Shtatë liderë afrikanë kanë udhëtuar në Ukrainë dhe Rusi në një mision paqeje, duke shpresuar të punojnë për t’i dhënë fund luftës, e cila ka ndikuar keq në standardet e jetesës në të gjithë kontinentin.
Delegacioni nga Afrika e Jugut, Egjipti, Senegali, Kongoja-Brazzaville, Komoret, Zambia dhe Uganda do të takohen të premten me Presidentin Volodymyr Zelensky dhe të shtunën me Presidentin Vladimir Putin.
Por koha e vizitës duket e gabuar. Ajo vjen pikërisht në kohën kur Kievi po fillon kundërofensivën e tij shumë të lavdëruar.
Pra, çfarë mund të arrijë në të vërtetë ky mision?
Presidenti i Afrikës së Jugut Cyril Ramaphosa nuk ofroi asnjë afat kohor ose propozime kur bëri njoftimin muajin e kaluar, duke iu bashkuar një fushe të mbushur me njerëz të mundshëm paqeruajtës që përfshin Kinën, Turqinë dhe Papën.
“Cili është qëllimi strategjik i kësaj ndërhyrjeje?” pyet Kingsley Makhubela, një analist rreziku afrikano-jugor dhe ish-diplomat. “Nuk është e qartë. A është kjo një foto nga krerët e shteteve afrikane?”
Misioni është një shpërthim i pazakontë aktivizmi, duke pasur parasysh qasjen e Afrikës ndaj një konflikti që shumë njerëz këtu e shohin kryesisht si një konfrontim midis Rusisë dhe Perëndimit.
Është gjithashtu një përpjekje e rrallë për ndërhyrje diplomatike jashtë kontinentit – një “zhvillim i mirëpritur” duke pasur parasysh kërkesën në rritje të Afrikës për të pasur një zë më të madh në OKB dhe organizata të tjera ndërkombëtare, thotë Murithi Mutiga, drejtor i Afrikës në Grupin Ndërkombëtar të Krizave (ICG).
Njeriu që ka përgatitur terrenin, Jean-Yves Olivier, ka folur për qëllime modeste.
Ai drejton një organizatë me bazë në Mbretërinë e Bashkuar të njohur si Fondacioni Brazzaville, i cili fokusohet kryesisht në iniciativat e paqes dhe zhvillimit në Afrikë, megjithëse lidhjet e tij të gjata me udhëheqësin autoritar të Kongos-Brazzaville e kanë bërë atë një figurë të diskutueshme.
Olivier ka ndaluar së komentuari publikisht për udhëtimin që kur datat u bënë zyrtare. Por në intervistat e publikuara më parë ai ka paraqitur qasjen e tij.
Ai tha se qëllimi ishte fillimi i bisedimeve në vend të zgjidhjes së konfliktit, fillimi i një dialogu për çështje që nuk ndikojnë drejtpërdrejt në situatën ushtarake dhe të ndërtohet prej andej.
Një prej tyre është një shkëmbim i mundshëm i robërve të luftës rusë dhe ukrainas.
Tjetra është të përpiqemi të gjejmë zgjidhje për çështjet që kanë rëndësi për Afrikën, si gruri dhe plehrat.
Lufta ka kufizuar rëndë eksportin e grurit nga Ukraina dhe plehrave nga Rusia, duke intensifikuar pasigurinë ushqimore globale. Afrika, e cila varet nga importet e të dyjave, e ka vuajtur më shumw kwtw situatw.
Ollivier tha se udhëheqësit afrikanë do të përpiqen të bindin rusët për të zgjatur marrëveshjen e brishtë që lejon Ukrainën të transportojë grurë përmes Detit të Zi.
Dhe do t’i kërkojë Kievit të ndihmojë në gjetjen e mënyrave për të lehtësuar kufizimet në eksportin e plehrave ruse që aktualisht mbahen në porte.
Megjithatë, ka indikacione se liderët “kërkojnë të ofrojnë një marrëveshje më thelbësore midis dy palëve”, thotë z. Mutiga.
Presioni i SHBA ndaj Afrikës së Jugut
Delegacioni është krijuar për gjerësi dhe ekuilibër, me anëtarë nga pjesë të ndryshme të Afrikës që kanë pikëpamje të ndryshme për konfliktin.
Ai përfshin katër presidentë, kryeministrin e Egjiptit dhe përfaqësues nga Uganda dhe Kongo-Brazzaville.
Afrika e Jugut dhe Uganda shihen si të prirura drejt Rusisë, ndërsa Zambia dhe Komoret janë më afër Perëndimit. Egjipti, Senegali dhe Kongo-Brazzaville kanë mbetur kryesisht neutrale.
Por zhvillimet e fundit në Afrikën e Jugut duket se po ndikojnë në sipërmarrje.
Qeveria e zotit Ramaphosa është vënë nën presion në rritje nga SHBA për shkak të supozimit të mbështetjes së saj për luftën e Rusisë. Kjo përqendrohet në pretendimet për një dërgesë armësh në Moskë, të cilën Afrika e Jugut e ka mohuar.
(Presidenti Vladimir Putin ka mbështetje të fortë në pjesë të Afrikës)
Administrata Biden është duke pritur për rezultatin e hetimit zyrtar të Pretorias, por një grup dypartiak ligjvënësish amerikanë dëshiron që Shtëpia e Bardhë të ndëshkojë Afrikën e Jugut.
“Unë mendoj se [misioni] tani është në linjë me nevojën që Afrika e Jugut të shpjegojë veten,” thotë Alex Vines, drejtor i Programit të Afrikës në think-tank-un Chatham House të Londrës.
Dr.Vines thotë se amerikanët nuk po përpiqen më ta bëjnë Afrikën të zgjedhë palët në konflikt, siç bënë kur Rusia pushtoi për herë të parë Ukrainën.
Shumë shtete afrikane kanë mbajtur një qëndrim jo-angazhues, një qëndrim që SHBA-ja e pranon se i ka rrënjët në historinë e Luftës së Ftohtë dhe nuk do të thotë domosdoshmërisht mbështetje për Moskën.
Uashingtoni tani “mbron mos-angazhimin e vërtetë”, thotë ai, “prandaj presioni ndaj Afrikës së Jugut në këtë moment është për të provuar se është me të vërtetë e paangazhuar”.
Z. Ramaphosa ka qenë një forcë shtytëse në vendosjen e udhëtimit, duke bërë thirrje ndaj Putinit dhe Z. Zelensky dhe duke informuar Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së Antonio Guterres.
Edhe pse as Rusia dhe as Ukraina nuk kanë treguar interes për bisedimet e paqes, të dyja kanë interes për këtë vizitë.
Moska ka kultivuar ndikim në Afrikë si një kundërpeshë ndaj Perëndimit dhe shpreson ta shfaqë këtë në një samit Rusi-Afrikë në Shën Petersburg muajin e ardhshëm.
Ukraina është përpjekur të arrijë diplomacinë afrikane që nga fillimi. Së fundmi, ajo dërgoi ministrin e saj të jashtëm në kontinent për të mbrojtur çështjen e saj dhe do të mirëpriste një mundësi tjetër për ta bërë këtë.
Ukrainasit “ndoshta do të përpiqen të bindin ndërmjetësuesit afrikanë që të mos marrin pjesë në samit”, thotë Dr Makhubela.
“Rusët duan të tregojnë se nuk janë të izoluar. Por interesat e tyre janë… reciprokisht përjashtuese. Kjo është arsyeja pse kjo do të krijojë një dilemë për krerët e shteteve afrikane nëse ata do të shkojnë në Shën Petersburg,” shton ai.
Analistët e shohin samitin si një tregues të rëndësishëm të marrëdhënieve të Afrikës me Rusinë, por jo një tregues ideologjik.
“Afrikanët janë transaksionalë në këtë,” thotë Dr Vines, duke vënë në dukje se shqetësimi më i madh i ish-luftëtarëve guerilë në Mozambik me të cilët kishte folur kohët e fundit ishte kostoja e jetesës për shkak të “kësaj lufte të largët evropiane”.
“Nuk është lufta e tyre,” thotë ai.
Ky është në fakt një nga avantazhet e pakta që liderët afrikanë mund të sjellin në tryezën e paqes si ndërmjetës, sipas z. Mutiga, nëse palët vendosin ndonjëherë të ulen në të.
BBC, përshtati në shqip ©LAPSI.AL