Të ndarë përballë humbjes: Formimi i skizmës në elitën ruse

U fol tashmë për një ndarje të mundshme brenda elitës ruse dy muaj më parë, pas tërheqjes së nxituar të Rusisë nga rajoni Kharkiv i Ukrainës. Që atëherë, trupat ruse janë detyruar gjithashtu të tërhiqen nga qyteti kyç i Khersonit dhe përçarja e parashikuar po merr formë. Anëtarët e elitës po ndahen në realistë relativë që po bëjnë thirrje për një pauzë taktike në luftime për të rimenduar qëllimet e Rusisë, dhe në ata që mbrojnë përshkallëzimin e papenduar me çdo çmim.

Asnjëherë më parë vendimet strategjike të Putinit, përgjithësisht të parë si çmim stabiliteti, nuk i kanë shtyrë elitat ruse në prag të një ndarjeje. Ata bënë pak rezistencë ndaj dëbimit të oligarkëve, rritjes së silovikit (shërbimeve të sigurisë) dhe luftës së Gjeorgjisë të vitit 2008, ndërsa aneksimi i Krimesë nga Ukraina në 2014 u mirëprit pozitivisht nga shumë njerëz.

Që nga viti 2015, jeta në Rusi filloi të sovjetizohej me shpejtësi, duke kulmuar me ndryshimin e kushtetutës për të lejuar Putinin të qëndronte në pushtet dhe me shkatërrimin e plotë të opozitës së vërtetë anti-Putin (“jo-sistem”). Elitat murmuritën, por vazhduan sikur asgjë të mos kishte ndodhur. Edhe pushtimi i Ukrainës nuk i ndau elitat, megjithëse ishte një tronditje për ta. Me dëshirë ose jo, ata duhej ta pranonin luftën si një fakt të kryer. Kushdo që ishte fort kundër tij thjesht u largua nga vendi. Nëse nuk mund të largoheshin, heshtën.

Deri në tërheqjen e shtatorit nga rajoni i Kharkiv-it, arsyetimi i shumicës së anëtarëve të elitave ruse – nga siloviki te biznesi i madh – ishte i thjeshtë: Rusia do të duhej të fitonte disi. Nuk kishte rëndësi se çfarë do të thoshte kjo në praktikë, por humbja mund të sillte fare mirë destabilizimin sociopolitik dhe elitat sigurisht që nuk duan një revolucion. Prandaj, Kremlini do të duhej të arrinte një lloj pushtimi që do t’i mundësonte regjimit të shmangte kolapsin.

Nga shtatori, megjithatë, gjithçka filloi të ndryshojë, dhe shpejt. Për herë të parë në njëzet e tre vitet që Putin ka qenë në pushtet, ka arsye për të folur për një ndarje graduale brenda elitave. Njerëzit në të dyja anët e kësaj ndarjeje mbeten pro Putinit dhe pjesë e sistemit, por ata kanë pikëpamje të ndryshme për atë që Rusia duhet të bëjë më pas dhe cilat duhet të jenë prioritetet e saj. Dhe meqenëse ndarja është mes të brendshëmve të Kremlinit – brenda vetë aparatit të represionit, i përshtatur për të luftuar opozitën “jo-sistem” – nuk mund të bëhet shumë për këtë.

Vetë Putini mungon në këtë debat të ri. Askush nuk e shikon atë, nëse për asnjë arsye tjetër veçse sepse pozicioni i tij nuk është i qartë për askënd. Funksionet e tij si udhëheqës po gërryen sepse ai ende po e bën këtë luftë si një “operacion special” pa sqaruar qëllimet e saj.

Deri në shtator, elitës i dukej se Putini e dinte se çfarë po bënte. Por pas tërheqjes nga Kharkiv dhe Kherson, gjithçka po shihet si një zbritje e shpejtë në kaos dhe madje edhe në kolaps të vendit. Në fund të fundit, cili ishte qëllimi i mbajtjes së referendumeve për aneksimin e katër rajoneve të reja të Ukrainës, vetëm për t’i braktisur ato menjëherë pa luftë? Më e frikshme se vetë lufta është perspektiva e një rënie të lirë në humnerë. Në këtë aspekt, Putini duket si një figurë e dobët për të dy kampet në elitë. Edhe shfaqja e atyre kampeve është një reagim ndaj dobësisë së tij si udhëheqës.

Ukraina nis hetimet për krime lufte në Kherson

Ndarja po krijohet rreth një pyetjeje kryesore: çfarë të bëjmë nëse Rusia humbet këtë luftë. Praktikisht të gjithë përfaqësuesit e elitës po arrijnë në përfundimin se kështu do të ndodhë nëse asgjë nuk ndryshon. Madje mund të jetë e nevojshme të heqësh dorë nga Krimea, dhe prej andej është një rrugë e rrëshqitshme drejt kapitullimit të plotë, me gjykata ndërkombëtare të luftës, vite dëmshpërblime dhe instalimin e një qeverie pro-perëndimore. Kjo është arsyeja pse asnjë parti e paqes nuk është shfaqur në Rusi: në pozitën aktuale të cënueshme të vendit, ajo do të bëhej menjëherë partia e humbjes dhe askush nuk është ende gati të bashkohet me radhët e humbësve.

Edhe nëse nuk ka humbje, do të ketë përsëri një vijë ndarëse gjithnjë e më të dallueshme brenda kampit pro-luftës. Në njërën anë do të jenë realistët, të cilët besojnë se duke qenë se Rusia nuk mund ta fitojë luftën tani, ajo duhet të ndalojë luftimet për të punuar në rindërtimin e ushtrisë dhe ekonomisë së saj, si dhe rinovimin e sistemit politik. (përktheu lapsi.al) Për realistët, ishte një gabim nisja e luftës, që buronte nga një kuptim i shtrembëruar i aftësive të vendit. As referendumet nuk duhej të mbaheshin, pasi nuk kishte mundësi të mbaheshin në ato territore. Megjithatë, realistët janë kundër heqjes dorë nga pozicionet e Rusisë: vija e frontit duhet të mbrohet.

Realistët nuk përbëhen vetëm nga teknokratët. Ato përfshijnë gjithashtu silovikë, zyrtarë të lartë dhe biznesmenë të shquar. Krerët e korporatave gjigante shtetërore si CEO i Rosneft Igor Sechin dhe CEO i Rostec Sergei Chemezov janë më shumë pragmatistë sesa mbështetës të fitores me çdo kusht, sepse kanë gjithçka për të humbur. Pikëpamjet e pragmatistëve përfaqësohen në media përmes kritikave të ashpra ndaj ushtrisë dhe paralajmërimeve për rreziqet e vendit nga lufta e zhvilluar me NATO-n.

Në anën tjetër nga realistët janë ata që favorizojnë përshkallëzimin. Këta njerëz janë të bindur se për të shmangur humbjen, Rusia duhet të jetë e përgatitur të nisë një mobilizim të plotë, të përqendrojë burimet e saj dhe të hedhë bomba mbi Ukrainën pa pushim deri në fund të hidhur. Kjo pjesë e elitës është shumë më e ndryshme se realistët, por e bashkon një faktor: sa më keq të shkojnë gjërat në front, aq më shumë dividentë politikë do të marrin këta njerëz.

Përfaqësues të profilit të lartë të grupit së përshkallëzimit përfshijnë biznesmenin famëkeq dhe shefin mercenar Yevgeny Prigozhin dhe udhëheqësin e pamatur çeçen Ramzan Kadyrov. Pak a shumë në këtë grup bëjnë pjesë edhe vëllezërit e pasur Kovalchuk. Edhe pse ata, si Sechin dhe Chemezov, kanë gjithçka për të humbur, ndryshimi është se si Prigozhin, në vend që të kontrollojnë asetet shtetërore, ata i japin shtetit pasuritë e tyre private, si mediat apo kompania private ushtarake e Prigozhin, Wagner. Sa më shumë që shteti ka nevojë për shërbimet e tyre, aq më shumë peshë kanë brenda sistemit.

Pavarësisht nga fakti se shumë ithtarë të përshkallëzimit mbeten në margjinat e proceseve zyrtare të vendimmarrjes, kjo është pala që po ndikon në masë të madhe strategjinë e Rusisë në Ukrainë për momentin, për shkak të afërsisë së tyre ideologjike me Putinin dhe – për disa prej tyre – aksesit në veshin e tij. . Është për shkak të tyre që Putini kaloi nga taktikat “prit dhe shiko” në nisjen e sulmeve masive kundër infrastrukturës energjetike të Ukrainës. Presidenti është i bindur se këto sulme do të zvogëlojnë kapacitetin luftarak të ushtrisë ukrainase dhe do të dëmtojnë popullaritetin e qeverisë, duke i hapur rrugën Moskës që të diktojë kushtet e kapitullimit të Kievit.

Nëse ky plan nuk funksionon (dhe ka dyshime serioze se do të funksionojë), pala e përshkallëzimit do të bëhet edhe më e fortë dhe edhe më radikale – jo vetëm në lidhje me Ukrainën, por edhe ndaj atyre që besojnë se Rusia nuk mund të fitojë. Në të njëjtën kohë, grupi i realistëve do të marrë edhe peshë politike, aq më tepër që opinioni publik gradualisht po zhvendoset në favor të de-përshkallëzimit.

Rusia po shkon drejt një beteje përfundimtare midis radikalëve, për të cilët përshkallëzimi është një mënyrë jetese, dhe realistëve, të cilët e kuptojnë se vazhdimi i ngritjes së parave mund të çojë në kolaps të vendit të tyre. Është e pamundur të thuhet tani se kush do ta fitojë këtë betejë, por ajo do të përcaktojë jo vetëm rezultatin e luftës në Ukrainë, por edhe të ardhmen e Rusisë.

Carnegie, përshtati në shqip ©LAPSI.AL