Automjeti i humbur aktualisht në det është pjesë e një përpjekjeje të re që u mundëson turistëvetë eksplorojnë thellësitë e oqeanit. Shumica dërrmuese e të cilws nuk është parë kurrë nga syri i njeriut.
Megjithëse njerëzit kanë eksploruar sipërfaqen e oqeanit për dhjetëra mijëra vjet. Afro vetëm 20% e shtratit të detit është hartuar, sipas shifrave të vitit 2022 nga Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike.
Çfarë thonë studiuesit
Studiuesit shpesh thonë se udhëtimi në hapësirë është më i lehtë sesa zhytja në fund të oqeanit. Ndërsa 12 astronautë kanë kaluar një total prej 300 orësh në sipërfaqen hënore. Vetëm tre njerëz kanë shpenzuar rreth tre orë duke eksploruar Challenger Deep, pika më e thellë e njohur e shtratit të detit të Tokës.
Në fakt, “ne kemi harta më të mira të hënës dhe Marsit sesa të planetit tonë”, tha Dr. Gene Feldman, një oqeanograf emeritus në NASA i cili kaloi më shumë se 30 vjet në agjencinë hapësinore.
Ekziston një arsye pse eksplorimi i detit të thellë nga njerëzit ka qenë kaq i kufizuar. Të udhëtosh në thellësitë e oqeanit do të thotë të hysh në një mbretëri me nivele të mëdha presioni. Sa më poshtë të zbresësh gjendesh në një përpjekje me rrezik të lartë. Ambienti është i errët, pothuajse pa dukshmëri. Temperaturat e ftohta janë ekstreme.
Nëndetësja e humbur
Nëndetësja e zhdukur aktualisht mbante pesë persona për të eksploruar rrënojat e RMS Titanic. Kjo e fundit shtrihet rreth 1,450 kilometra nga brigjet e Cape Cod, Massachusetts, dhe rreth 3,800 metra nën ujë. E operuar nga OceanGate Expeditions, një kompani private me bazë në shtetin e Uashingtonit, anija turistike humbi kontaktin me anijen e saj mëmë të dielën në mbrëmje.
Shumë nga faktorët që mund ta bëjnë anijen të vështirë për të gjetur. Gjithashtu arsyet pse një eksplorim gjithëpërfshirës i dyshemesë së oqeanit mbetet i pakapshëm.
Një histori e eksplorimit të oqeanit
Nëndetësja e parë u ndërtua nga inxhinieri holandez Cornelis Drebbel në vitin 1620. Ajo u mbërthye në ujërat e cekëta. Do të duheshin afro 300 vjet pas katastrofës së Titanikut përpara se teknologjia e sonarëve të fillonte t’u ofronte shkencëtarëve një pamje më të qartë të asaj që ndodhet në thellësitë e oqeanit.
Një hap i madh përpara në eksplorimin njerëzor erdhi në vitin 1960 me zhytjen historike të batiskafit të Triestes. Një lloj zhytëse me zhytje të lirë, në Challenger Deep, i vendosur më shumë se 10,916 metra nën ujë.
Vetëm disa misione që atëherë janë kthyer në thellësi të tilla. Dhe udhëtimet janë jashtëzakonisht të rrezikshme.
Për çdo 10 metra të udhëtuar nën sipërfaqen e oqeanit, presioni rritet me një atmosferë, sipas NOAA. Kjo do të thotë se një udhëtim në Challenger Deep mund të vendosë një anije nën presion që është “ekuivalent me 50 avionë jumbo”. Në atë presion, defekti më i vogël strukturor mund të sjellë katastrofë
Gjatë zhytjes së vitit 1960 në Trieste, pasagjerët Jacques Piccard dhe Don Walsh thanë se ishin të habitur kur panë krijesa të gjalla.
Çfarë shtrihet në fund të oqeanit
Ndërsa ajo që konsiderohet oqeani i thellë shtrihet nga 1,000 metra deri në 6,000 metra nën sipërfaqe, llogore në det të thellë mund të zhyten në 11,000 metra, sipas Institutit Oceanographic Woods Hole në Massachusetts. Ky rajon, i quajtur zona hadal ose hadalpelagjike, është emëruar për Hades, perëndinë greke të botës së krimit. Në zonën hadal, temperaturat janë pak mbi zero dhe nuk depërton dritë nga dielli.
Shkencëtarët ishin në gjendje të vërtetonin për herë të parë se jeta ekzistonte nën 6000 metra në vitin 1948, sipas institucionit.
Zbulimet në Challenger Deep kanë qenë të jashtëzakonshme, duke përfshirë daljet shkëmbore “me ngjyra të gjalla” që mund të jenë depozita kimike, amfopodë supergjigantë si karkaleca dhe holothurianët që banojnë në fund ose kastravecat e detit.
©LAPSI.AL