Konferencat e tyre vjetore kanë tërhequr shumë prej politikanëve konservatorë nga Perëndimi duke përfshirë edhe ish-Sekretarin e Shtetit të SHBA-së, Mike Pompeo, ish-këshilltarin e Sigurisë Kombëtare të Shteteve të Bashkuara, John Bolton dhe ish-zëvendëspresidentin Mike Pence. Por pengesat e fundit për grupin më të fuqishëm opozitar iranian kanë bërë që disa analistë të pyesin nëse ditët e tyre të lavdisë janë të numëruara. Një grup i fshehtë disidentësh në mërgim, Mujahadin-e Khalq (MeK) ishte dikur një grup terrorist i sanksionuar nga SHBA, por sot numëron si aleatë kryesorë shumë politikanë perëndimorë të shquar anti-Irani.
Irani e akuzon atë për terrorizëm, duke thënë se ka kryer një sërë sulmesh në vitet 1980. MeK i mohon këto akuza. Ata janë një nga grupet më të organizuara të opozitës që përballet me Republikën Islamike, por ka pak mbështetje midis iranianëve, kryesisht për shkak të së kaluarës së saj të dhunshme dhe për mbështetjen e Presidentit irakian Saddam Hussein gjatë luftës së tij pothuajse 10-vjeçare me Iranin. Megjithatë, analistët thonë se aktiviteti diplomatik i kohëve të fundit midis Iranit dhe armiqve të tij mund të mos jetë i mirë për grupin.
Brenda një jave, muajin e kaluar MeK u përball me një bastisje të rrallë në bazën e saj të madhe në Shqipëri, ku ka selinë e saj, si dhe me ndalimin e një mitingu të planifikuar vjetor në Francë, ku ka mbajtur ngjarje të tilla për disa vite. MeK beson se këto veprime janë pjesë e një “politike qetësimi” të regjimit në Teheran, tha një përfaqësues i lartë nga grupi për CNN në një intervistë me email.
“U bë e qartë se shqetësimet e sigurisë ishin thjesht një pretekst për të qetësuar regjimin klerikal,” – tha për CNN, Shahin Gobadi, një anëtar me qendër në Paris i Komitetit të Punëve të Jashtme të Këshillit Kombëtar të Rezistencës së Iranit, krahu politik i MeK, duke iu referuar ndalimit të tubimit nga autoritetet franceze.
Policia shqiptare tha se bastisja e qershorit në kampin Ashraf 3 të MeK-ut pranë kryeqytetit Tiranë ishte për shkak të dyshimeve se grupi ishte i përfshirë në aktivitet politik, sipas mediave lokale. Aktiviteti politik është i ndaluar sipas marrëveshjes që u lejon atyre të qëndrojnë në Shqipëri. Një person humbi jetën gjatë bastisjes, por policia mohoi se ishte përgjegjëse për vdekjen.
Irani e mirëpriti bastisjen dhe javën e kaluar një zyrtar iranian tha se disa nga hard disqe të sekuestruara mbërritën në vendin e tij dhe se ekspertët iranianë po punonin në rikuperimin e të dhënave për të identifikuar agjentët e grupit dhe qelizat sabotuese, sipas mediave shtetërore iraniane. MeK i bëri thirrje Shqipërisë të sqarojë nëse ndonjë nga hard disqet ishte dërguar me të vërtetë në Iran.
“Aktivitet ilegal dhe subversiv”
Një koordinator i ministrisë së jashtme shqiptare i tha CNN me email se vendi nuk i ka ofruar Iranit asnjë material të sekuestruar. Të gjitha pajisjet e sekuestruara janë pranë autoriteteve dhe do të përdoren për hetime, tha koordinatori.
Në të njëjtën javë, autoritetet franceze ndaluan një tubim të planifikuar të MeK në Paris duke përmendur “kërcënimet për sulme”. Ndalimi u anulua më vonë me një urdhër gjyqësor dhe tubimi u zhvillua të shtunën që përkoi me një takim vjetor të MeK në periferi të Parisit që priti disa nga figurat më të shquara të së djathtës. Një burim diplomatik francez i tha CNN se policia e Parisit kishte urdhëruar ndalimin e demonstratave “për shkak të rreziqeve të shqetësimeve të rendit publik”.
“Ky vendim u anulua nga gjykatat administrative, një vendim të cilin nuk i takon qeverisë ta komentojë”, tha burimi për CNN në një email, duke shtuar se “ne nuk kemi marrëdhënie me këtë organizatë (MeK), të cilën nuk mund ta mbështesim.” Gobadi tha se aktivitetet e MEK-ut në Shqipëri dhe gjetkë janë “në përputhje me ligjet e vendeve të tyre pritëse”.
Koordinatori i Ministrisë së Jashtme të Shqipërisë i tha CNN se MeK kishte thyer një marrëveshje për të mos u përfshirë në “veprimtari të paligjshme dhe subversive”, duke shtuar se Shqipëria ka paguar një çmim të lartë për pritjen e tyre, më e keqja prej të cilave ishte sulmi kibernetik i korrikut 2022 ndaj vendit për të cilin fajësoi Iranin. Ai sulm, tha koordinatori, “kishte pasoja dramatike për Shqipërinë dhe qytetarët e saj, sepse 95% e shërbimeve publike në Shqipëri ofrohen online”.
Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin si rezultat, por Teherani mohoi përfshirjen. Koordinatori tha se ishte “thellësisht fyese” të akuzohesh duke qenë se Shqipëria “i mirëpriti dhe i ofroi mbrojtje humanitare MeK-ut, kur asnjë vend tjetër në botë nuk do t’i pranonte ata”. Telashet për MeK-un duket vijnë pas një marrëveshje historike midis Iranit dhe Arabisë Saudite në mars, e cila pa rivendosjen e marrëdhënieve diplomatike pas gati 8 vitesh tensionesh.
Irani ka akuzuar për vite me radhë Arabinë Saudite për mbështetjen e MeK. Spekulimet për mbështetjen e sauditëve për grupin e MeK u nxitën nga paraqitja e princit Turki al-Faisal, një mbretëror i shquar saudit dhe ish-ambasador në SHBA dhe MB, në një samit të MeK në Paris. Në fjalimin e tij në vitin 2016, al-Faisal deklaroi: “Edhe unë dua rënien e regjimit”.
Por duke dhënë një shenjë ndryshimi të erërave, Al Faisal i tha në mars kanalit të lajmeve France24 se ai nuk ishte në dijeni të një pakti të afërt normalizimi midis Teheranit dhe Riadit dhe se ishte i befasuar nga kjo. Princi këmbëngul se nuk luan ndonjë rol zyrtar qeveritar, por miratimi i tij publik për MeK zemëroi Iranin, i cili e quajti grupin “fëmijë të birësuar” të sauditëve.
MeK mohon të ketë marrë ndonjë fond nga Arabia Saudite apo ndonjë qeveri dhe këmbëngul se “është një lëvizje e pavarur, që qëndron në këmbët e veta si politikisht ashtu edhe financiarisht”, tha Gobadi për CNN.
CNN ka kontaktuar edhe ministrinë e jashtme saudite për koment. Ndalimi francez i tubimit të MeK erdhi gjithashtu vetëm disa ditë pas një telefonate 90-minutëshe midis presidentit francez Emanuel Macron dhe presidentit iranian Ebrahim Raisi më 10 qershor.
Është e paqartë nëse aktiviteti i fundit diplomatik midis Iranit dhe armiqve të tij është drejtpërdrejt përgjegjës për zhvillimet në Francë apo Shqipëri, por analistët thonë se ato nuk kanë gjasa të jenë të rastësishme, veçanërisht pasi shtetet perëndimore shpresojnë të rifillojnë bisedimet bërthamore me Iranin.
Mbështetja e MeK vjen në masë të madhe nga vendet që kanë mosmarrëveshje me Iranin, tha Trita Parsi, nënkryetare e Institutit Quincy në Uashington, DC.
“Si rezultat, nëse ato tensione me Iranin rriten ose ulen, kjo ndikon drejtpërdrejt në fatin e MeK,” i tha ai CNN, duke shtuar se që kur Riadi dhe Teherani janë pajtuar, MeK është “një dobi më e vogël për Arabinë Saudite”. Politikanët që kanë marrë pjesë në konferencat e saj përfshijnë gjithashtu ish-avokatin e Donald Trump, Rudy Giuliani dhe ish-kryeministren britanike Liz Truss. Një folës në aktivitete të tilla thuhet se merr dhjetëra mijëra dollarë nga grupi disident.
Ali Ahmadi, një bashkëpunëtor ekzekutiv në Qendrën e Gjenevës për Politikat e Sigurisë, thotë se ata që shkojnë për të mbështetur MeK-un janë “politikanë në pension që janë të lumtur të marrin një çek vërtet të madh”.
“Shumë politikanë amerikanë nga krahu i djathtë kanë këtë lloj të pasioni pas grupeve të vogla të krahut të djathtë që ata ëndërrojnë që një ditë të jenë në gjendje të vijnë në krye të një vendi si Irani,” – tha Ahmadi për CNN. Gobadi i tha CNN se folësit apo pjesëmarrësit nuk kanë marrë kurrë pagesa nga MeK.
Ndërsa SHBA-ja dhe BE-ja përpiqen të arrijnë marrëveshje të reja me Iranin, ata mund të “përziejnë të ardhmen e MeK” për të parë nëse mund të gjendet një marrëveshje më e gjerë, tha Alex Vatanka, drejtor i Programit të Iranit në Institutin për Lindjen në Uashington, DC, duke shtuar se heqja e grupit nga fotografia mund të jetë një lëshim perëndimor ndaj Iranit.
Analistët thonë megjithatë se MeK nuk ka gjasa të zhduket së shpejti, pasi ka mbijetuar gjatë 6 dekadave të fundit pavarësisht ndryshimit të gjeopolitikës. “Mendoj se ata gradualisht po bëhen më të dobët” – tha Vatanka. Ndërsa afrimi mes sauditëve dhe Iranit do t’i dobësojë ata më tej, kjo nuk do të thotë shkatërrimin e tyre, tha ai. ©CNN, LAPSI.al