Deri ditën kur u dorëzua në polici për t’ju përgjigjur akuzave për kultivim dhe trafik të lëndëve narkotike Gatja ishte nofka e një banori të fshatit Lazarat të Gjirokastrës.
Pas asaj ditë Gatja hyri në gojën e kryeministrit Edi Rama si simbol i suksesit të policicë së shtetit në një anë dhe si përsonifikim i së keqes së Shqipërisë në anën tjetër. Pra pushoi se qëni prej mishi dhe gjaku, me pamjen e tij dhe me fytyren e tij. Rama mori nga Gatja gjithë çfarë mendonte se i duhej për llogaritë e tij korente politike, duke e mohuar ndërkaq si njeri, duke abstraguar nga qënia e tij si individ, duke e kaluar nga njëjësi “Gate” në shumësin përgjithësues dhe shumëkuptimor “Gatet”. Në këtë mënyrë, “Gatet” pagëzuan shumfishimin e së keqes në çdo qelizë të jetës politike, shoqerore dhe institucionale të vendit ku nuk mbërrin akoma, por kërkon të mbërrijë dora dhe diktati i kryeministrit.
Nuk përbën ndonjë problem apo shqetësim për publikun paraqitja e Gates si një spot publicitar suksesi për qeverinë. Mburrjet janë të qortueshme në librat e shenjtë dhe në kulturën e punës fisnike, por nuk mund tu mohohen, kufizohen apo ndalohen atyre që kanë si thelb të veprimit të tyre politik propagandën, dukjen, formën. Ajo që ka qenë e tepërt dhe pak qesharake në mburrjet me Gaten ka të bëjë me faktin se ai është dorëzuar vetë dhe nuk është njoftuar nga mediat se po luftonte. Ndërkaq është palejueshme që kryeministri i ka dhënë të drejtë vetes ta përdorë nofkën e tij si emrin e gjithë të këqijave në Shqipëri, siç i mendon ai. “Gatet e prokurorisë”. “Gatet e gjykatave”. “Gatet e mediave opozitare”. “Gatet e opozitës”. Personi me nofkën Gate mund të këtë bërë të nëntëdhjetë e nëntat, por asgjë nuk mund të thuhet në rrugë zyrtare për të pa folur drejtësia. Mënyra si e ka trajtuar dhe denigruar kryeministri Edi Rama këtë njeri është shprehje e konceptit stalinist të fajësisë pa prezumim të pafajësisë, e mungesës totale më rrafshin human dhe institucional të respektit për individin që është marrë i pendehur, po gjykohet apo është gjykuar. Kryministrit nuk i lejohet të flasë ashtu jo për një të padënuar, por as për ata që dënohen, që kryejnë dëninin dhe kanë të drejtë të riintegriohen në shoqëri me të drejta të barabarta me gjithë të tjerët. Mëkatarët më të mëdhenj janë “puritanët” që poshtërojnë mëkatarët, thoshte Shën Agustini.
Edhe pse pushteti e ka ndryshuar, Rama i di këto. Atij i ka qëlluar të rrijë, të hajë e të pijë, të punojë e të gëzojë me individë që kanë qenë dhe janë me të ngarkuar se Gatja me akuza për shkelje të ligjit dhe vepra kriminale. Pra në parim ai nuk ka, nuk mund të ketë dhe nuk ka përse të ketë një ndjeshmëri negative speciale për Gaten e Lazaratit, ca më tepër kur Gatja ka shkuar me këmbët e veta në Prokurori dhe po hetohet konform ligjit.
Gatja ka hyrë si emri i së keqes në artikulimin politik të kryeministrit për një arsye tjetër, që nuk është fare e vështirë të kuptohet. Duke zmadhuar e shfrytëzuar suksesin me Gatën e drogës, kryeministri kërkon të ndërmarrë një ofensivë politike kundër sistemit të drejtësisë. Më tej akoma, të mbarojë punë shpejt e shpejt me të gjitha nismat e tij arbitrare të ndërprera për shkak të marrjes së statusit. Kësja i thonë kaverdisje në front të gjerë me dhjamin e gates. Jo rastësisht, më t’u dorëzuar Gatja, ai foli menjëherë me një gjuhë fyese që nuk është dëgjuar ndonjëherë për “gatet e drejtësisë”. Dukej si një e folur figurative e stilit të vjetër që kërkon të thotë shumçka dhe nuk provon asgjë. Por nuk ishte vetëm kjo. Qeveria e ka ngritur tashmë çadrën e luftës kundër drejtësisë përpara mureve të godinës së drejtësisë. Publiku po asiston në një kryqëzim shpatash mes dy pushteteve, që e le përgjithësisht të hutuar dhe të trembur.
Që drejtësia shqiptare ka nevojë të reformohet e modernizohet, këtë na e kanë thënë disa herë partnerët ndëkombëtarë dhe e kemi pranuar të gjithë. Që ka vazhdimisht indicie dhe fakte për të folur për korrupsion dhe krizë vlerash në sistemin e drejtësisë, edhe kjo nuk mund të mohohet, sikurse nuk mund të mohohen përmirësimet dhe zhvillimet pozitive në këtë sistem, për të cilat është zakon të flitet shumë pak. Drejtësia në Shqipëri nuk bën pothuajse asnjëherë lajm me lajmin e mirë, edhe pse kemi patur e kemi prokurorë e gjyqtarë kurajozë, të ndershëm e të aftë, që janë përballur e kanë dhënë zgjidhje për çështje shumë të mprehta. Që shumica parlamentare ka përgjegjësi politike për standartet e drejtësisë në vend, edhe kjo nuk diskutohet. Problemi ka qënë dhe është: si do të ndërhyjë, si do të ndihmojë qeveria në reformimin e drejtësisë? Përgjigja nuk është e thjeshtë. Duhet tua lëmë specialistëve të thonë të parët fjalën e tyre. Ajo që dimë e mund të themi me siguri sot është si nuk duhet ndërhyrë. Jo duke lëshuar anatema, rrufe dhe akuza nga “bregu përballë” kundër sistemit në përgjithësi. Jo duke refuzuar pambarimisht propozimet e Presidentit të Republikës për vendet vakante që krijohen në Gjykatën e Lartë apo në Gjykatën Kushtetuese, duke vendosur për këtë shkak një raport konfliktual me të. Jo duke i shpallur luftë frontale qevesisë së drejtësisë, që është KLD-ja. Jo duke i përdorur problemet apo edhe njollat e drejtësisë si casus belli për të vendosur diktatin politik në sistem. Jo duke prekur parimet e pavarësisë dhe ndarjes demokratike të pushteve që janë parime themelore të demokracisë. Në mënyrën si e ka shtruar problemin në fushimin e saj të luftës “fianale”, qeveria “Rama” na premton në rastin më të mirë të rregullojë drejtësinë, duke cënuar demokracinë. Kjo është e pamundur. Kjo nuk na duhet. Qeveria e Ekzekutivit, nuk mund të jetë edhe qeveria e Drejtësisë. Nuk mund të ketë drejtësi pa demokraci. Rama me të tijtë kanë humbur mendjen dhe busullën dhe nuk e dinë çfarë po bëjnë. Në çdo fjalë dhe reagim, ata dekonspirojnë qëllimin e tyre për ta marrë, jo për ta reformuar drejtësinë, për të bërë propagandë dhe jo punë. U pa edhe në një replikë absurde që kryeministri bëri me deputetët e papranishëm të opozitës për vrasjen e Artan Santos, duke u kujtuar atyre se gjatë kohës që ishin në pushtet nuk ishin zbuluar vrasësit e ish deputetit Fatmir Xhindi. Nëse zbardhja e vrasjes e të ndjerit Xhindi është neglizhuar nga qeveria e demokratëve, Rama po mbush vitin në qeveri. Prej tij tani priten lajme. Nga ana tjetër, vrasja e ish deputetit nuk ka ngjashmëri me vrasjen e bankierit. Ky i fundit është vrarë ditën për diell, në mes të Tiranës, pasi është ndjekur disa ditë nga vrasës me motor pa targa nën hundën e policisë së rinovuar të Tiranës dhe po nën hundën e saj vrasësit janë larguar në drejtim ende të paditur. Irracionalizmi është politika me e keqe e mundshme me vrasjet.
Reformat bëhën me arsye. Uzurpimi bëhët me forcë. Çfarë kërkon qeveria? Refoma apo uzurpim? Reforma nuk ka. Ateherë? Është e qartë: kërkon të uzurpojë me “argumentin” se pala e drejtësisë janë të këqinj, kurse pala e qeverisë janë të mirë. Në këtë kontekst, çdo shqiptari i lind e drejta të pyesë: nga qënka më i mirë Kryeministri se Presidenti, nga qënkan më të ndërshëm ministrat se gjyqtarët? Po të bëhëj një sondazh mbarëpollor për ketë pyetje kam përshtypjen se do të merrnim përgjigje të tilla që do ta bënin qeverinë t’i ulte pak pendët. Por kriza nuk zgjidhet me sondazhe. Drejtësia nuk reformohet duke u kaverdisur me dhjamin e gatës. Zgjidhet me bashkëpunim të gjithë palëvë, me respekt, me kushtetiutë, me ligj, me asistencë ndërkombëtare.