Finalja në Ohër, SHBA dhe BE duan të zgjidhin përfundimisht konfliktin mes Serbisë dhe Kosovës

Presidenti rus Vladimir Putin përdor gjithmonë mosmarrëveshjen e vazhdueshme midis Serbisë dhe ish-krahinës së saj të Kosovës si shembull për sulmet e tij në Ukrainë.

Perëndimi, thotë ai, e lejoi Kosovën të shkëputej nga Serbia 15 vjet më parë.

Prandaj, ai tani duhet të lejojë Rusinë të kthejë territoret që historikisht i përkasin asaj, si Krimea ose Ukraina lindore, beson Putin.
Prandaj Perëndimi tani po nxiton që përfundimisht, pas shumë dekadash, ta zgjidhë problemin e Kosovës, për t’ia hequr Kremlinit argumentin e pretenduar.

Rezultati i përpjekjeve perëndimore ishte propozimi franko-gjerman i nëntorit 2022, i cili në fund të shkurtit 2023 u publikua si qëndrim i BE-së.

Dispozitat më të rëndësishme të atij dokumenti njëmbëdhjetë pikash janë: të dyja palët njohin dokumentet dhe simbolet kombëtare të njëra-tjetrës.

Serbia heq dorë nga bllokada e anëtarësimit të Kosovës në organizatat ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara.

Kosova mundëson krijimin e komunitetit tashmë dhjetëvjeçar të kontestuar të komunave të serbëve dhe garanton mbrojtje të veçantë të kishave dhe manastireve ortodokse serbe mesjetare në territorin e saj.

Ky plan mbështetet edhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Diplomatët kryesorë nga Brukseli dhe Uashingtoni kanë shkuar në kryeqytetet Beograd dhe Prishtinë prej javësh për t’i kërkuar Serbisë dhe Kosovës që t’i pranojnë ato propozime.

Dhe nëse do t’u besohet mediave të dy vendeve të Ballkanit Perëndimor, zyrtarët perëndimorë kanë kërcënuar me izolim politik dhe ekonomik nëse propozimi i tyre i fundit refuzohet sërish, siç ka ndodhur shpesh në të kaluarën.

Përparimi i Borrelit

Ngjarja kryesore u zhvillua më 27 shkurt 2023 në Bruksel: Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, u ulën në të njëjtën tryezë, të moderuar nga ndërmjetësuesit e BE-së.

Në fund, përfaqësuesi i lartë i BE-së për politikën e jashtme, Josep Borrell, bëri të ditur një përparim: që të dyja palët e pranuan propozimin e BE-së.

Me këtë u hap dera për një zgjidhje përfundimtare të atij konflikti të përhershëm evropian, tha Borrel.

Por pas kthimit nga Brukseli në Beograd dhe Prishtinë, asgjë nuk mund të dëgjohej për premtimet e supozuara në selinë e BE-së.

Serbia nuk do ta lejojë kurrë anëtarësimin e Kosovës në OKB, garantoi presidenti Vuçiç.

Nga ana tjetër kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, u betua në Kuvendin e Prishtinës se nuk bëhet fjalë për themelimin e Bashkësisë së komunave serbe me autonomi dhe vetëqeverisje, si dhe mbrojtje të veçantë të pasurisë kulturore serbe.

Qëndrimet shqiptare dhe serbe janë reciprokisht ekskluzive

Sjellja e Kurtit dhe Vuçiçit nuk është as e papritur dhe as befasuese, sepse kur është fjala për problemin e Kosovës, Prishtina dhe Beogradi marrin qëndrime që nuk mund të pajtohen në asnjë mënyrë.

Ashtu si palestinezët dhe izraelitët në Lindjen e Mesme, të dy popujt pretendojnë të njëjtin territor.

“Kosova është zemra e Serbisë”, është argumenti i Beogradit që tregon ndërtesat historike dhe betejat mesjetare.

Shqiptarët e shohin veten si popull autokton të Kosovës dhe prej kohësh kanë një shumicë absolute të popullsisë pas persekutimeve të mëdha të serbëve.

Është edhe më e rëndësishme që, sidomos në Serbi, problemi me Kosovën ka qenë tema më e rëndësishme e të gjitha forcave politike për dekada.

Kështu, presidenti i Serbisë, Sllobodan Millosheviç, e përdori konfliktin e Kosovës për ngritjen e tij politike.

Më vonë, politikani demokrat Vojislav Koshtunica shënoi të drejtën e Serbisë për Kosovën në kushtetutë.

Dhe presidenti i fundit demokrat i Serbisë, Boris Tadiç, e bëri çështjen e Kosovës në qendër të veprimtarisë së tij politike.

Prandaj nuk është për t’u habitur që për presidentin Vuçiç është edhe baza e qeverisjes së tij.

Nuk ka asnjë kritikë perëndimore ndaj Vuçiç

Duke pasur parasysh se Perëndimi ka nevojë për presidentin e Serbisë për një kompromis me shqiptarët e Kosovës, Brukseli përmbahet edhe nga kritika më e vogël për qeverisjen e Vuçiç.

Karakteristikat kryesore të tij janë përjashtimi i të gjitha institucioneve të pavarura shtetërore, instrumentalizimi i gjyqësorit, censura e medias dhe dominimi mbi sistemin ekonomik nëpërmjet ndjekësve besnikë.

“Mitet nga e kaluara, dhe mbi të gjitha se Kosova është tokë e shenjtë serbe, shërbejnë vetëm për të na penguar të mendojmë për situatën aktuale”, kritikon gazetari serb Milojko Pantic.

Dhe kolumnisti i opozitës Dejan Iliç thotë:

“Vuçiç ka vite që ikën nga çdo detyrim, jeton nga krizat dhe krijon spektakle të ndryshme, që të mos zgjidhet asnjë problem i Serbisë. Nëse e zgjidh krizën e Kosovës, nuk do të jetë më i nevojshëm”, përfundon Iliç.

Nëse e zgjidh krizën e Kosovës, nuk do të jetë më i nevojshëm”, përfundon Iliç.

Një sjellje e ngjashme vërehet edhe nga ana e Kosovës.

Edhe si udhëheqës studentor, kryeministri i Kosovës veproi me qëllimin e ndarjes së Kosovës nga Serbia dhe vendosjes së barazisë me Beogradin.

Prandaj ai ishte në burgjet serbe dhe ato pikëpamje janë padyshim misioni i tij politik.

Finalja në Ohër

Me ndërmjetësimin e BE-së, Vuçiç dhe Kurti do të takohen sërish më 18 mars në Ohër të Maqedonisë së Veriut.

Atëherë të dyja palët do të duhet të deklarojnë qartë nëse janë gati të braktisin qëndrimet e tyre aktuale, siç pretendon Brukseli.

Tani për tani, mbetet sekret se çfarë do të ndodhë.

Vuçiç, për shembull, do të duhej të jepte dritën jeshile për anëtarësimin e Kosovës në të gjitha organizatat ndërkombëtare, e megjithatë pengojnë anëtarësimin e Prishtinës në Kombet e Bashkuara.

Kurti do të duhej të mundësonte krijimin e Bashkësisë së Komunave Serbe, ndonëse është kundër çdo forme institucionale dhe territoriale të atij komuniteti dhe dëshiron ta kufizojë mbrojtjen e pakicave në mbrojtjen e individëve.

E sa i përket mbrojtjes së veçantë të manastireve dhe kishave serbe, opozita kosovare tashmë me sarkazëm po thotë se në të ardhmen do të duhet të tregosh pasaportën për të vizituar monumentet e kulturës.

Duke pasur parasysh një situatë të tillë, është e qartë se do të kërkohet aftësi e madhe diplomatike për të bashkuar të papajtueshmet.

Pas eksperiencave të dekadave të kaluara me politikën perëndimore ndaj Ballkanit, ekziston frika se mund të arrihet edhe një herë një kompromis në të cilin secili të gjejë interesat e tij, por që nuk ndryshon asgjë kur bëhet fjalë për problemet reale.