Me 2 milionë vende të lira pune dhe gjysmën e bizneseve të vendit të paaftë për të gjetur staf të kualifikuar, Gjermania po eksploron punën katërditore si një zgjidhje – paradoksalisht – e mundshme për mungesën e saj të madhe të fuqisë punëtore.
Në nismën e shoqërisë jofitimprurëse “4 Day Week Global” (4DWG) dhe kompanisë së konsulencës menaxheriale “Intraprenör” marrin pjesë 45 kompani dhe vlerësohet se në programin “pilot” do të marrin pjesë gjithsej 600 kompani. Mbikëqyrja dhe vlerësimi shkencor i provës gjashtëmujore kryhet nga Universiteti i Münster-it.
4DWG, e cila tashmë ka nisur programe të ngjashme në vende të tjera, beson se kufizimi i ditëve të punës duke mbajtur pagat në të njëjtin nivel do të çojë në rritjen e produktivitetit për punëdhënësit dhe kushte më të mira jetese për punëtorët, gjë që pritet të tërheqë më shumë kandidatë që nuk janë në gjendje ose nuk dëshiron të punojë pesë ditë në javë.
Sipas koordinatorëve të programit në Gjermani, ku po aplikohen teknika shumë më të sofistikuara të analizës së të dhënave, përfundimisht do të shfaqet një pamje më e qartë e sipërmarrjes, megjithëse ka rezerva serioze nëse do të ishte e realizueshme për të gjithë punonjësit në një regjim pune 4-ditor. Në dekadat e fundit, modele të ndryshme janë testuar herë pas here, duke synuar t’i përgjigjen nevojës së punëtorëve për të kombinuar punën e tyre me një cilësi më të mirë jetese. Interesi për punën 4-ditore u rrit në fillim të viteve 1970, me modelin më të zakonshëm që parashikonte 10 orë punë në ditë për katër ditë në javë. Në konkluzionet e asaj kohe thuhet se fillimisht punëtorët ishin në humor më të mirë, por shumë shpejt stresi i punës u përkeqësua, për shkak të intensifikimit të punës. Sot, sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), orët mesatare të punës në mbarë botën arrijnë në 44 orë në javë.
“Premisa mbi të cilën po e bazojmë këtë projekt është se orët e shkurtuara të punës do t’u japin punëtorëve më shumë kohë rikuperimi dhe kështu më shumë produktivitet,” tha Julia Buckmann nga Universiteti i Münster në prezantimin e projektit. “Është disi paradoksale. Po të pyesësh politikanët do të thonë se të gjithë duhet të punojnë më shumë, jo më pak. Megjithatë, një javë 4-ditore është një avantazh i fortë për t’i bërë sektorë të caktuar të ekonomisë më tërheqës për punëtorët. Ky është edhe synimi kryesor i pjesëmarrësve në program”, shpjegon Carsten Meier, bashkëthemelues i “Intraprenör” dhe vlerëson se modeli 4-ditor do të ndikonte pozitivisht në mirëqenien psikologjike dhe fizike të punonjësve, do të reduktonte ditët e mungesës për shkak të sëmundjes, pasi njerëzit do të kishin më shumë mundësi për të ushtruar dhe për të jetuar një jetë të shëndetshme, ndërsa, në rastin e burrave, ata do të kishin më shumë gjasa të përfshiheshin në rritjen e fëmijëve të tyre, duke lejuar kështu më shumë gra, të kthehen plotësisht në tregun e punës.
“Modeli që po shikojmë është 100-80-100, që do të thotë 100% pagë për 80% punë dhe 100% produktivitet”, shpjegon ai. Përveç kësaj, ai thekson se 90% e kompanive që kanë marrë pjesë në një program të ngjashëm në të gjithë botën në një moment kanë mbetur në një lloj modeli të reduktuar të kohës së punës dhe raportojnë një rritje mesatare prej 25% të produktivitetit.
Ministri i Ekonomisë Robert Habeck vlerësoi së fundmi 2 milionë vende të lira pune në Gjermani dhe 90 miliardë humbje për ekonominë gjermane në vitin 2023 vetëm nga kjo. Madje ai parashikoi se deri në vitin 2035, nëse nuk ndryshon asgjë, pozicionet mund të rriteshin në 5 milionë. Për më tepër, sipas të dhënave nga kompania e sigurimeve DAK, punëtorët vitin e kaluar kanë kaluar mesatarisht 20 ditë sëmundje, duke i kushtuar ekonomisë 26 miliardë euro.
Në një sondazh të fundit nga Instituti Forsa, 71% e të anketuarve do të dëshironin të kishin opsionin e një jave katër-ditore, ndërsa 77% thanë se do të pajtoheshin me një plan përkatës të qeverisë. Të njëjtin mendim shprehin edhe dy nga tre punonjësit. Në një sondazh përkatës të Institutit “Hans Beckler”, përqindjet i kalojnë 80%.
Modeli duket se tashmë është shumë tërheqës për bankat. Siç raporton Handelsblatt, Volksbank në Kaiserslautern po e zbaton atë nga vera e vitit 2022, me një javë 34.5 në vend të 39 orëve dhe me të njëjtën pagë dhe ka arritur të konsiderohet një punëdhënës më i mirë për punonjësit e mundshëm në sektorin bankar. Të premteve klientët mund të shërbehen vetëm me telefon ose e-mail, pasi degët e bankës mbeten të mbyllura. Volksbank në Neuss, Dusseldorf dhe Sparda Bank në Berlin aplikojnë një model të ngjashëm. Reiffeisen gjithashtu u lejon punonjësve të saj të zgjedhin nëse do të punojnë pesë ose katër ditë, me një reduktim përkatës në ditët e pushimeve, në mënyrë që të qëndrojnë të hapur të premteve.
Nga ana tjetër, siç thotë për Deutsche Welle-n ekonomisti i Institutit Gjerman për Kërkimin e Punës (IAB), java katërditore në fund mund të çojë në një barrë më të madhe financiare për punëdhënësit nëse nuk shoqërohet me rritje të produktivitetit, ndërkohë që siç vlerëson ai, modeli nuk mund të zbatohet për të gjithë sektorët. “Nëse do ta zbatonim në të njëjtën mënyrë kudo, do të përfundonim duke dëmtuar produktivitetin,” paralajmëron ai. Në të njëjtën mënyrë, presidenti i Institutit Gjerman për Kërkime Ekonomike (DIW), Marcel Fratcher, beson se futja e punës 4-ditore mund të ketë efekt vetëm nëse nënkupton edhe kufizim të pagave.
Përfundimet e para nga programi pritet të jenë të disponueshme në vjeshtë të këtij viti.
EKSPERIMENT ME NJREZIT