Inceneratori i Tiranës/ BIRN: Si u vunë zyrtarët publikë në shërbim të aferës koncesionare

Në fund të vitit 2014, një specialist i sapodalë në pension i menaxhimit të mbetjeve merr një ofertë për t’u bërë këshilltar i jashtëm i ministrit të Mjedisit. Por në të njëjtën kohë, ish-sekretari i Përgjithshëm, Alqi Bllako e çon të punojë për llogari të kompanisë “Integrated Technology Services” me aksioner Klodian Zoton.

Vladimir Bezhani ka dëshmuar në Prokurori se meqë pozicioni i tij si këshilltar i ministrit nuk paguhej, Bllako i kishte thënë se për të marrë pagën do ta punësonte te kompania e Zotos.

Investimi u kthye shpejt mbrapsht dhe në procedurat e koncesionit të inceneratorit të Tiranës, Bezhani luajti një rol të rëndësishëm për ta furnizuar kompaninë e Zotos me të dhëna mbi sasinë e mbetjeve që prodhonte Bashkia e Tiranës si dhe studime të mëparshme të kryera për menaxhimin e mbetjeve në kryeqytet.

Kjo do të ishte vetëm “maja e ajsbergut” në shkrirjen e funksionit publik me interesat private në aferën e inceneratorit të Tiranës – ku një sërë zyrtarësh të qeverisë qendrore dhe asaj lokale dyshohet se u vunë në dispozicion të projektit koncesionar të përfaqësuar nga dy biznesmenët në arrati, Klodian Zoto dhe Mirel Mërtiri.

Gjashtë vjet pas miratimit të kontratës, gropa financiare është e stërmadhe me gati 100 milionë euro të shpenzuara përmes buxhetit të shtetit, tarifës së depozitimit të mbetjeve dhe tarifës së operatorëve privatë për depozitimin e dherave, ndërkohë që inceneratori i premtuar nuk u ndërtua asnjëherë.

Pavarësisht dëmeve, akuzat u kufizuan te shpërdorimi i detyrës për ish-ministrin Lefter Koka dhe 11 zyrtarë të Ministrisë së Mjedisit, Bashkisë së Tiranës, Qendrës Kombëtare të Biznesit dhe Agjencisë së Trajtimit të Koncesioneve, ATRAKO.

Ish-deputeti Alqi Bllako akuzohet për korrupsion, ndërsa Mirel Mërtiri dhe Klodian Zoto për veprat penale të mashtrimit me pasoja të rënda dhe pastrim të produkteve të veprës penale.

Hetimet e Prokurorisë së Posaçme për aferën e inceneratorit të Tiranës zgjatën tre vjet dhe identifikuan shtatë shkelje të mëdha ligjore në procedurat e dhënies së bonusit nga Këshilli i Ministrave, përgatitja e dokumenteve të koncesionit, studimi i fizibilitetit me të dhëna fiktive e deri te fshehja e pronësisë përmes një kompanie guackë në Holandë dhe paraqitja e të dhënave të rreme në Qendrën Kombëtare të Biznesit.

Ndërkohë, përfaqësues të opozitës e akuzuan Prokurorinë se kishte amnistuar nga hetimi kryetarin e Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj dhe kryeministrin Edi Rama.

“Ashtu siç e kisha paralajmëruar, ndodhi amnistria e vjedhjes së shekullit, akti më kriminal në historinë e drejtësisë shqiptare,” deklaroi ish-kryeministri Sali Berisha gjatë një konference për shtyp.

Shkeljet ligjore

Kryeministri Edi Rama, ish-ministri i Mjedisit Lefter Koka dhe zyrtarë të tjerë të PS në inaugurimin e impiantit të Elbasanit. Në njoftimin e shpërndarë nga Prokuroria e Posaçme, shkelja e parë e identifikuar është dhënie e një bonusi prej 8 pikësh nga Këshilli i Ministrave për propozimin e pakërkuar të kompanisë “Integrated Energy” B.V e regjistruar në Holandë.

Sipas SPAK, anëtarët e komisionit të dhënies së koncesionit, i përbërë nga shtetasit Valbona Ballgjini, Pëllumb Abeshi, Erjon Murataj, Sidita Temali, Etleva Kondi, Taulant Tusha, Namik Simixhiu, në bashkëpunim me ish-ministrin e Mjedisit Lefter Koka, sekretarin e përgjithshëm, Alqi Bllako, drejtoreshën juridike Alba Thoma dhe përgjegjësin e prokurimeve në Ministrinë e Mjedisit, Bledar Karoli, kanë vepruar në kundërshtim me ligjin duke propozuar dhënien e bonusit, pa hartuar një raport përmbledhës.

“…kur është bërë propozimi për dhënien e bonusit, komisioni i dhënies së koncesionit ende nuk kishte sqaruar kostot e projektit,” thuhet në njoftim.

Zyrtarët e tre institucioneve në komision akuzohen se u kanë dhënë ndihmë biznesmenëve kontroversë Klodian Zoto dhe Mirel Mërtiri që të siguronin këtë koncesion. Nga hetimi ka rezultuar se shoqëria propozuese “Integrated Energy BV”, në përbërje të së cilës është aksionere edhe shoqëria “Integrated Technology Services” sh.p.k në pronësi të shtetasit Klodian Zoto, ka qenë në dijeni të rrethanave konkuruese që përpara se të shpallej procedura e dhënies së koncesionit.

Prokuroria vëren se kjo ka ndodhur falë ndihmës së dhënë nga vetë ish-ministri Mjedisit, Lefter Koka dhe vartësit e tij, Alqi Bllako, Alba Thoma e Bledar Karoli, si dhe nga anëtarët e komisionit të dhënies së koncesionit. Shoqëria propozuese “Integrated Energy BV” është pajisur me dokumentacionin e nevojshëm që duhej të dorëzonte në Ministrinë e Mjedisit para dhe gjatë procedurës koncesionare, me qëllim shpalljen fitues të kësaj shoqërie.

Ndërkohë, dokumentet standarte të koncesionit nuk rezultojnë të jenë hartuar dhe miratuar nga anëtarët e komisionit, por nga vetë kompania e Zotos.

“Rezulton se Dokumentet Standarte të Procedurës së Koncesionit janë hartuar nga punonjësit e shtetasit Klodian Zoto…, i cili ua ka dërguar më pas punonjësve të Ministrisë së Mjedisit, shtetasve Alba Thoma dhe Bledar Karoli,” deklaroi SPAK.

Ish-ministri Koka akuzohet se ka miratuar vazhdimin e procedurës së dhënies së koncesionit, pa patur dokumentacion shoqërues të hartimit të dokumenteve standarte të koncesionit nga ana e komisionit.

Anëtarët e komisionit akuzohen se kanë vepruar në kundërshtim me ligjin edhe në lidhje me studimin e fizibilitetit, duke i marrë kostot nga studimi i fizibilitetit të shoqërisë propozuese “Integrated Energy BV”, pa kryer asnjë verifikim në lidhje me vërtetësinë e tyre.

Nga hetimi janë gjetur të dhëna fiktive të vendosura në studimin e fizibilitetit, të cilët kanë rritur fiktivisht tarifën e depozitimit të mbetjeve nga njësisë e qeverisjeve vendore, në 29 Euro për ton. Po ashtu, komisioni nuk ka marrë në konsideratë të gjitha të ardhurat reale që do të përfitonte shoqëria koncesionare.

Komisioni i dhënies së koncesionit nuk ka bërë përfshirjen e të ardhurave që do të përfitonte shoqëria koncesionare nga palët e treta për depozitimin e mbetjeve inerte, duke i shkaktuar dëm buxhetit të shtetit.

“Këto të ardhura, të cilat nuk janë përfshirë, ndikojnë negativisht në buxhetin e shtetit, pasi nëse do të ishin përllogaritur, atëherë vlera e tarifës që do të duhej të paguanin Njësitë e Qeverisjes Vendore, do të ishte më e ulët,” deklaroi SPAK.

Fshehja e pronësisë

Një punonjës policie duke hapur derën e Prokurorisë së Posaçme, SPAK. Foto: LSA
SPAK thotë se ka vërtetuar që Klodian Zoto dhe Mirel Mërtiri janë pronarët “de facto” të shoqërisë koncesionare “Integrated Energy B.V SPV”, pavarësisht se janë përpjekur ta fshehin pronësinë përmes kompanisë së regjistruar në Holandë dhe deklarimit të aksionerëve fiktivë në Qendrën Kombëtare të Biznesit.

Nga hetimi kanë rezultuar prova se Zoto dhe Mërtiri kanë përdorur persona dhe shoqëri të tjera për të fshehur gjurmët si pronarët e vërtetë të shoqërisë koncesionare, ndonëse ishin ata personat vendimarrës të kompanisë në Tiranë dhe kompanisë mëmë në Holandë, e regjistruar fillimisht si “Integrated Energy B.V” dhe më pas e ndryshoi emrin në “GeoGenix BV”.

SPAK ka dokumentuar gjithashtu se Zoto dhe Mërtiri kanë përfituar përmes faturave të falsifikuara shumën prej 409 milionë lekësh -çka ka sjellë edhe akuzën e pastrimit të parave.

Ata akuzohen gjithashtu se kanë përgatitur preventiva të falsifikuara, duke fryrë treguesit në kostot e ndërtimit, të përfshira dhe në studimin e fizibilitetit të paraqitur nga ana e tyre.

Në këtë aferë rezulton të jenë përfshirë edhe punonjës të Qendrës Kombëtare të Biznesit, të Regjistrit të Pronarëve Përfitues, shtetasit Jetmir Llapaj dhe Silena Tola. Ata akuzohen se kanë vepruar në kundërshtim me ligjin “Për regjistrin e pronarëve përfitues” duke pranuar deklarimin e pronarëve fundorë, pa kërkuar asnjë dokument justifikues që provonte ndryshimin e aksionerëve.

Përveç Zotos, zyrtari i vetëm i akuzuar për korrupsion në këtë çështje është ish-deputeti socialist, Alqi Bllako.

Bllako akuzohet se në mënyrë indirekte, ka përfituar në mënyrë të parregullt një pajisje për biznesin e prodhimit të birrës së të atit me vlerë 119, 755 Euro. Kjo pajisje rezulton të jetë blerë pas kërkesës së bërë nga vetë Bllako, me porosi të Zotos, bërë nëpërmjet shoqërisë së bashkëshortes së tij, Ilza Zoto,“Artemis Farm” sh.p.k. Po ashtu, Bllako akuzohet se i ka propozuar Zotos punësimin fiktivisht në shoqërinë e këtij të fundit të Vladimir Bezhanit gjatë kohës që ky i fundit ishte këshilltar i jashtëm i Ministrit të Mjedisit./BIRN