Bloomberg: Ballkanin Perëndimor e pret një rrugë e gjatë drejt anëtarësimit. Korrupsioni dhe krimi i organizuar janë endemike

Ballkanin Perëndimor në rrugëtimin e tij evropian e pret një rrugë tepër e gjatë dredharake. Të paktën kështu shkruan britanikja “Bloomberg” në një analizë ta faktorëve se pse rrugëtimi do të jetë i gjatë. Sipas saj, udhëheqësit e këtyre vendeve janë të etur për t’u bashkuar me bllokun.

BE-ja nga ana tjetër, është e kujdesshme ndaj përpjekjeve të Rusisë për të zgjeruar ndikimin e saj në rajon dhe është e etur për t’i përshtatur ato.

Më poshtë një hartë me pyetje përgjigje realizuar nga “Bloomberg”.

Kush dëshiron të hyjë në BE?

Shqipëria, Bosnjë dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia.

Rajoni është ende i goditur nga efektet e trashëgimisë së shpërbërjes së përgjakshme të Jugosllavisë: armiqësitë e vazhdueshme etnike, mosfunksionimi ekonomik dhe fuqitë globale që përpiqen për ndikim politik.

Pse duhet të zgjerohet BE-ja?

Blloku u zgjerua në Evropën ish-komuniste në vitin 2004 dhe ai proces që nuk do të jetë vërtet i plotë pa grupin e kombeve në pjesën e poshtme të kontinentit.

Gjeografia, historia dhe lidhjet e forta ekonomike — BE-ja është investitori më i madh dhe partneri tregtar i rajonit deri më tani — mbështesin argumentin për zgjerim, i cili mund të ndihmojë në stabilizimin e politikës në ato vende dhe do të rriste një nga blloqet më të mëdha tregtare në botë me 18 milion njerëz.

Lejimi i tyre për t’u bashkuar do të rriste gjithashtu standardet e jetesës në vendet që kanë parë miliona qytetarë të migrojnë në shtetet më të pasura të BE-së në kërkim të një jete më të mirë.

Së pari ata duhet të përmbushin standardet e bllokut për llogaridhënien demokratike, qeverisjen dhe qëndrueshmërinë ekonomike dhe për të zgjidhur mosmarrëveshjet e mprehta territoriale.

Zakonisht u desh një dekadë që shtetet e tjera ish-komuniste të përgatiteshin.

Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut filluan bisedimet e anëtarësimit në korrik, duke iu bashkuar Serbisë dhe Malit të Zi në proces.

Bosnje-Hercegovina dhe Kosova ende nuk janë bërë kandidatë zyrtarë.

Cilat janë pengesat më të mëdha?

Serbia është në një ngërç me Kosovën.

Vitet e ndërmjetësimit të BE-së midis armiqve të kohës së luftës sollën pak përparim.

Një zgjidhje mund të nxisë pesë vende të BE-së që nuk e njohin Kosovën që t’i bashkohen shumicës së bllokut për ta pranuar atë si një shtet sovran.

Vendi më jofunksional është Bosnje-Hercegovina.

Tre grupet e saj kryesore etnike kanë një marrëveshje për ndarjen e pushtetit, me bllokun serb që kërcënon ndonjëherë të shkëputet.

Cili është sfondi gjeopolitik?

Rusia, Kina dhe Turqia po thellojnë përfshirjen e tyre në rajon.

Serbia ruan neutralitetin ushtarak duke mbajtur marrëdhënie të ngushta me aleaten tradicionale Rusinë, e cila, së bashku me Kinën, ka sfiduar sovranitetin e Kosovës dhe e ka penguar atë të anëtarësohet në Kombet e Bashkuara.

Kina ka rritur investimet në Ballkanin Perëndimor dhe financimin e projekteve të infrastrukturës lokale.

Tre nga vendet që aspirojnë anëtarësimin në BE — Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut — janë anëtarë të aleancës ushtarake perëndimore të NATO-s.

Sa e etur është BE-ja?

Lufta në Ukrainë i ka shtuar njëfarë shtyse përpjekjes për zgjerimin e BE-së, ndërsa liderët e bllokut kërkojnë mënyra për të mbrojtur krahun e saj juglindor nga një Rusi gjithnjë e më e sigurt.

Largimi dredharak i Mbretërisë së Bashkuar nga BE-ja dhe kthimi prapa demokracisë në Hungari dhe Poloni kanë bërë që disa anëtarë të hezitojnë të mirëpresin hyrjet e reja.

Bullgaria po bllokon Maqedoninë e Veriut për çështje të gjuhës dhe historisë së përbashkët.

Çfarë pune duhet bërë?

Gjashtë kandidatët duhet të forcojnë ekonomitë e tyre dhe të sjellin rregulla mbi taksat, mbrojtjen e mjedisit, pronësinë intelektuale, sigurinë ushqimore dhe energjinë në përputhje me normat e BE-së.

GDP e tyre e kombinuar është rreth 127 miliardë dollarë, më pak se gjysma e asaj të Rumanisë.

Ata vuajnë nga sundimi i dobët i ligjit, të drejtat e njeriut, transparenca dhe llogaridhënia. Korrupsioni dhe krimi i organizuar janë endemike.

Ndërsa BE-ja po investon në infrastrukturën lokale, interesat e rrënjosura në industri nga energjia te ndërtimi po frenojnë konkurrencën.

Qeveritë kanë shpenzuar dekada për të mbështetur kompanitë që zotërojnë ose kontrollojnë, duke krijuar monopole.

Nga ana tjetër, të gjashtë vendet kanë një bollëk të fuqisë punëtore të kualifikuar dhe me kosto të ulët që ka ndihmuar në tërheqjen e investimeve të huaja në rajon.

Anëtarësimi në BE është një prioritet për të gjitha qeveritë e rajonit, megjithëse mbështetja popullore për idenë është zbehur gjatë viteve të pritjes.

Kosovarët, shqiptarët dhe malazezët janë prirur të jenë më entuziastët.

“Bloomberg”