Të vetmet gjëra që ajo ka janë problemet me lëvizjen dhe dëgjimin. Është e pabesueshme”, tha profesori i gjenetikës.
Personi më i vjetër i verifikuar që ka jetuar ndonjëherë ishte Jeanne Louise Calment, një grua franceze e cila vdiq në vitin 1997 në moshën 122 vjeç e 164 ditë. ©The Guardian, LAPSI.al