Zgjedhjet me të meta konfirmojnë se BE po hesht për një qeveri me axhendë autoritare dhe etno-nacionaliste.

Sipas presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, zgjedhjet e fundit parlamentare të vendit të tij ishin “më të pastrat dhe më të ndershmet” në historinë e tij. Ato ishin gjithashtu një triumf për partinë e tij (të quajtur gabimisht) Progresive Serbe (SNS), e cila fitoi me shumicë. Por Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë kishte një qëndrim tjetër.

Zgjedhjet e 17 dhjetorit, u tha në një deklaratë nga ekipi i saj ndërkombëtar i vëzhguesve, u zhvilluan në “kushte të padrejta”, të dëmtuara nga “anshmëria në media, presioni ndaj punonjësve të sektorit publik dhe keqpërdorimi i burimeve publike”. U vunë re raste të frikësimit dhe “parregullsive serioze” duke përfshirë blerjen e votave dhe mbushjen e kutive. Janë bërë akuza të tjera se serbët e Bosnjës u futën në masë me autobusë për të votuar duke mashtruar në Beograd.

Shkelja e normave demokratike dhe e shtetit të së drejtës në Serbi është përshpejtuar gradualisht që kur SNS mori pushtetin mbi një dekadë më parë, një proces tekstual i kapjes së shtetit, i mbikëqyrur nga presidenti që nga viti 2017. Një nacionalist autokratik, instinktet politike të të cilit u farkëtuan në epokën e Millosheviçit, Vuçiç përdor gjithashtu fuqinë dhe ndikimin e tij për të nxitur mosmarrëveshje në Ballkanin Perëndimor, ku fushatat secesioniste etnike serbe mbështeten nga Beogradi. Por ambicia për ta tërhequr Serbinë brenda orbitës së BE-së, dhe për ta larguar nga ndikimi rus, ka zbutur kritikat perëndimore në një shkallë komprometuese, veçanërisht që nga pushtimi i Ukrainës.

Kjo qasje zbutëse mund të mbarojë së shpejti. Ditë demonstratash pasuan zgjedhjet e diskutueshme, të mbështetura nga një lëvizje protestash në rritje kundër Vuçiqit që filluan në verë. Fundjavën e kaluar, dhjetëra mijëra u mblodhën në një shesh të Beogradit, për të kundërshtuar sundimin ende të Sllobodan Millosheviçit dhe i bënë thirrje një Evrope kryesisht të heshtur për të mbështetur kauzën e tyre. Një shenjë se ku qëndrojnë simpatitë instiktive të qeverisë serbe, kryeministrja e zotit Vuçiç, Ana Bnrabiç, falënderoi Rusinë për sigurimin e provave të supozuara se protestat ishin të orkestruara nga perëndimi.

Intimacionet e një konflikti të ri rajonal premtojnë të detyrojnë një linjë më të ashpër në Bruksel dhe Uashington. Në nëntor, Vuçiç parashikoi në mënyrë ogurzezë se viti 2024 do të sjellë “shumë më shumë konflikte dhe trazira” si në Kosovë ashtu edhe në Republikën Srpska, entitetin etnik serb në Bosnje-Hercegovinë. Në këtë të fundit, udhëheqësi separatist serb i Bosnjës, Milorad Dodik ka kërcënuar se do të prishë marrëveshjen e paqes të Dejtonit të vitit 1995 në emër të bashkimit kombëtar serb. Në Kosovë, pavarësinë e së cilës Beogradi vazhdon të refuzojë ta njohë, shpërthimet serioze të konfliktit në veriun etnik serb kanë ngritur frikën për një përpjekje të ardhshme shkëputjeje.

Shpresat se perspektiva e anëtarësimit në BE do ta bindin qeverinë e Serbisë që t’u përmbahet normave demokratike në vend dhe të përmbahet nga minimi i shteteve fqinje, kanë rezultuar të pabaza. Por qëllimi strategjik për izolimin e Rusisë, gjithashtu i paplotë, do të thotë se perëndimi vazhdon t’i lejojë Vuçiç shumë të drejta për të ndjekur axhendën e tij autoritare, etno-nacionaliste.

Si një nga investitorët kryesorë në ekonominë në rritje të Serbisë, BE-ja shihet në mënyrë të favorizuar nga pjesa më e madhe e popullsisë dhe ka fuqi ekonomike dhe diplomatike për të vendosur nëse dëshiron. Deri më tani, ajo ka zgjedhur të mos e bëjë këtë, përmes një frike të kuptueshme, të ndarë edhe nga administrata e Joe Biden-it, duke e lënë Ballkanin edhe më të hapur ndaj ndikimit të Moskës dhe Pekinit. Por, ndërsa ai ngulitet akoma më shumë në oborrin lindor të shtëpisë të BE-së, trajtimi i zotit Vuçiç si një lloj djali plangprishës që në fund do të përmirësojë rrugën e tij, nuk po funksionon. ©Marrë nga The Guardian, përshtati në shqip LAPSI.al

LEXO EDHE: Editorial i Le Monde/ BE vigjilente ndaj rrëshqitjes së Vuçiçit

Analiza e DW/ Përse zgjdhjet i fitoi sërish Vuçiç

Analiza/ Zgjedhjet parlamentare në Serbi forcojnë pushtetin e Vuçiçit

Analiza në BBC/ Aleksandër Vuçiç, njeriu që ribëri Serbinë