“Për guximin dhe mprehtësinë klinike me të cilën ajo zbulon orgjinën, kufizimet si dhe ndikimet shoqërore në formësimin e kujtimeve personale”, shkrimtarja franceze Annie Ernaux ka fituar çmimin Nobel në Letërsi për vitin 2022.
E përmendur shpesh si pretendentja kryesore për çmimin prestigjoz, Ernaux është një nga zërat më autoritarë të panoramës kulturore franceze. Në librat e saj ajo ka zbuluar mundësinë që të jep autobiografia për të transformuar rrëfimin e jetës në një ‘instrument hetimi’ social, politik dhe ekzistencial. Që nga botimi i librit të saj të parë, “Cleaned Out”, në 1974, shkrimi i Annie Ernaux ka vazhduar të eksplorojë jo vetëm përvojën personale jetësore, por edhe atë të brezit të saj, prindërve të saj, grave në tërësi, duke përshkruar edhe ‘anonimët’ që i hasim në hapësirën publike.
Temat kryesore të përfshira në punën e saj, gjatë më shumë se katër dekadave, janë: trupi dhe seksualiteti; marrëdhëniet intime; pabarazia sociale dhe përvoja e ndryshimit të klasës përmes arsimit; koha dhe kujtesa. Në veprën e Ernaux edhe përvojat më personale, më intime – qofshin ato të pikëllimit, turpit, seksualitetit, pasionit, abortit të paligjshëm, sëmundjes ose perceptimit të kohës – perceptohen lehtësisht nga të tjerët dhe vijnë si reflektime të situatës sociale, politike dhe kulturore në të cilin ato ndodhin.
Romanet e Ernaux
Pasi botoi tre romane (“E pastruara”, “Çfarë thonë ata duke shkuar” dhe “Gruaja e ngrirë”), Ernaux u largua nga trillimi duke botuar “A Man’s Place”. Përgjatë viteve, ajo ka shpikur forma narrative krejt të reja të reja në shkrimin mbi jetën. Tekstet autosociobiografike si: “Vendi i një burri”, “Historia e një gruaje” dhe “Turpi” eksplorojnë jetën e saj dhe të prindërve të saj. Ato padyshim ravijëzojnë por edhe mjedisin shoqëror në të cilin këto jetë evoluan. Ndërkohë autobiografia kolektive “Vitet” përshkruan historinë shoqërore dhe kulturore të Francës që nga viti 1940 deri në 2007.
Dy veprat “Përdorimet e fotografisë”/ “L’Usage de la photo” dhe “Të shkruash jetën”/ “Écrire la vie” eksplorojnë marrëdhëniet midis shkrimit dhe paraqitjeve fotografike të së kaluarës, ndërsa në ‘Vajza tjetër’/ “L’Autre Fille” Ernaux i shkruan një letër motrës që vdiq para lindjes së saj. Së fundi, Ernaux ka botuar shkrime që zbulojnë marrëdhënien me disa vende të rëndësishme të jetës së saj. Këtu mund të përmendim tituj si: “Aty ku bëj pjesë”/ “Le Vrai lieu”; “Kthimi në Yvetot”/ “Retour à Yvetot”.
Librat e Ernaux-it kanë lexues besnikë në shumë shtete të botës dhe janë përkthyer në disa gjuhë. Ajo konsiderohet një klasike bashkëkohore dhe adhurohet nga breza të tërë lexuesish dhe studentesh.
Kryevepra e nobelistes
E lexuar dhe e admiruar gjerësisht në vendin e saj si nga kritikët po ashtu dhe nga publiku, shkrimtarja me siguri u bë ‘e denjë për Nobel’ me përkthimin në anglisht, në vitin 2018, plot dhjetë vjet pas botimit fillestar të asaj që mbahet si kryevepra e saj: “Vitet”. Ky tekst hapet me një konstatim të sigurt: “Të gjitha imazhet do të zhduken”, dhe përfundon me shpresën e shkrimtares: “Të shpëtojmë diçka nga koha kur nuk do të jemi më».
Mes të dy konstatimeve tregohet një jetë, ajo e Ernaux, me në sfond evolucionin e botës ndër vite. Duke rrëshqitur nga “ajo” te “ne”, ky libër, titulli i punës i të cilit ishte “Roman total”, është një tekst mjeshtëror për kujtesën individuale dhe kujtesën kolektive, ajo që na bën individë dhe breza, klasa… Kushdo që e ka lexuar nuk mund të habitet nga zgjedhja e akademisë suedeze.
Paola Serjanaj
Ndaj Nobelit ne Letersi, per te cilin jemi interesuar per vite me rradhe, tashme jemi imune, per shkak te futjes ne listen e kandidateve te Ismail Kadare per dekada.
Madje edhe jemi zhgenjyer nga nobeliste, ndersa kemi lexuar vepren.
Ashtu si Eurovizioni, cmimet jane bere surprize dhe kriteret e perzgjedhjeve te fituesve gati te pakuptueshme.
Nobelistet e vertete i perzgjedh koha. Qe nga Homeri, Dante, Hygo, Shekspir, Tolstoi, etj mbeten patriarke te letrave pa Nobel.
Nuk eshte cinizem, por e verteta.
U MBLODHEN SHURRAT E TV SHQIPTARE PER TE MARE NGA SHKELQIMI I KESAJ
CA MUT GROSHI HAM
Shkrimtari oborrit, i mungon ana njerezore ja pse cdo vit del huq
Per ata qe presin qe Kadare te fitoje ndonjehere Cmimin!
Mos prisni kot! Jyrua fisnike NUK i jep cmim nje ish-komunisti qe ka quajtur publikisht UÇK-ne terroriste!
Juria nuk ia jep cmimin nje komunisti qe e la Shqiperine kur komunizmi po jepte shpirt dhe kur atij nuk i kishte hyre asnje gjemb ne kembe nga komunizmi!
Juri nuk i jep cmim nje karrieristi te cilin, kur e pyeten se pse nuk kthehej je Shqiperi ne vitet ’90 meqe edhe sistemi kishte nderruar, u shpreh se i vinte frymezimi vetem kur ulej perballe Kulles Eiffel dhe nuk donte më qe te kthehej ne Shqiperi!
Ky shkrim nuk eshte per shpellkaret cecene te salih metaj keta duan shkrime per ramen qe te masturbohen.Zv. presidenti i Partisë Socialiste Evropiane e konfirmon: Ilir Meta nuk është më i dëshiruar në kongresin tonë, është aleat me Berishën
Nuk eshte i Partise Socialiste Giacomo, por i YES, Rinise Socialiste Europiane, sekretar i pergjithshem.
Mos u gezoni e mos u shqetesoni shume se Meta nuk eshte gjithnje i ri, pavaresisht se Giacomo e interpretoi si fabianist kete anullim ftese.
Prisni Nobelin per Ramen se e duan serbet….
Ti je presidenti i shpellkareve cecene te spiuneve agjent salih metaj,nobelin duhet tja japin kesaj dysheje qe kane bere bashke aq krime sa nuk ka bere mafia italiane,por nobelin e meritojne si e keqja me e madhe ne ballkan