Analiza/ Parlamenti Europian, demokracia dhe një lajm i mirë për autokratët

Është tradhtia që dhemb më shumë. Demokracia është një bimë e pambrojtur, e lënë pas dore dhe lehtësisht e goditur nga parazitët. Ajo është përballur me sulme të hapura, ndonjëherë vdekjeprurëse në vitin 2022 nga autokratë në vende që duken larg si SHBA, Brazili, Kina, Rusia, Irani dhe Turqia. Megjithatë, kur demokracia korruptohet dhe përmbyset në heshtje nga brenda, ky është vrasësi i vërtetë.

Në çdo tabelë të ligjeve ndërkombëtare të demokracisë, parlamenti evropian i 27 vendeve nuk mund të godasë më mirë. Tamam kështu. Një nënkryetare e atij organi është tashmë në qendër të vëmendjes. Eva Kaili, një eurodeputete greke socialiste, u shkarkua nga posti i zëvendëspresidentit dhe u arrestua javën e kaluar. Ajo thotë se është akuzuar gabimisht.

Siç duken gjërat, Kaili dhe disa persona të tjerë të lidhur me parlamentin evropian po përballen me akuza penale duke përfshirë korrupsionin dhe pastrimin e parave. Ndalimi i tyre pasoi bastisjet e policisë belge që zbuluan 1.5 milionë euro në cash, që dyshohet se do të përdoreshin për avancimin e liberalizimit të vizave të BE-së dhe marrëveshjeve të aviacionit të favorshme për Katarin. Kaili trajtonte marrëdhëniet e parlamentit me Lindjen e Mesme. Katari i mohon të gjitha akuzat.

Nëse kjo vërtetohet, përbën një tradhti të madhe të besimit publik. Megjithatë, pothuajse çfarëdo që të ndodhë, skandali do të dëmtojë BE-në, të cilës i pëlqen t’i japë botës leksione mbi vlerat demokratike, duke përfshirë standardet në jetën publike. Kjo dashuri nuk kufizohet vetëm në parlament. Komisioni Evropian është po aq i shenjtë. Thjesht pyesni Hungarinë, Poloninë ose Britaninë e Madhe.

Skandali “Katargate” i parave për ndikim (emri ishte sa i pashmangshëm aq edhe banal) tashmë po përdoret nga armiqtë e brendshëm të BE-së si një shkop për ta mposhtur atë. Marine Le Pen e Fronit Nacional të Francës ironizoi se ndërsa eurodeputetët po pyesnin financat e partisë së saj, “Katari po dërgonte valixhe plot me para”.

“Lind pyetja: ku qëndron problemi me shtetin ligjor? Në Poloni apo në BE?” – pyet eurodeputeti Dominik Tarczyński, nga partia qeverisëse Euroskeptike e Polonisë, PiS.

Skandali duket se nuk ka gjasa të shkaktojë një shkrirje në shkallën e vitit 1999, kur komisioni i Jacques Santer dha dorëheqjen mes akuzave për korrupsion. Por, kjo po bie në këmbët e presidentes aktuale, Ursula von der Leyen, e cila përballet me pyetje rreth rolit të nënpresidentit të komisionit të saj grek, Margaritis Schinas.

Schinas përfaqësoi BE-në në ceremoninë e hapjes së Kupës Botërore të futbollit në Katar. Ai është përballur me kritika për postimet në Tëitter që lavdërojnë praktikat shfrytëzuese të vendit, tani të supozuara të reformuara të punës, objekt i një proteste globale. Schinas këmbëngul se ai bëri gjithçka.

Edhe ky është pjesë e problemit të BE-së. Zyrtarët dhe eurodeputetët janë kryesisht vetërregullues dhe përballen me një kontroll minimal. Përveç pagës, eurodeputetët mund të kërkojnë 9500 euro në muaj për shpenzime shtesë pa siguruar fatura. Ata mund të mbajnë punë të tjera me pagesë dhe nuk kanë detyrimin të regjistrojnë publikisht kontaktet me agjentë të shteteve të huaja.

Parlamenti u ka rezistuar rregullave të forta të llogaridhënies ndërkohë që mungojnë mbrojtjet e integruara për sinjalizuesit e brendshëm. Michiel van Hulten, kreu i zyrës së Transparency International në BE, i tha Politico se zbulimet e javës së kaluar mund të jenë maja e një ajsbergu. “Ka ndikim të padrejtë në një shkallë që nuk e kemi parë deri më tani,” tha ai.

Avokatja e Popullit të BE-së, Emily O’Reilly, paralajmëroi se masat mbrojtëse joefektive kundër korrupsionit minuan përpjekjet e Evropës për të projektuar interesat dhe vlerat e saj në skenën botërore. BE-ja ishte “një lojtar i madh global, dhe sigurisht, çdo gjë, nga kompanitë e teknologjisë tek shtetet jashtë BE-së do të përpiqet të ndikojë në të”, tha ajo.

Skandali mund të përqendrojë vëmendjen edhe te sjellja e disa deputetëve britanikë para Kupës së Botës. Ata thonë se kanë ndjekur rregullat parlamentare të Mbretërisë së Bashkuar në pranimin e një totali prej 251,208 £ dhurata nga Katari deri në tetor, duke përfshirë hotele luksoze dhe fluturime klasi, ndërkohë që kanë marrë pjesë në misione “gjetje faktesh”. Disa folën për Katarin në debatet e mëpasshme. Kjo mund të jetë e ligjshme. Por si mendoni se duket?

Katari nuk është i vetmi vend joliberal ose autoritar i përfshirë në lobim ndaj politikanëve të zgjedhur. Si rezultat i skandalit janë ngritur pyetje për Marokun, Bahreinin dhe Azerbajxhanin. Megjithatë, shqetësimi i veçantë përqendrohet në efektet e përhapura, komprometuese të lavdisë së vendeve të Gjirit, të tipizuara nga lavazhi sportiv i Arabisë Saudite.

As institucionet e BE-së dhe Britanisë së Madhe nuk janë objektivat e vetëm të forcave të brendshme antidemokratike. Në Turqi, presidenti Recep Tayyip Erdoğan është i zënë me shfuqizimin e zgjedhjeve demokratike në një përpjekje për të rregulluar zgjedhjet e ardhshme. Përfshirja e zelotëve të ekstremit të djathtë dhe racistëve në qeverinë e re të Izraelit ndihet si vetësabotim.

Tradhtitë demokratike që burojnë nga brenda po bëhen më të zakonshme dhe më të forta. Në Hong Kong, zemërimi ndaj përmbysjes së vazhdueshme të të drejtave civile nga lakejtë lokalë të Pekinit është mbytur në mënyrë efektive nga teoria e “pragmatizmit të fortë” të Rishi Sunak. Përkulja pa shtyllë e Britanisë ndaj diplomacisë kineze është një tjetër goditje me thikë pas shpine.

Parimet themeluese të SHBA-së, një model për botën, janë nën sulm në shtëpi. Refuzimi nga Donald Trump dhe shumë republikanë të rezultatit të zgjedhjeve presidenciale 2020 shkaktoi valë tronditëse globale. Efekti i tij gërryes ndihet ende ndërkombëtarisht, i shfrytëzuar nga aktorë keqdashës si Rusia (e cila mbështeti Trump në radhë të parë).

Megjithatë, pasardhësi i tij, Joe Biden, nuk është i përsosur. Ai përjashtoi princin e kurorës saudit, Mohammed bin Salman, për vrasjen e Jamal Khashoggi dhe abuzimet e të drejtave të njeriut në mbretëri. Më kjo u zhbë, duke goditur Salmanin gjatë një daljeje poshtëruese në Riad në një kërkim të kotë për naftë të lirë.

Mesazhi i paqëllimshëm dhe vetëshkatërrues i Biden duket: parimet demokratike janë të negociueshme; çdo gjë ka çmimin e vet. Shikoni ç’ndodh në mbarë botën, besimi i votuesve, integriteti në jetën publike dhe besimi në qeverisjen përfaqësuese po këmbehen në mënyrë të fshehtë me lojëra cinike të shitjes së ndikimit dhe politikës së parasë.

Në këtë luftë globale, parlamentarët e korruptuar nuk janë veçse bashkëpunëtorë të vegjël në tradhtinë e madhe të demokracisë. /Marrë nga The Guardian, përshtati në shqip LAPSI.al