Përballja e parë mes Kamala Harris dhe Donald Trump u ndoq nga afër jo vetëm në SHBA, por në mbarë botën.
Debati në Filadelfia shfaqi disa shkëmbime të tensionuara mbi politikën e jashtme midis dy kandidatëve presidencialë.
Lexo më tej: Pikat më pikante të debatit Trump – Harris
Nga Pekini në Budapest, ja se si u përcoll debati, sipas korrespondentëve të huaj të BBC-së.
Përmendjet e Putinit u vunë re në Kremlin
Kamala Harris i tha Donald Trump se Presidenti Putin është “një diktator që do të të hante (ty) për drekë”.
Shprehja “të ha dikë për drekë” nuk ekziston në rusisht. Por një gjë që do të gjeni në Moskë është oreksi për një rezultat zgjedhor në SHBA që i sjell përfitim Rusisë.
Kremlini do të ketë vërejtur (me kënaqësi) se në debat Trump anashkaloi pyetjen nëse ai dëshiron që Ukraina të fitojë luftën.
“Unë dua që lufta të ndalet”, u përgjigj Trump.
Në të kundërt, Harris foli për “mbrojtjen e drejtë” të Ukrainës dhe akuzoi Vladimir Putinin se i kishte “sytë në pjesën tjetër të Evropës”.
Më vonë Kremlini pretendoi se ishte acaruar nga të gjitha përmendjet e Putinit në debat.
“Emri i Putinit përdoret si një nga instrumentet për betejën e brendshme në SHBA”, tha zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov.
“Nuk na pëlqen kjo dhe shpresojmë që ata të mbajnë emrin e presidentit tonë jashtë kësaj.”
Javën e kaluar Putin pretendoi se ai po e mbështeste Harris në zgjedhje dhe e vlerësoi “të qeshurën infektuese” të Harris.
Më vonë, një prezantues i televizionit shtetëror rus sqaroi se Putini kishte qenë “pak ironik” në komentet e tij.
Shqetësim në Kiev për komentet e Trump
Dështimi i Donald Trump, kur u pyet në skenën e debatit për të thënë nëse donte që Ukraina të fitonte luftën, mund të mos i ketë habitur njerëzit, por kjo shton shqetësimin e tyre se çfarë do të sillte një mandat i dytë i Trump.
Trump është mburrur prej kohësh se mund ta përfundojë luftën në 24 orë, një perspektivë që shumë ukrainas supozojnë se do të nënkuptonte një marrëveshje tepër të keqe me Kievin, i detyruar të heqë dorë nga pjesë të mëdha të tokës që Rusia ka kapur gjatë dy viteve e gjysmë të fundit.
Në të kundërt, ukrainasit duhet të jenë siguruar nga përgjigjet e Kamala Harris, ku nuk u pa asnjë shenjë se ajo do të devijonte nga pozicioni aktual i mbështetjes së palëkundur amerikane.
Ajo mori meritat për rolin që ajo ka luajtur tashmë, duke argumentuar se ndante inteligjencë të rëndësishme me Presidentin Zelensky në ditët para pushtimit në shkallë të plotë.
Harris më pas pretendoi se pozicioni i Trump do të kishte qenë fatal për Ukrainën nëse ai do të ishte ende në Shtëpinë e Bardhë. “Nëse Donald Trump do të ishte president, Putini do të ishte ulur në Kiev tani.”
Publikisht, ka pasur një heshtje shurdhuese nga ministrat aktualë të Ukrainës dhe ushtria e lartë në reagim ndaj debatit. Beteja figurative elektorale e SHBA-së është ajo që ata nuk duhet të peshojnë ndërkohë që janë konsumuar nga luftimet e vërteta në shtëpi.
Është vetë Presidenti Zelensky ai që deri më tani ka shkuar më tej në artikulimin, megjithëse disi në mënyrë eufemiste, se çfarë do të thoshte një fitore e Trump për ukrainasit.
Duke folur për BBC në korrik, ai tha se kjo do të thotë “punë e vështirë, por ne jemi punëtorë të palodhur”.
Memet “Abdul” pasojnë komentet e Trump për talebanët
Lufta më e gjatë e Amerikës përfundoi në gusht 2021 kur ajo u përpoq në mënyrë skandaloze të tërhiqte trupat e saj të fundit dhe të evakuonte mijëra civilë, ndërsa talebanët hynë në Kabul me shpejtësi befasuese.
Ajo tërheqje skandaloze nga Afganistani hyri në debat dhe, jo çuditërisht, problemet me tërheqjen u shmangën, u hodhën poshtë, u shtrembëruan.
Harris iu shmang pyetjes: “A mbani ju ndonjë përgjegjësi në mënyrën se si u zhvillua tërheqja?”.
Dyshimet janë se zv.Presidentja Harris nuk ishte në dhomë kur u morën vendimet në ato javët e fundit fatale. Por ajo e bëri të qartë se ishte dakord me vendimin e Presidentit Biden për t’u larguar.
Trump u mburr se ai foli ashpër me “Abdul”-in, “kreun e talebanëve” i cili është “ende kreu i talebanëve”.
Ai dukej se i referohej Abdul Ghani Baradar, i cili nënshkroi marrëveshjen e tërheqjes me SHBA. Por ai kurrë nuk ka qenë në krye të talebanëve dhe është lënë mënjanë që nga marrja e pushtetit nga talibanët.
Përmendja nxiti menjëherë një valë memesh në internet me “Abdul“.
Të dy, si Trump ashtu edhe Harris, u fokusuan në marrëveshjen e gabuar me talebanët. E vërteta është se ekipi Trump negocioi këtë plan daljeje; Ekipi Biden e miratoi me nxitim.
Trump tha se marrëveshja ishte e mirë sepse “ne po dilnim”.
Nuk kishte rrugë të mira për të shkuar. Por largimi u shndërrua në një fatkeqësi dhe fajin e kanë të gjitha palët, thotë Lyse Doucet, shefja e korrespondentëve ndërkombëtarë të BCC-së.
Harris, pasiguri për Pekinin
Kamala Harris është disi e panjohur për liderët këtu dhe ashtu mbetet, edhe pas debatit.
Ajo nuk ka histori në Kinë dhe në skenën e debatit ajo thjesht përsëriti qëndrimin e saj se SHBA, jo Kina, do të fitonte konkursin për shekullin 21.
Zv.Presidentja përfaqëson diçka që Kinës nuk i pëlqen, pasiguria.
Kjo është arsyeja pse Presidenti Xi kohët e fundit përdori një vizitë të zyrtarëve amerikanë për të bërë thirrje për “stabilitet” midis dy superfuqive, ndoshta një mesazh për zv.Presidenten aktuale.
Pikëpamja mbizotëruese mes akademikëve kinezë është se ajo nuk do të largohet shumë nga qasja e ngadaltë dhe e qëndrueshme diplomatike e Presidentit Biden.
Por në skenën e debatit ajo u hodh në sulm dhe akuzoi Donald Trump për “shitjen e çipave amerikanë në Kinë për t’i ndihmuar ata të përmirësojnë dhe modernizojnë ushtrinë e tyre”.
Donald Trump e ka bërë të qartë se planifikon të vendosë tarifa 60% për mallrat kineze.
Kjo do t’i shtojë tarifat që ai vendosi si president, që nisi një luftë tregtare në 2018 me Kinën. Kina u hakmor dhe studime të shumta sugjerojnë se kjo shkaktoi dhimbje ekonomike për të dyja palët.
Kjo është gjëja e fundit që Kina dëshiron tani pasi po përpiqet të prodhojë dhe eksportojë mallra për të shpëtuar ekonominë e saj.
Për liderët kinezë, ky debat do të ketë bërë pak për të zbutur besimet se Trump përfaqëson diçka tjetër që nuk u pëlqen, paparashikueshmëria.
Por në të vërtetë, ka pak shpresë këtu që politika e SHBA-së ndaj Kinës do të ndryshojë ndjeshëm, pavarësisht se kush ulet në Shtëpinë e Bardhë.
Gara e Shtëpisë së Bardhë e ndjekur me vëmendje në Lindjen e Mesme
Dy kandidatët nuk u larguan shumë nga pozicionet e tyre të deklaruara më parë mbrëmë, edhe nëse Trump do të shtonte, me hiperbolën karakteristike, se Izraeli nuk do të ekzistonte më brenda dy vitesh, nëse kundërshtari i tij do të bëhej Presidente.
Në Lindjen e Mesme, gara për Shtëpinë e Bardhë po shikohet me vëmendje.
Me luftën në Gaza të ndezur dhe një marrëveshje armëpushimi ende të pakapshme, disa nga kritikët e Benjamin Netanyahut dyshojnë se kryeministri i Izraelit po zvarrit zgjidhjet qëllimisht deri pas zgjedhjeve, me shpresën se Trump do të jetë më dashamirës ndaj Izraelit sesa Harris.
Ka një erë historie që ndoshta do të përsëritet.
Në vitin 1980, ekipi i fushatës së Ronald Reganit dyshohej se i kërkonte Iranit të mos lironte pengjet amerikanë të mbajtur në Teheran derisa ai të kishte mundur në garë presidentin Jimmy Carter, me dyshimet se në këmbim Reagan do t’i jepte Iranit një marrëveshje më të mirë.
A mund të ndodhë diçka e ngjashme tani? Sigurisht, kundërshtarët e Netanyahut besojnë se ai është tani pengesa kryesore për një marrëveshje armëpushimi.
Harris ka treguar se ajo mund të jetë më e ashpër ndaj Izraelit se Joe Biden, diçka që Trump e ka kapur, duke thënë në debat se zv.Presidentja “e urren Izraelin”.
Palestinezët, thellësisht skeptikë për Donald Trump, por të tronditur nga paaftësia e administratës Biden për të ndalur luftën në Gaza, ndoshta janë të prirur ta shohin Harrisin si më të voglën nga dy të këqijat.
Ata kanë braktisur prej kohësh çdo nocion të SHBA-së si një ndërmjetës i ndershëm në Lindjen e Mesme, por do të kenë vënë re se Harris, ndryshe nga Trump, thotë se ajo është e përkushtuar ndaj shtetësisë palestineze.
Lavdërimi për Orbanin bën bujë në Hungari
Donald Trump lavdëroi kryeministrin hungarez.
“Viktor Orban, një nga njerëzit më të respektuar, e quajnë një burrë të fortë. Ai është një person i ashpër. I zgjuar…”
Mediat pro-qeveritare hungareze e pranuan komplimentin. “Njohje e madhe!” u botua titulli në Magyar Nemzet.
Por portali i lajmeve kritik ndaj qeverisë 444 citoi Tim Walz, kandidatin e Harris për zv.President.
“Atij [Trump] iu kërkua të emëronte një lider botëror që ishte me të, dhe ai tha Orban. I dashur Zot. Kjo është gjithçka që duhet të dimë.”
Viktor Orban e mbështeti Trumpin për president në vitin 2016 dhe po e mbështet fuqishëm sërish në nëntor.
Të dy burrat u takuan për herë të dytë këtë vit në shtëpinë e Trump në Florida më 12 korrik, pasi Orban vizitoi me radhë Kievin, Moskën dhe Pekinin.
Qeveria Orban po mbështet si fitoren e Trump ashtu edhe aftësinë e tij për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
“Gjërat po ndryshojnë. Nëse Trump kthehet, do të ketë paqe. Ajo do të vendoset nga ai pa evropianët,” tha Balazs Orban, drejtori politik i Viktor Orban, për BBC në korrik.
BBC, përshtati në shqip ©LAPSI.AL
SPIROPAKKLARI E USA