Lajmet e mira që tregojnë sikur e kaluam pikun e pandemisë, i kanë bërë autoritetet mjeksore dhe qeverinë të flasin për zbutjen e masave të izolimit. Nga e hëna orari i punës parashikohet të zgjatet deri në 17 30, po ashtu ai i të bërit pazar do të shtohet me gjysëm ore, ndërsa emigrantët megjithëse me pikatore mund të lejohen të rikthehen në atdhe.
Megjithëatë të gjithë bien dakord për një gjë: jemi shumë larg shikimit të fundit të tunelit. Masat drastike të shtetrrethimit vërtet shmangën një numër më të madh viktimash dhe sidomos kolapsin e sistemit shëndetësor nga dyndja e menjëhershme e të sëmurëve, por ana e errët e medalies është se ato shtyjnë në kohë momentin kur pjesa më e madhe e popullsisë do të jetë e imunizuar nga shpërndarja e virusit. Për sa kohë që nuk do të kemi një vaksinë, e cila në rastet më optimiste pritet pas një viti një viti e gjysëm, infektimi i pjesës më të madhe të popullsisë me Covid 19 do të mbetet mjeti i vetëm për të krijuar imunitetin e grupit. Për ta arritur atë imunologët mendojnë se së paku 60% e popullsisë duhet të preket nga virusi. Por në vende si Shqipëria me rritmet e tanishme, kjo do dojë kohë të arrihet. Pra çështja që shtrohet tani për tani, nuk është a do të infektohemi, por kur do të na ndodhë kjo në mënyrë që sistemi shëndetësor të ketë mundësinë të kujdeset për ne.
Pikërisht për këtë, procesi i daljes nga izolimi, fitorja e luftës siç i pëlqen ta quajë kryeministri Rama, është një kalvar i vështirë dhe i komplikuar. Për të pasur një ide si do të jetë e nesërmja, Lapsi.al i ka hedhur një sy teorive më të reaj që janë botuar së fundi në revistat shkencore. Për të mbërritur në konkluzione autoritetet shkencore mbështeten mbi modele matematike. Të gjitha këto modele kanë një të dhënë kyç, numrin e riprodhimit, ose “R” sikurse njihet në gjuhën profesionale. Kjo shifër përputhet me numrin mesatar të personave që një i sëmurë infekton. Po qe se “R” është më e madhe se 1 (pra një i sëmurë infekton më shumë sesa një person) kurba epidemika vazhdon të ngjitet. Kjo kurbë mund të ngadalësohet nga masat e distancimit social. Kur ajo arrin vlerën 1 aty mbërrihet piku dhe kurba qëndron e sheshtë. Ajo fillon e zbret kur “R” bëhet më e vogël se 1.
Por kujdes. Nëse masat izoluese hiqen, kurba ka tendencë që të rrritet me shpejtësi shumë të madhe. Prandaj shumë modele të përpuanuara nga shkenctarët që Lapsi.al i ka shqyrtuar, kanë konceptuar mënyrat se si virusi mund të mbahet nën kontroll. Një nga më të thjeshtat është ajo e alternimit të masave distancimit social me atë të rikthimit tek jeta normale. Ajo që quhet “stop and go”. Në një studim të publikuar në 16 mars, epidemiologu britanik, Niel Ferguson, sugjeron të përdoret si indicator, numri i të shtruarve në ranimacion. Sipas popullsisë dhe sistemit shëndetësor të çdo vendi, kur ky numër ulet, masat lirohen, kur ai fillon e rritet, ato rikthehen. Sipas këtij studimi virusi zbehet me ngrohjen e kohës, por ai rrezikon një valë të dytë gjatë vjeshtës së ardhshme. Dhe kjo valë është edhe më e rezikshme sepse do të shoqërohet me gjithë komplikacionet që sjell me vete gripi i zakonshëm sezonal. Sipas këtij skenari britanik do të duhen shtët valë, izolimi dhe çlirimi deri sat ë mbërrijmë në vitin 2022 tek imuniteti kolektiv. Për sa kohë nuk do të kemi një kaksinë masat shtrënguese duhet të merren në varësi të shtrerërve që ka reanimacioni.
Për të zbutur këtë problem të kompikuar ka modele të tjera që propozojnë zgjidhje të ndryshme. Ideja fillestare është e thjeshtë. Meqënëse është provuar se virusi godet më shumë të moshuarit, principi është që të izolohen vetëm ata dhe të lejohen të dalin më të rinjtë. Kjo është ajo që propozon Public Health Expertise, një ndërmarrje që merret me modelimin e strtegjive mjeksore. “ne kemi vëzhguar se një heqj e izolimit fillimisht për personat nën 65 vjeç, dhe pastaj, tre muaj më pas pë rata mbi 65 që janë më të dobët, shpëton dhjetë fish më shumë jetë sesa një dalje e menjëhershme e të gjithëve nga izolimi” thotë Martin Blanchier, njëri nga bashkëthemeluesit e kësaj ndërmarrjeje. Ndërsa Samuel Alison një studiuese franceze, e shpie kufirin moshor tek të 50-tat duke sugjeruar më shumë liri pë rata që janë poshtë kësaj moshe.
Përpos masave izoluese masive shtete më të pasura dhe më të përparuara teknologjikisht, po punojnë edhe për ngritjen e sistemeve të gjurmimit elektronik të të infektuarve përmes aplikacioneve të vendosur në celularët e tyre. Këto eksperienca të përdoruara nga Koreja dhe Singapori, kërkojnë detyrimisht edhe një numur shumë të madh testimesh për të ndjekur personat që kanë qenë në kontakt me të infektuarit.
Pta shkurt për të folur për një zbutje të vërtetë të masave, shkenctarët që Lapsi.al ka lexuar, sugjerojnë jo vetëm një ulje të aty për atyshme të numrit të shtretërve të bllokuara, por edhe një strategji se si mund të përballohen valët e reja dhe kur strategjitë post izolim të jenë të menduar qartë dhe sipas moduleve shkencërisht të parashikuara. Por deri atëherë do të duhet shumë kohë….Ndoshta dhe dy vjet.
©Lapsi.al
Shkullaku e di me mire se cdo kush.
Pyetni kete karagjoz se e di dhe daten dhe vendin dhe cfare te duash ne lidhje me cfare te duash.
Shkullak jepi gaz me papion.
Shkullakun e pashë me mamin tat, mbase ajo e ka nxit për këtë shkrim.
Gjithe keta shkencetare budallenj lodhen kot. Le te pyesin piktorin Rama dhe ia tregon ai te gjitha, si fillon, si vazhdon, si rimekembet ekonomia ketu e ndihmon edhe mesuesi i anglishtes Ahmetaj, se kur duhet te behen votimet, se si duhet formuar qeveria. Qe te gjitha ia shpjegon piktori, i cili ka mbaruar shkollen e realizmit socialist dhe ka njohuri ne cdo fushe, apo nuk ka bere edhe doktoraturen ne Paris per veprat e artit kishtar
Armë nga Shqipëria
Një nga metodat e përdorura për furnizimin e Ruandës me armë është ajo që autorët e quajnë: “Metoda anglo- franceze e detit të hapur”. “Sekserët dhe tregtarët britanikë kanë përdorur kompani nënkontraktore me bazë në vendet pa taksa, për të kryer aktivitetet e tyre në Ruandë”, shkruajnë autorët bazuar në përgjigjet e marra nga personeli i avionëve britanikë, që kanë qenë të involvuar në furnizimin me armë të ruandezëve në ekzil dhe të milicisë hutu. “Avionë mallrash të regjistruara në Afrikë, por me bazë në Europë kanë ndihmuar për tregtinë e fshehtë të armëve,” thuhet në libër, ku jepet si shembull pohimi i bërë nga një pilot britanik dhe një person që është marrë me ngarkesën e mallit.
“Një pilot britanik dhe një punonjës i ngarkesës pranuan se në maj të vitit 1994, një avion i një kompanie britanike fluturoi bosh nga Oostendi i Belgjikës deri në Tiranë, ku u mbush me armë të vogla nën kontrollin e oficerëve izraelitë. Aeroplani fluturoi në Goma, ish Zaire, pa asnjë lloj kontrolli doganor dokumentacioni për ngarkesën, duke përfshirë edhe rimbushjen me karburant në Kairo. Ata thanë se fillimisht nuk ishin të vetëdijshëm se fluturimi i tyre kishte të bënte me transport armësh. Pastaj menduan se kishin të bënin me një tregti midis qeverive, deri sa panë se në Kigali nuk u bë asnjë lloj dokumentimi,” shkruajnë autorët, duke shtuar se ekuipazhit të avionit i kujtohet që ka bërë gjatë asaj kohe edhe fluturime të tjera nga Shqipëria, Bullgaria dhe Izraeli.
Për disa fluturime nga Shqipëria dhe nga Izraeli në drejtim të Gomas dhe Kinshasas flasin edhe dokumentet e gjetura në vitin 1996, nga dy gazetarë të “Corriere Della Sera” në një kamp refugjatësh në Mugunga. “Këto dokumenta konfirmojnë pohimet e ekuipazhit britanik për fluturimet e fshehta ndërmjetësuar nga agjentë perëndimorë. Shtatë transporte ajrore të armëve të vogla me vlerë 6,5 milionë dollarë janë bërë nga Tirana dhe Tel Avivi nga mesi i prillit deri në mes të korrikut të vitit 1994, për forcat që ishin duke kryer vrasjet masive për të cilat mediat ndërkombëtare raportonin përditë”, shkruajnë Johan Peleman dhe Brian Wood. Ata tregojnë edhe për milionat “e humbura” rrugës, dhe një biznesmen francez që ia kërkon zyrtarëve hutu të ministrisë së Mbrojtjes në Ruandë, si dhe për mbledhjen e armëve për masakrën tjetër, atë në Brazavillë, Kongo.
Materiali ne kete shkrim eshte interesant, por une nuk kuptoj se çe lidh kete shkrim me Shqiperine? O njerez a e kuptoni se jo vetem qe jemi te pakten 100 vjet prapa autoreve te shkrimit por jemi dhe 50 vjet skiç!
O zot jepu ketyre idioteve qe na shkrujn per ruanda tuqi i fuqi pak ilaq per krimba e tyre qe kane ne barke ato jane koloni franceze siruand guajana dhe shume te tjera more idiot tru lesh po nuk munde te shkruash per shqiperine barkthate te edi rames te rente t,ju marish te keqen te hallexhive n mbare shqiptarine
“Masat drastike të shtetrrethimit vërtet shmangën një numër më të madh viktimash dhe sidomos kolapsin e sistemit shëndetësor” ?????
Kush jane keto masa ? Mbyllja me force ne shtepi e te papuneve, shtepiakeve dhe pensionisteve te pasuar nga disa te pafat si Bar restorantet apo njesi te ngjashme sherbimi ?
Industria e ndertimit punon, me gjithe sektoret ne funksion te saj (cimento, betoni, materialet e tjera ndertimore etj)
Industria mirerare dhe ajo e naftes punojne. fasonerite punojne, Call-Centerat punojne. Shendetesia e farmacite po se po. Policia e shtetit dhe ajo private punojne. bankat punojne. Bujqesia punon. edhe telkominikacioni e sherbimet e lidhura me te si riparim-shebimet per kompjutera e celulare perseri jane ne pune. E tjere, e tjere se nuk po i numeroj te gjithe. Atehere kush mbetet qe eshte “karantinuar” dhe po Bllokohet deri edhe me mitraloze ? Mbase industria e fuqishme aero-spaciale e ketij vendit tone te kalbur.
sa per ato “Strategjite Shkencore” qe permendni, nuk e kuptoj se ku qendron “shkencorja” tek diskriminimi moshor i popullates apo tek gjetja e disa hileve per te mos e mbingarkuar sitemin aktual shendetesor ( te falimentuar me kohe) pa dhene opsionin e permiresimit , shtimit sasior e cilesor te tij. Pra per te ruajtur statukuone e tij perndryshe do te duhej te perdoreshin fonde te tjera qe aktualisht jane te destinuara per tu zvatur nga nje grup personash per vepra te padobishme si shatervane, fasada e propagande. te mos harojme se keto para qe qeveria jone , por edhe qeverite e tjera , kane ne dispozicion dhe i perdorin si duan vete, jane kryesisht kontributet e atyre te moshuarve. Kur pas gjithe atyre viteve kontribute, ata lihen jashte kujdesjes , perse mendoni se ata qe jane sot te rinj duhet te paguajne taksa, tatime e sigurime kur shohin se si po iu kthehen parardhesve te tyre ?
Situata eshte serioze, jo vetem nga pikepamja shendetesore por edhe ekonomike. Duhet pak me shume seriozitet edhe nga ju si gazetare ne shkrimet tuaja e jo te beni vec copy-paste artikuj sharlatanesh e te na i shisni si “shkencore”
Bravo. Nje nga komentet me te mira qe kam lexuar. Nese duan zgjidhje per daljen nga izolimi meqe ky virus qenka kaq i tmerrshem dhe nuk u ndalka dot (megjithese kete pse nuk i ndalka dot si gjithe viruset me pare nuk e kuptoj) gjithe investimet ne vazhdim duhet te shkojne ne testim, rritje infrastrukturash e tje neper bote. Korea Jugut kete beri dhe duket se me pa mbyllur asgje dhe me ritmet e tanishme 30-40 te infektuar do arrije imunitetin e tufes ne shekullit e 35 pas Krishtit! Ketu te ne le te fillojne me blerje sapuni ne infektiv te pakten
Ehuuuuuu piet Partija per keto statistika imperialistesh!!
Ne ia bejme virusit tetë me di!
Po dha urdher Biroja virusi te gjeje vrime ku te futet, sidomos po u mor direkt shoku Taulant Balli me të….
Saliu vetë është një virus politik nga i cili Shqipëria vuan akoma. Trupi i sëmurë i Partisë Demokratike që nuk ka fuqi ta mposhtë këtë lloj virusi që fatkeqësisht ka mbërthyer edhe kryedemokratin Lulzim Basha. Dhuna, agresiviteti, radikalizmi, anti-institucionalizimi, urrejtja dhe privatizimi i shtetit janë simptomat që shfaq virusi Sali në PD”, nënvizoi zv/ministri
Fajin e ka Saliu …
(dhe do vazhdoj ta kete perjetesisht)
Demet qe ka bere nuk cbehen dot kollaj o mavri AS,salihu me shkatarrimin qe beri fizik e mendor ja kaloje dhe enverit,flitet per hitlerin e ducen sot,keshtu mos u habit qe shkruhet per salihun,ai vete e ka kerkuar qe te jete ne histori,por per keq,pas meje te behet Qameti e thene ne 1996 vete salih karaxhic berisha
Burri s’ duhet të jetë kurrë pishman me vdek”, ajo nuk është karshillëk ndaj vdekjes por është esencë e asaj që të gjithë jemi vdekatarë. Unë nuk kam frikë, por respektoj me rigorozitet të madh karantinën për tu mbrojtur nga një armik i egër”, tha Berisha
Nuk më shkoi në mend, sepse pas 30 vitesh të pretendoj që jam mjek është qesharake. Mjekësia ka një parim fondamental; së pari mos dëmto. Unë kam pasur një pasion të zakonshëm, por po e le të lë. Kam qënë 20 vite kardiolog. Nuk e sheroj dot më, unë mund t’i bëj masazhin e jashtëm por njohuritë e tjera të miat kanë avulluar tërësisht”, tha Berisha.
Jo po merr -zoteknike dhe veteriniere -coi neper spitale te luftojne -koronavirusin-shume mire e tha Berisha te shkeputesh 30 vjet nga profesioni dhe te pretendosh qe je mjek .Si ate pompistin e Naftes qe e derguan ne Itali ku nuk kishte punuar infermier qe kur u prish sistemi monist.
Saliu vetë është një virus politik nga i cili Shqipëria vuan akoma. Trupi i sëmurë i Partisë Demokratike që nuk ka fuqi ta mposhtë këtë lloj virusi që fatkeqësisht ka mbërthyer edhe kryedemokratin Lulzim Basha. Dhuna, agresiviteti, radikalizmi, anti-institucionalizimi, urrejtja dhe privatizimi i shtetit janë simptomat që shfaq virusi Sali
E more shpellkare ju kam thene si è nje stalini salihun nuk e nje njeri,ky i l’ante bythen pastaj uturakun breket kur salihu shurronte pa vete dije si epileptik kronik qe eshte,cdo darke i mban shishen e shurres qe perdor salihu
O te qifsha motren dhe gruan o -ipa emer mavi .o -KOPILI-I Partise qe ma more ne goje perseri.Mamken nje dite tjeter te kaloje shtet rrethimi.
O stalin po tallin karet keta me ty o loqe qe nje here nuk u poqe ke nje vit qe meresh me keto tipa,kane gjetur nje si ty qe peshkohesh kollaj dhe sa nje sa tjetri te bene si mark marku,gjithmone ke nje argument idiot e mbron salihun sikur ta keshe baba
Sali Berisha për vete rri i mbyllur brenda nga frika e vdekjes, kurse shkodranëve u thotë ngrihuni dhe thyeni “diktaturën” e Edi Ramës.
Po të jetë kështu, ai duhet ta thyejë i pari karantinën e të dalë në rrugë, se komandati duhet ta udhëheqë luftën.
Keto strategjite shkencore vetem Taulant Balla i di 🙂
Shikoni cfare ben salihu per ju shkodran 30 vjet qe e udheheq dhe akoma shkodra e udhehequr nga shpellkare duket si katun i bere ne kohen e salihut
politikanët rrënimtarë të Shëndetësisë Publike të pas 31 Marsit 1991 të të dy krahëve të politikës, si dhe ata Drejtues jo vizionarë të QSUT “Nënë Tereza” të pas 1993, së paku duhet të heshtin në këto kohë covidiane….ishin mediokriteti dhe partitizmi i tyre, ato që e dëmtuan në themel strukturën mirë-funksionale në aspektin epidemiologjik dhe jo vetëm, të të vetmit Shërbim Kombëtar të Sëmundjeve Infektive në Shqipëri, atë që njihej para viteve 1990 si Spitali Infektiv nr.4…..pulitikanët tanë në këto 30 vitet e fundit, shpesh njëlloj si edhe pulat e kanë futur “sqepin e tyre në të njëjtin ushqim”, duke prodhuar më pas politika jo të mbara, aromëmbytëse per mjeksine